რუსეთმა

აშშ-ის დარტყმების შემდეგ, ირანი რუსეთთან კონსულტაციების გამართვას აპირებს

აშშ-ის მიერ მისი ბირთვული ობიექტების დაბომბვის შემდეგ, თეირანი მოსკოვთან კონსულტაციებს გამართავს. როგორც ირანის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, აბას არაღჩიმ განაცხადა, ის რუსეთის დედაქალაქში ორშაბათს გაფრინდება და კრემლის ლიდერთან, ვლადიმერ პუტინთან მოლაპარაკებებს გამართავს.არაღჩის თქმით, თეირანი იტოვებს „ყველა შესაძლებლობას“ საკუთარი უსაფრთხოების დასაცავად და ვერ დაუბრუნდება დიპლომატიას მაშინ, როცა ისრაელისა და აშშ-ის თავდასხმების ქვეშ იმყოფება.„აშშ აჩვენებს, რომ არ სცემს პატივს საერთაშორისო სამართალს. მათ მხოლოდ მუქარისა და ძალის ენა ესმით“, - თქვა არაღჩიმ და დასძინა, რომ ირანმა დიპლომატიის ვარიანტის განხილვამდე დარტყმაზე პასუხის უფლება უნდა გამოიყენოს.თავის მხრივ, რუსეთმა, რომელიც ირანის სტრატეგიული პარტნიორია, აშშ-ის მიერ ირანის წინააღმდეგ განხორციელებული იერიშები „მკაცრად“ დაგმო. ქვეყნის საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებით, ეს თავდასხმები სუვერენული სახელმწიფოს ტერიტორიაზე საერთაშორისო სამართალსა და გაეროს წესდებას უხეშად არღვევს.აშშ-მა ირანის ბირთვული ობიექტები დაბომბა. გაეროს ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტოში (IAEA) განაცხადეს, რომ აშშ-ის მიერ ირანის ბირთვული ობიექტების დაბომბვის შემდეგ, ადგილზე რადიაციის დონე არ გაზრდილა.

პოლიტიკა • 1750490218

სანამ ალტერნატივად ოპოზიცია გვევლინება, რომელიც „რუსული-რუსულმა-რუსულს-რუსულის-რუსულით-რუსულად-რუსულო“-ს გარდა ვერაფერს სთავაზობს საზოგადოებას, მანამდე „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში იქნება, ხოლო ნაცოპოზიცია - ჭაობში - ნანა კაკაბაძე

სანამ ალტერნატივად ტვინ-ჩაკირული ოპოზიცია გვევლინება, რომელიც „რუსული-რუსულმა-რუსულს-რუსულის-რუსუ¬ლით-რუსულად-რუსულო“-ს გარდა ვერაფერს უკეთესს ვერ სთავაზობს საზოგადოებას, მანამდე ქართული ოცნება ხელისუფლებაში იქნება, ხოლო ნაცოპოზიცია - ჭაობში, - წერს სოციალურ ქსელში „ერთიანი ნეიტრალური საქართველოს" წევრი ნანა კაკაბაძე.იგი ვრცელ პოსტში ოპოზიციის ქმედებებს მიმოიხილავს და მათი წარუმატებლობის მიზეზებზე საუბრობს.„რატომ ვერაფერს აღწევს ქართული ოპოზიციაფეისბუკმა ადამიანებს მისცა საკუთარი აზრების, პოზიციების თუ პროგნოზების საჯარო სივრცეში მარტივად დაფიქსირების შესაძლებლობა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ადამიანებს საკუთარი სურვილით სააშკარაოზე გამოაქვთ პირადი განცდები და მოსაზრებები, ანუ ცდილობენ წარმოაჩინონ საკუთარი მე. ამგვარად იქცევიან საჯარო ფიგურებად და სხვადასხვა წრეებში ხდებიან ცნობადი სახეები.ამ ყველაფერმა საზოგადოებას საშუალება მისცა, რომ იმსჯელონ ასეთი ადამიანების სულიერი თუ გონებრივი განვითარების დონეზე, შეაფასონ, რამდენად რელევენტურია მათი შეფასებები და პროგნოზები, ხოლო თუ ასეთ ადამიანებს იმის პრეტენზიაც აქვთ, რომ იყვნენ საზოგადოებრივი აზრის შემქმნელები და წარმმართველები, ანუ ერქვათ სამოქალაქო აქტივისტები თუ პოლიტიკოსები, მით უფრო გამჭვირვალე და ადვილი შესაფასებელია მათი პიროვნებები.ამ შემთხვევაში მხედველობაში მაქვს საქართველოს პოლიტიკური თუ საზოგადოებრივი ცხოვრების აქტუალური საკითხებისადმი გამოთქმული შეფასებები და პროგნოზები, რომელსაც ყოველდღიურად ვკითხულობთ და ვისმენთ სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლობაზე თუ პოლიტიკოსობაზე პრეტენზიის მქონე სუბიექტებისგან.წლებია ვისმენთ ასეთი სუბიექტებისგან, რომ საქართველო ხდება რუსეთი, რუსეთმა დაიპყრო ქვეყანა, რუსეთს მიეყიდა ჩვენი ხელისუფლება, რუსეთის ინტერესებს ემსახურება ქართული ოცნება, რუსეთით უდგათ სული, რუსეთად აქციეს საქართველო და იძახიან - რუსეთო, ჩვენო დედა სამშობლო! მოკლედ, რუსეთია ყველა ბრუნვაში, ხოლო ქსენოფობიური სიძულვილით გაჟღენთილი მიმართვა - „რუსო“, „რუსო“, „რუსო“ სალანძღავ სიტყვად იქცა.თანაც, ასეთი ხალხი საკუთარ თავს სხვებზე მაღლა მდგომ ინტელექტუალებად მიიჩნევენ თავს და ეს „ტოპ-ტვინები“ საქართველოს ხელისუფლების ნებისმიერ ქმედებას თუ მის მიერ მიღებულ ნებისმიერ ახალ კანონს ისევ და ისევ რუსულს უკავშირებს. ეს პროპაგანდა ძალიან მცირე ხნით (ზოგჯერ მხოლოდ ერთი დღით) მუშაობს, გადის ცოტა ხანი და ყველასათვის აშკარა ხდება, რომ რასაც ეს ტოპ-ტვინები „რუსულს“ ეძახიან, დიდი ხნის აპრობირებული ყოფილა დემოკრატიულ ქვეყნებში.ყველას გვახსოვს არასამთავრობოების გამჭვირვალობის კანონი, რომელიც რამდენიმე წლის წინ „რუსული კანონად“ მოინათლა. მერე აღმოჩნდა, რომ ორგანიზაციების გამჭვირვალეობის უზრუნველყოფისკენ მიმართული ამერიკული „ფარას“ კანონი გაცილებით უფრო მკაცრი ყოფილა და როცა ამ კანონის ქართულად გადმოკოპირება მოხდა, ტოპ-ტვინმა პროპაგანდისტებმა იხტიბარი არ გაიტეხეს და თქვეს, ესეც რუსულიაო. თავის პოზიციას იმით ამართლებდნენ, ამერიკაში ეს კანონი თითქმის 100 წლის წინ მიიღეს და თანაც, ნახავთ, ჩვენთან ეს დამოუკიდებელი NGO-ების და მედიის გაუქმებას გამოიწვევსო. ჯერ ერთი, რა მნიშვნელობა აქვს რამდენი წლის წინ არის მიღებული კანონი, თუ ის დღესაც მუშაობს, ანუ საფრთხეები, რომლის წინააღმდეგაც ის არის მიმართული, დღესაც აქტუალურია. მაგ ლოგიკით, ამერიკის კონსტიტუცია 250 წლის წინ არის მიღებული და თურმე მოძველებული ყოფილა. მეორეც, ვხედავთ, რომ ამ კანონის ამოქმედებას საქართველოში არცერთი დამოუკიდებელი მედია ან NGO არ გაუუქმებია. თუ NGO თვითონ გაიუქმებს თავს, უარს იტყვის გამჭვირვალობაზე და დემონსტრაციულად გაანადგურებს დოკუმენტაციას და მტკიცებულებებს, როგორც ეს ბაია პატარაიამ განაცხადა, მაშინ იმდენად შავბნელი საქმეებით ყოფილან დაკავებულნი, რომ თურმე გამჭვირვალობას თვითლოკვიდაცია ურჩევნიათ.ნოემბერ-დეკემბრის ძალადობრივი საპროტესტო გამოსვლები ძალის გადამეტებით აღკვეთა ხელისუფლებამო, გაჰკიოდნენ ადგილობრივი და უცხოელი ტოპ-ტვინები, მაგრამ როდესაც დემოკრატიულ ქვეყნებში დაფიქსირებული მართლა გამორჩეული სისასტიკით აღკვეთილი ძალადობრივი მიტინგები ვნახეთ, ტოპ-ტვინები მაინც არ იტეხდნენ იხტიბარს და ამბობდნენ - იმ ქვეყნებში „დემოკრატიულად“ არბევდნენ მიტინგებს, ჩვენთან კი „რუსულადო“.დემოკრატიულ ქვეყნებში პოლიციელებზე თავდამსხმელების მიმართ სასტიკი მოპყრობის და დასჯის კადრები ტოპ-ტვინებისთვის „დემოკრატიულია“, ჩვენთან კი „რუსული“. როდესაც საპროტესტო აქციებზე უცხოეთში ნიღბის ტარებას და მაშხალების სროლებს კრძალავს კანონი, იქ ეს „დემოკრატიულია“ მხოლოდ საქართველოს ხელისუფლების მიერ მიღებული ასეთი კანონები- „რუსული“. ამ დამოკიდებულებით საკუთარ თავსაც და სხებსაც ატყუებენ, რომ ხელისუფლება არალეგიტიმურია, რომ დღეს თუა არა ხვალ დაემხობა და ყველაფერზე აწერენ ხელს რაც არა ხელისუფლების, არამედ საკუთარი ქვეყნის წინააღმდეგ იმუშავებს.ადგილობრივ და უცხოელ ტოპ-ტვინებს საქართველოს ჩამოყალიბება უნდათ ისეთ ქვეყნად, სადაც დემოკრატიის ნიშანი უმრავლესობის მმართველობა კი არ არის, არამედ პირიქით. როგორც ჭაბუა ამირეჯიბი იტყოდა, „უკუღმა ასინეთა, უკუღმა!“ ამიტომაც მისდით ასე უკუღმად საქმე ამ ტოპ-ტვინებისგან ტვინგამორეცხილ ოპოზიციურ მრევლს, რომ ვერაფერს სთავაზობენ საზოგადოებას ხელისუფლებაზე უკეთესს. რა თქმა უნდა, საქართველოს დღევანდელი ხელისუფლება არ არის იდეალური და მასაც არაერთი რამ აქვს გამოსასწორებელი, მაგრამ სანამ ალტერნატივად ტვინ-ჩაკირული ოპოზიცია გვევლინება, რომელიც „რუსული-რუსულმა-რუსულს-რუსულის-რუსუ¬ლით-რუსულად-რუსულო“-ს გარდა ვერაფერს უკეთესს ვერ სთავაზობს საზოგადოებას, მანამდე ქართული ოცნება ხელისუფლებაში იქნება, ხოლო ნაცოპოზიცია - ჭაობში.ამის მიზეზი მარტივია: ქართული საზოგადოების ჯანსაღ უმრავლესობას არ უნდა, ის რომ საქართველომ „უკუღმა“ იცხოვროს და „უკუღმა“ განვითარდეს”, - წერს ნანა კაკაბაძე.

ომი უკრაინაში • 1750408800

გასულ ღამეს რუსეთმა ოდესაზე დრონებით იერიში მიიტანა, დაიღუპა ერთი და დაშავდა 14 ადამიანი

გასულ ღამეს რუსეთმა ოდესაზე უპილოტო საფრენი აპარატებით იერიში მიიტანა. თავდასხმის შედეგად ერთი ადამიანი დაიღუპა, ხოლო 14 დაშავდა.„საჰაერო თავდაცვის სისტემების აქტიური მუშაობის მიუხედავად, დაზიანდა სამოქალაქო ინფრასტრუქტურა, მათ შორის საცხოვრებელი და საგანმანათლებლო შენობები და გაზსადენი“, – განაცხადა ოდესის საოლქო-სამხედრო ადმინისტრაციის ხელმძღვანელმა, ოლეგ კიპერმა.ადგილობრივი საგანგებო სიტუაციების სამსახურის ცნობით, თავდასხმის დროს საცხოვრებელ შენობებზე დრონებით, სულ მცირე, ათი დარტყმა განხორციელდა, რამაც მასშტაბური ხანძარი გამოიწვია.

მსოფლიო • 1750247185

თუ უკრაინას არ დავეხმარებით, ევროკავშირში ყველამ რუსული ენის შესწავლა უნდა დავიწყოთ - კაია კალასი

საგარეო საქმეთა და უსაფრთხოების პოლიტიკის საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი კაია კალასი აცხადებს , რომ რუსეთი უკვე ევროკავშირის პირდაპირი საფრთხეა.კალასმა რუსეთის ის ჰიბრიდული ქმედებები ჩამოთვლა, რომლებიც ევროკავშირის ტერიტორიაზე ფიქსირდება, მათ შორის, რუსეთის მხრიდან ევროკავშირის ქვეყნების საჰაერო სივრცის დარღვევა, სამხედრო წვრთნების ჩატარება ევროკავშირის საზღვრებთან ახლოს.კალასის თქმით, ევროკავშირი თუ არ გააგრძელებს უკრაინის დახმარებას, ევროკავშირში ყველამ უნდა დაიწყოს რუსულის სწავლა.„გასულ წელს რუსეთმა თავდაცვაზე მეტი დახარჯა, ვიდრე მთელმა ევროკავშირმა. წელს რუსეთი თავდაცვაზე მეტს ხარჯავს, ვიდრე ჯანდაცვაზე, განათლებასა და სოციალურ პოლიტიკაზე ერთად აღებულზე. ეს გრძელვადიანი აგრესიის გრძელვადიანი გეგმაა“, – განაცხადა კალასმა.კალასმა უკრაინას ასევე „ევროპის თავდაცვის პირველი ხაზი“ უწოდა და აღნიშნა რუსეთის წინააღმდეგ სანქციებისა და უკრაინისთვის შემდგომი დახმარების მნიშვნელობა. მისი თქმით, რაც უფრო ძლიერი იქნება უკრაინა დღეს ბრძოლის ველზე, მით უფრო ძლიერი იქნება ის მოლაპარაკებების მაგიდასთან, როდესაც რუსეთი საბოლოოდ მზად იქნება საუბრისთვის“.

პოლიტიკა • 1750241507

ვანო მერაბიშვილმა და მიხეილ სააკაშვილმა თავისი განცხადებებით რუსეთს 2008 წლის ომში ეკოდანაშაულის უმძიმესი ბრალდება მოუხსნეს - მალხაზ თოფურია

რუსეთის მიერ ჩადენილი დანაშაულის გამოძიების პროცესში ტალიავინის დასკვნის პროექტში ეწერა ეკოდანაშაულიც, რომელიც არის ერთ-ერთი უმძიმესი ბრალდება, თუმცა ვანო მერაბიშვილმა და მიხეილ სააკაშვილმა რუსეთს ეს უმძიმესი ბრალდება მოუხსნეს, – ამის შესახებ „2003-2012 წლებში მოქმედი რეჟიმისა და რეჟიმის პოლიტიკური თანამდებობის პირების საქმიანობის შემსწავლელ დროებით საგამოძიებო კომისიაზე“ აფხაზეთის ომის ვეტერანმა, მალხაზ თოფურიამ განაცხადა.მისი თქმით, ტალიავინის დასკვნაში მსგავსი ჩანაწერი რომ მოხვედრილიყო, რუსეთს საქართველოს სასარგებლოდ რამდენიმე მილიარდის გადახდა დაეკისრებოდა.„ტალიავინის კომისიამ მუშაობის პროცესში რუსეთის ერთ-ერთი უმძიმესი დანაშაული გამოკვეთა. ამ კომისიის მუშაობის შედეგად, რუსეთს ერთ-ერთი უმძიმესი დანაშაული მიუძღვის არაადეკვატური ძალის გამოყენების ნაწილში, ასევე პროექტში ეწერათ, რომ რუსეთმა ეკოდანაშაული ჩაიდინა – ეს არის ბორჯომის ხე-ტყის პარკის დაწვა. რუსეთს, როგორც საერთაშორისო ხელშეკრულების ხელმომწერ ქვეყანას მოუწევდა, ეკოდანაშაულის ჩადენაზე რამდენიმე მილიარდის, რამდენი არ მახსოვს, მაგრამ ძალიან დიდ თანხებზეა საუბარი, საქართველოს სასარგებლოდ გადახდა მოუწევდა. და უცებ, ვანო მერაბიშვილი და მიხეილ სააკაშვილი გამორბიან ყველა არხზე, ყველა მიკროფონთან და აცხადებენ, მადლობა წაღვერის მოსახლეობას, რომ არ გათქვეს, რომ იქ ტექნიკას ვმალავდით და რაღაცებს ვინახავდით. მანამდე, არც კეხვის, არც თამარაშენის სოფელი არ გახსენებიათ. ტალიავინის კომისიას ეს მასალა წარედგინა და რუსეთს ეკოდანაშაულზე ბრალდება მოეხსნა. როდესაც შენ მწვანე საფარს იყენებ საბრძოლო მასალების შესანახად, სამხედრო სამართალშია ასეა, პასუხისმგებლობისგან ის თავისუფლდება. ვანო მერაბიშვილმა და მიხეილ სააკაშვილმა რუსეთს ეს უმძიმესი ბრალდება მოუხსნეს,“ – განაცხადა მალხაზ თოფურიამ.

მსოფლიო • 1750226877

დიდი შვიდეულის ლიდერებს მტკიცედ აქვთ გადაწყვეტილი, შეისწავლონ რუსეთზე ზეწოლის ყველა ვარიანტი - მარკ კარნი

კანადის პრემიერ-მინისტრი მარკ კარნი აცხადებს, რომ დიდი შვიდეულის ლიდერებმა მხარდაჭერა გამოუცხადეს აშშ-ის პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის ძალისხმევას, რომლის მიზანიც უკრაინაში სამართლიანი და მდგრადი მშვიდობის მიღწევაა.კარნის თქმით, დიდი შვიდეულის ლიდერები „მზად არიან, შეისწავლონ“ რუსეთზე მაქსიმალური ზეწოლის ყველა ვარიანტი.„დიდი შვიდეულის ლიდერებმა აღიარეს, რომ უკრაინამ ვალდებულება აიღო უპირობო ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ და შეთანხმდნენ, რომ რუსეთმაც უნდა გააკეთოს იგივე. დიდი შვიდეულის ლიდერებს მტკიცედ აქვთ გადაწყვეტილი, შეისწავლონ რუსეთზე მაქსიმალური ზეწოლის ყველა ვარიანტი, მათ შორის ფინანსური სანქციები. ლიდერები შეხვდნენ უკრაინის პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკისა და ნატო-ს გენერალურ მდივან მარკ რუტეს, რათა განეხილათ მათი მხარდაჭერა ძლიერი და სუვერენული უკრაინისთვის“, – აღნიშნავს მარკ კარნი.ცნობისთვის, დიდი შვიდეულის სამიტი კანადაში 15 ივნისს დაიწყო და ის ორი დღის განმავლობაში გრძელდებოდა.

ომი უკრაინაში • 1750154966

კიევში 18 ივნისი გლოვის დღედ გამოცხადდა

კიევში 18 ივნისი გლოვის დღედ გამოცხადდა.როგორც კიევის მერი ვიტალი კლიჩკო აღნიშნავს, 18 ივნისს ქალაქის ყველა მუნიციპალურ შენობაზე დროშები დაეშვება.ამასთან, უკრაინის დედაქალაქში აიკრძალება ნებისმიერი გასართობი ღონისძიების ჩატარება.„18 ივნისი კიევში გლოვის დღედ გამოცხადდა. ამ დღეს, ქალაქის ყველა მუნიციპალურ შენობაზე დროშები დაეშვება. ასევე რეკომენდებულია სახელმწიფო დროშების დაშვება სახელმწიფო და კერძო შენობებზე“, – აღნიშნა კლიჩკომ.გასულ ღამეს რუსეთმა იერიში კიევში მდებარე მრავალსართულიან კორპუსზე მიიტანა. რუსეთის მასირებული იერიშის შედეგად, 14 ადამიანი დაიღუპა, 114 კი დაშავდა. სამძებრო-სამაშველო ოპერაცია ამ დრომდე მიმდინარეობს.

ომი უკრაინაში • 1750151912

რუსეთმა კიევში, საცხოვრებელ კორპუსზე იერიში კასეტური ბომბებით მიიტანა, შეუძლებელია, ამას გენოციდის გარდა სხვა რამ უწოდო - ვიტალი კლიჩკო

რუსეთმა კიევზე იერიში კასეტური ბომბებით მიიტანა. ამის შესახებ კიევის მერი ვიტალი კლიჩკო აცხადებს. კლიჩკოს თქმით, იერიში საცხოვრებელ კორპუსზე განხორციელდა, თუმცა არავინ დაღუპულა.როგორც კიევის მერი აღნიშნავს, თავდასხმის ადგილას მაშველებმა კასეტური ბომბის ფრაგმენტები აღმოაჩინეს.„შეუძლებელია, ამას გენოციდის გარდა სხვა რამ უწოდო. რუსები ყველაფერს აკეთებენ, რომ რაც შეიძლება მეტი ადამიანი მოკლან, ისინი ასეთ საბრძოლო მასალას მშვიდობიან ქალაქზე თავდასხმისთვის იყენებენ“, – ამბობს კლიჩკო სოციალურ ქსელში გავრცელებულ ვიდეოში.

საზოგადოება • 1750147200

„მეცნიერების განვითარების პრობლემები საქართველოში” - ინტერვიუ ავთანდილ არაბულთან

21-ე საუკუნე კაცობრიობისთვის ცივილიზაციის განვითარების ახალი ეტაპია, სადაც მეცნიერება არა მხოლოდ პროგრესის განმაპირობებელი ძალაა, არამედ სახელმწიფოების სტაბილურობის, დამოუკიდებლობისა და კონკურენტუნარიანობის საფუძველიც. ამ ტექნოლოგიური და გლობალიზებული სამყაროს ფონზე განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია განვითარებადი ქვეყნების — მათ შორის, საქართველოს — მზაობა, აქტიურად ჩაერთოს ცოდნის წარმოების პროცესში. მეცნიერების განვითარებასთან დაკავშირებით საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკადემიკოსს, ავთანდილ არაბულს ვესაუბრეთ.- როგორ შეაფასებდით მეცნიერების განვითარების არსებულ მდგომარეობას 21-ე საუკუნის დამოუკიდებელ ქართულ სახელმწიფოში?კაცობრიობამ განვითარების ისეთ საფეხურს მიაღწია, რომელიც განსაკუთრებულ გამოწვევებს სთავაზობს არა მხოლოდ განვითარებად, არამედ ისტორიულად დაწინაურებულ, განვითარებულ სახელმწიფოებსაც კი. ცივილიზაციის განვითარების ტემპი და უშეღავათო ტექნოლოგიური მარათონი ქვეყნებსა და ხალხებს „ახარისხებს“ იმის გათვალისწინებით, მატარებელი და მწარმოებელია ის სამეცნიერო-ტექნოლოგიური ცოდნისა, თუ მხოლოდ მომხმარებელი (უარეს ვითარებაში - მხოლოდ ამ ცოდნის პროდუქტის მომხმარებელი). მეცნიერება დღეს, შეიძლება ითქვას, ყოველდღიური სოციალურ-კულტურული პროცესების უშუალო შემადგენელი გახდა. ის ცოდნა, რომელსაც ადრე მხოლოდ მეცნიერი-სპეციალისტი ან დარგის ექსპერტი ატარებდა, დღეს საყოველდღეო სამომხმარებლო ინსტრუქციას წარმოადგენს. ამან ერთგვარად ამორფული გახადა და გააუბრალოვა მეცნიერების ცნებით-შინაარსობრივი კონტურები, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ თავად მეცნიერების საჭიროება დადგა ეჭვქვეშ. პირიქით: მეცნიერების გარეშე დღეს ადამიანი ნაბიჯსაც ვერ გადადგამს, მეცნიერება გახდა საზოგადოების სტაბილური განვითარების პირობა. ახალი ტერმინოლოგიური შესიტყვებები - მეცნიერებატევადი ტექნოლოგიები, მეცნიერებატევადი ეკონომიკა სწორედ ამგვარი პროგრესული საზოგადოების არსებითი მახასიათებელია...თუკი, ერთი მხრივ, ამ ზოგადი თვალთახედვით შევხედავთ ჩვენი ქვეყნის, დამოუკიდებელი საქართველოს ბოლო მესამედი საუკუნის განმავლობაში შექმნილ ვითარებასა და შესაძლებლობებს, ხოლო, მეორე მხრივ,გავითვალისწინებთ იმ სამეცნიერო რესურსებს(მატერიალურსაც და ადამიანურსაც), რაც გასული საუკუნის 80-იანი წლებისთვის არსებობდა, რბილად რომ ვთქვათ, სახარბიელო სურათს ნამდვილად ვერ მივიღებთ. მხოლოდ რაოდენობრივად რომ შევაფასოთ:— საქართველოში არსებობდა მეცნიერების ორგანიზაციის ერთიანი სახელმწიფო სისტემა - მეცნიერებათა აკადემია (მეცნიერების ცალკეული სტრუქტურები ვითარდებოდა უმაღლეს სასწავლებლებშიც);— ამ სისტემაში ერთიანდებოდა 70-მდე დარგობრივი კვლევითი ინსტიტუტი;— მეცნიერის პოზიციაზე ამ სისტემაში დასაქმებული იყო 40000-ზე მეტი მუშაკი;— აღნიშნული სტრუქტურების უმეტესობა აღჭურვილი იყო სათანადო კვლევითი ბაზებითა და ტექნოლოგიებით;— სახელმწიფოს ჰქონდა სამეცნიერო კვალიფიკაციის რანგობრივი სისტემა;— თავისი პოტენციალით კვლევითი სტრუქტურები მუდმივ კავშირს (უკუკავშირს) ინარჩუნებდა საუნივერსიტეტო განათლებასთან.როგორია ახლანდელი ვითარება?დღეს ქვეყანას ერთიანი სამეცნიერო სისტემა აღარა აქვს. მოშლილია ყოფილი სამეცნიერო სტრუქტურების უმეტესობა და განადგურებულია მათი ბაზები (ბიბლიოგრაფიული და საარქივო ფონდებიც კი). გაუქმებულია სამეცნიერო კვალიფიკაციის სისტემა. მეცნიერის კვალიფიკაციით დასაქმებულთა რაოდენობა 3000-მდე შემცირდა. ბუნებრივად მოიშალა კავშირი უმაღლეს განათლებასთან...ყოველივე ამასთან ერთად უნდა გავითვალისწინოთ განვითარების ის ტემპებიც, რაც განვითარებულ კაცობრიობას აქვს აღებული და რომლის ლოგიკითაც თანამედროვეობის ყოველი 10 წელი თავისი შედეგებით ადრეული ერთი საუკუნის ტოლფასია და, შესაბამისად, განვითარებადი ქვეყნების ჩამორჩენის მასშტაბები ყოველწლიურად კატასროფულად იზრდება. აგერ, ჩვენს თვალწინ და ჩვენ გარეშე დაიწყო ხელოვნური ინტელექტის ეპოქა!..ერთია ქვეყნის განვითარების პერსპექტივებზე საუბარი, მაგრამ მეორე მხრივ აუცილებლად გასათვალისწინებელია ჩვენი ქვეყნის, ჩვენი ერის ტრადიციები ამ თვალსაზრისით. მთელი ისტორიის განმავლობაში ქართველი ხალხი გამოკვეთილად იყო ორიენტირებული ინტელექტუალურ განვითარებაზე, ცოდნის შეძენასა და სააზროვნო კულტურის, შემოქმედების განვითარებაზე. ჩვენი ქვეყანა ყოველთვის აქტიურად იღებდა ცივილიზაციურ გამოწვევებს და არცთუ იშვიათად იკავებდა მოწინავე პოზიციებს; იგი ხშირად ამ თვალსაზრისით ღირსეულ პარტნიორობასა და მეტოქეობასაც უწევდა დიდ იმპერიებს. შეიძლება ითქვას, ისტორიულად ჩვენ ვართ ინტელექტუალური განვითარების ერთ-ერთი მოწინავე ქვეყანა და თუ ამ ორ მომენტს გავითვალისწინებთ - ჩვენ ქვეყნის ისტორიას და თანამედროვე გლობალიზაციის პროცესების კარნახს - მაშინ უნა ვთქვათ, რომ დღევანდელი საქართველოს მდგომარეობა მეცნიერების თვალსაზრისით არანაირად არ არის დამაკმაყოფილებელი.ობიექტურობისათვის უნდა აღინიშნოს, რომ გასული საუკუნის 90-იანი წლები, საქართველოს დამოუკიდებლობის პირველი ათწლეული ჩვენი ქვეყნისთვის აღმოჩნდა უმძიმესი განსაცდელი - პროვოცირებულმა კონფლიქტებმა და ღრმა პოლიტიკურმა კრიზისმა გამოიწვია სერიოზული საარსებო პრობლემები. გაჩნდა რესურსების დეფიციტი, ეკონომიკური დეგრადაცია, ეროვნული ვალუტისა და მყარი რეზერვების არარსებობა... ასეთ დროს, ჩვეულებისამებრ, ჩნდება იმის განცდა, რომ ინტელექტუალური პროცესები, მეცნიერება, შემოქმედება ფუფუნების საგანია და ახლა ქვეყანას ამისთვის „არ სცხელა“. ასეთი ფიქრი სერიოზული შეცდომაა. ასე რომ ემსჯელათ ჩვენს წინაპრებს, გაპარტახებულ ტაო-კლარჯეთში უწინარესად საეკლესიო-სამონასტრო ცხოვრების აღორძინებაზე არ იფიქრებდნენ და ვერც მომავალი ძლიერი საქართველოს საფუძველს შექმნიდნენ. მაგრამ ამაზე საუბარი წყლის ნაყვაა იმათთან, ვინც, საზოგადოდ, ნიჰილისტურად უყურებს ჩვენი ქვეყნის ინტელექტუალურს და შემოქმედებით მემკვიდრეობას...სწორედ ამ აბუჩი მსოფლმხედველობისა და ცივი პრაგმატიზმის მატარებლები მოვიდნენ მართვის სადავეებთან ამ საუკუნის დასაწყისში და, რეფორმის სახელით, შეგნებულად თუ შეუგნებლად, მიზანმიმართულად და აზრისა და მიზნის გარეშე პირწმინდად მოშალეს მეცნიერების არსებული სისტემა, თანაც ისე, რომ ალტერნატიული, ახალი სისტემის ჩამოყალიბებაზე არათუ არ უფიქრიათ, არამედ, როგორც შედეგებმა გამოაჩინა, დასაშვებადაც კი არ მიიჩნიეს რაიმე ფორმით ასეთი სისტემის ჩამოყალიბება. რაში გამოიხატა მათეული „რეფორმა“:გაუქმდა მეცნიერებათა აკადემიის სისტემა;უნივერსიტეტებში გაუქმდა ე.წ. სამეცნიერო სექტორი და შესაბამისი თანხები გადავიდა სამინისტროს განკარგულებაში;გაიყინა კვლევითი დაწესებულებების სახელფასო ფონდი;შეიქმნა სახელმწიფო საგრანტო ფონდი და სახელმწიფო სახსრების უდიდესი ნაწილი გადავიდა თავისუფალ კონკურსებში;გაუქმდა სამეცნიერო ხარისხები და წოდებები;მოიშალა ახალგაზრდების მოზიდვის შესაძლებლობა სამეცნიერო ასპარეზზე;უნივერსიტეტებში გაუქმდა კათედრები, ის უმთავრესი უჯრედი, სადაც ბუნებრივად ხდებოდა სინთეზი საუნივერსიტეტო განათლებისა და აკადემიური მეცნიერებისა, სადაც უშუალოდ გადაეცემოდა ახალ თაობას მოძღვართა სამეცნიერო ესტაფეტა...ამიტომაც რა გასაკვირია, რომ ამ „რეფორმამ“ არანაკლები ზიანი მიაყენა ჩვენს საუნივერსიტეტო განათლებას (და, ცხადია, ზოგად საგანმანათლებლოსაც). აი, უმთავრესი მიზეზები, რის გამოც ჩვენი ნიჭიერი ახალგაზრდობა უკანმოუხედავად ცდილობს ბედის ვარსკვლავის სხვა ქვეყნებში ძებნას!..სხვათა შორის, ამ საფრთხეებზე ღიად ვლაპარაკობდი ჯერ კიდევ მაშინ, როდესაც აღნიშნულ პოლიტიკას ჯერ კიდევ მხოლოდ კონტურები უჩანდა, კერძოდ, მაშინ, 2004 წელს დავწერე ვრცელი ნარკვევი „ჟამი მეცნიერების გამოსარჩელების“, რომლის შეფასებებიც, სამწუხაროდ, დღესაც არ კარგავს სიმწვავეს.- საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის რეფორმის შედეგები - რა იყო და რა პრობლემების წინაშე აღმოვჩნდით?საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია იყო ჩვენი ქვეყნის ერთ-ერთი უდიდესი ეროვნული მონაპოვარი, ღირსეული განაცხადი მეოცე საუკუნის მაღალგანვითარებულ ერთა ოჯახში. ეს ნიშნავდა იმას, რომ საქართველოს ჰქონდა ფუნდამენტური, საბუნებისმეტყველო, ჰუმანიტარული სრული სპექტრი. მათ შორის, რამდენიმე სამეცნიერო სკოლა (მათემატიკის, ფიზიოლოგიის, ფსიქოლოგიის, ენათმეცნიერების...) მაღალი საერთაშორისო აღიარების იყო. აკად. თამაზ გამყრელიძის ფორმულირებით, ქართული სამეცნიერო სკოლები უპასუხებდნენ მსოფლიო მეცნიერების მოთხოვნებს და ზოგ შემთხვევაში თვითონ განსაზღვრავდნენ ამ დონეს. აკად. გიორგი კვესიტაძე იგონებს, რომ აშშ ექსპერტების შეფასებით, საქართველო მესამე ადგილს იკავებდა მაშინდელი საბჭოთა კავშირის მეცნიერებათა აკადემიებს შორის. თავად ეროვნული აკადემიის ჩამოყალიბების პროცესიც დაუჯერებლად სწრაფი ტემპით განვითარდა. 1918 წელს დაფუძნებული ეროვნული უნივერსიტეტი საოცრად ნაყოფიერი წიაღი აღმოჩნდა მეცნიერებათა დარგების სისხსავსე განვითარებისათვის. მას შემდეგ, რაც ივანე ჯავახიშვილმა უნივერსიტეტი გახსნა, იმდენად მაღალი ტემპი ჰქონდა მეცნიერების განვითარებას საქართველოში, 15 წელიც არ იყო გასული, რომ უკვე გაჩნდა უნივერსიტეტის ფარგლებში სამეცნიერო ინსტიტუტები, რომელთა მასშტაბი იმ სივრცეში ვეღარ ეტეოდა. 1933 წლიდან იმდროინდელმა საბჭოთა კავშირმა საქართველოს შესთავაზა, რომ აქ, სამხრეთ კავკასიაში გახსნლი იყო საკავშირო მეცნიერებათა აკადემიის ფილიალი. მაგრამ ეს ინიციატივაც არასაკმარისი აღმოჩნდა, რადგან ქართული მეცნიერება ერთობ ინტენსიურად ვითარდებოდა და, აი, 1941 წელს დაფუძნდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია. აკადემიის ფარგლებში უსწრაფესად განვითარდა სამეცნიერო დარგები, ისე, რომ ამ დროიდან მეოთხედი საუკუნის შემდეგ 80-მდე სტრუქტურა მოიაზრებოდა აკადემიის სისტემაში.გასული საუკუნის ბოლო ოცწლეულში დაწყებული საბჭოური სისტემის კრიზისი, ცხადია, აკადემიური მეცნიერების ორგანიზაციაზეც აისახა, თუმცა მეცნიერებათა ცალკეული დარგები პოზიციებს არ თმობდნენ და ადეკვატურად უპასუხებდნენ ახალი დროის საერთაშორისო სამეცნიერო-ტექნოლოგიურ გამოწვევებს.ამას ყველა კარგად ხედავდა, მათ შორის, დამოუკიდებელი საქართველოს პოლიტიკური ლიდერებიც, მაგრამ იდეოლოგიას დასჭირდა და ახალმა „რეფორმატორებმა“ საბჭოურ სისტემად შერაცხეს მეცნიერების აკადემიური ორგანიზაცია. ეს წმინდა წყლის დემაგოგია იყო, რადგან აკადემია გერმანული სამეცნიერო სისტემის პროდუქტი იყო, რომელიც სათავისოდ გამოიყენა ჯერ მეფის რუსეთმა, შემდეგ კი თავის ინტერესებს მოარგო საბჭოთა კავშირის მმართველობამ.ერთი სიტყვით, აკადემიის სამეცნიერო სისტემა ამ პიარული იარლიყით დაშალეს ისე, რომ შედეგებზე არც უფიქრიათ (უფრო სწორად, იმ სავალალო პერსპექტივას, რასაც მეცნიერებას უმზადებდნენ, ფიქრი აღარც სჭირდებოდა!). როგორც ქვეყნის მაშინდელი პრეზიდენტი თავის მოგონების წიგნში უგბილი პირდაპირობით აღიარებს, აკადემია მთლიანად უნდა გამეუქმებინა, მაგრამ ივანიშვილმა არ დამანებაო.ასე რომ, აღნიშნული ვოლუნტარისტული გადაწყვეტილების შედეგად დატოვეს მხოლოდ აკადემიის პრეზიდიუმი (აკადემიის წევრთა კორპუსი), ხოლო მისი სამეცნიერო სტრუქტურები დამოუკიდებლად დაუქვემდებარეს განათლების სამინისტროს. მივიღეთ ის, რომ ეს ინსტიტუტები მექანიკურად აღმოჩნდნენ დაკავშირებული სამინისტროსთან, რომელშიც შესაბამისი კომპეტენციის ადამიანი ფაქტობრივად არ მოიძებნებოდა. მათ არ შეეძლოთ გაეკონტროლებინათ, ასრულებდა თუ არასამეცნიერო გეგმას ესა თუ ის კვლევითი დაწესებულება, რა პრობლემების წინაშე იდგნენ ისინი. მოიყვანეს თავიანთი „კომისრები“ და დაიწყო ინსტიტუტების კვდომის პროცესი; გაიყინა ინსტიტუტების ბიუჯეტები, შტატების განახლება აღარ ხდებოდა და, შედეგად, მეცნიერების აწყობილი სისტემიდან ჩვენ მივიღეთ ნანგრევები, რომლის„ფორმირების“ პროცესი მიმდინარეობდა 5-6 წლის განმავლობაში (2006-2011). ამის შემდეგ გადაწყვიტეს, რომ ეს ინსტიტუტები სამინისტროდან უნივერსიტეტებისთვის გადაებარებინათ. ამ გადაბარების დროს ინსტიტუტებს გაუუქმეს დამოუკიდებელი იურიდიული სტატუსი და მიუერთეს ფაქტობრივ უფუნქციო სტრუქტურულ ერთეულებად. არავის უკითხავს მათთვის, რამდენად სჭირდებოდა ამა თუ იმ უნივერსიტეტს მსგავსი ინსტიტუტები, მით უფრო, იმის გათვალისწინებით, რომ ამ უნივერსიტეტებს ხშირად თავად ჰქონდათ ანალოგიური სტრუქტურები და წარმოიქმნებოდა არცთუ უმნიშვნელო ინტერესთა და უფლებათა კოლიზია.მოსალოდნელია გაგიჩნდეთ კითხვა: საჭიროებდა თუ არა მეცნიერებათა აკადემიის სისტემა რეფორმირებას იმ ახალი პირობების გათვალისწინებით, რაც ქვეყნის დამოუკიდებლობის მოპოვებისა და საერთაშორისო პოლიტიკური პარადიგმის ცვლილების პროცესს მოჰყვა?ამგვარი რაციონალური ცვლილებების აუცილებლობა, ცხადია, იკვეთებოდა ყოველივე იმის გათვალისწინებით, რაც ქართული სახელმწიფოებრიობის სრულფასოვანი განვითარებისა და, რაც მთავარია, მისი რესურსების ფარგლებში იქნებოდა შესაძლებელი. შესაძლებელია ამისთვის სისტემის ოპტიმიზაცია გვეწოდებინა, მაგრამ ახლა ამ დაკარგულ შესაძლებლობაზე შეჩერება არაფრის მომცემია. იმის დასტურად კი, რომ სამეცნიერო საზოგადოება საქმიანად განსჯიდა ამ პრობლემას, დაგისახელებთ ჯერ კიდევ 1989 წელს გამოქვეყნებულ წერილს აკად. მერაბ ალექსიძისას, რომელიც სამეცნიერო სისტემის შესაძლო განვითარებას ეხებოდა. იყო სხვა პუბლიკაციებიც...- როგორ გესმით განათლებისა და მეცნიერების ინტეგრაცია და რა შედეგები გვაქვს ამ მიმართულებით?ეს სიტყვა - ინტეგრაცია - ეწერა „რეფორმატორების“ დროშაზე და ამ „პროგრესული“ ლოზუნგით მოხდა ბევრი გაუაზრებელი შეთქვეფა: ფაკულტეტების ინტეგრაცია, სასწავლო კურსების ინტეგრაცია, აკადემიური ფუნქციების ინტეგრაცია, რაც მთავარია, განათლებისა და მეცნიერების ინტეგრაცია...რამდენიმე წლის წინ ერთ პუბლიცისტურ წერილზე ვმუშობდი და თავად გავაკეთე მარტივი სტატისტიკა: უბრალო აღრიცხვით აღმოჩნდა, რომ, მაგალითად,ენათმეცნიერების ინსტიტუტის მეცნიერებათა დოქტორებისა და კანდიდატების თითქმის ნახევარი „რეფორმამდელ“ პერიოდში დაკავშირებული იყო შესაბამის კათედრასთან უნივერსიტეტში,ასწავლიდა და საკვალიფიკაციო შრომაში ხელმძღვანელობდა მაშინდელ სტუდენტებსა და ასპირანტებს. ინტეგრირების ლოზუნგით მომხდარი რეფორმის შემდეგ აღმოჩნდა, რომ იმავე მეცნიერთა უმეტესობა აღარ არის დაკავშირებული უნივერსიტეტთან, მას არათუ ლექციის ჩატარების, არამედ აკადემიური ხარისხის მაძიებლის (მაგისტრანტის, დოქტორანტის) ხელმძღვანელობის უფლება არა აქვს. ეს, რა თქმა უნდა, არ არის„ინტეგრაცია“. ამას უფრო მეცნიერების გამოთიშვა ჰქვია სასწავლო პროცესისგან. ესეც არის ერთ-ერთი მიზეზი, რამაც დასცა უმაღლესი სასწავლებლის დონე.ტრადიციული უნივერსიტეტის დარგობრივი კათედრა იყო იდეალური ასპარეზი სტუდენტისა და მეცნიერი-პროფესორის შემოქმედებითი კავშირისთვის. ისინი არა მხოლოდ სასწავლო, არამედ სამეცნიერო გაზიარების პროცესში ხდებოდნენ კოლეგა-პარტნიორები და, შემდგომ, კონკურენტებიც კი. პროფესორის ლექციის თემატიკაზე სტუდენტებთან პრაქტიკულად მუშაობდა მისი ასპირანტი თუ მაძიებელი და ასე ხვეწდა საკუთარ კონკურენტუნარიანობას. მე ასე მესმის ინტეგრაცია: მეცნიერული ცოდნის მატარებელი პროფესიულ ცოდნას გადასცემს მოწაფეს და, იმავე დროს,აყალიბებს ღირსეულ შემცვლელად... ახლა მეცნიერთა უმეტესობას ეს შესაძლებლობა წართმეული გვაქვს- როგორც თქვენი საუბრიდან ჩანს, არცთუ სახარბიელოდ მიმდინარეობს თაობათა ცვლის პროცესი მეცნიერების სფეროში. რაში ხედავთ გამოსავალს?თაობათა ცვლის ბუნებრივი პროცესი, სამწუხაროდ,არა მხოლოდ მეცნიერების სფეროშია დარღვეული, არამედ ის ქვეყნის ქმედუნარიანობის სერიოზული პრობლემაა. როდესაც ქვეყნიდან მილიონ-ნახევარი უპირატესად აქტიური ასაკის მოქალაქე უცხო ქვეყნებში არის მიგრირებული, ეს სერიოზულად აისახება ჩვენს შრომის ბაზარზე. მევენახეს ხელის შემშველებელი გაქცევია, მესაქონლეს ნახირის გამყოლი არა ჰყავს, ასაკოვან ოსტატს ხელობის მცოდნე შეგირდი ვერ უპოვია, ხშირად ახალი ტექნიკური მოდელის კვალიფიციურ ხელოსანს ვერ იპოვით, მედიცინაში დამხმარე პერსონალის სერიოზული ნაკლებობაა... რაც შეეხება მეცნიერების სფეროს, აქ ყველაზე სავალალო მდგომარეობაა. ჩვენი სტუდენტი ახალგაზრდობა სამეცნიერო პერსპექტივაზე, ჩვეულებისამებრ, არ ფიქრობს. ამას, გარდა მეცნიერული ასპარეზის განსაკუთრებული „ეკლიანობისა“, სამი ობიექტური ფაქტორი განაპირობებს: უმთავრესი ის, რომ მეცნიერის შრომის ანაზღაურება ჩვენს ქვეყანაში ყველაზე დაბალია; მეორეც - სამეცნიერო კვალიფიკაციის გაზრდის შესაძლებლობა მოჭრილია; მესამეც - მეცნიერების სფეროში სამუშაო ადგილის მოპოვებასა და, მით უფრო, კარიერულ წინსვლაზე ფიქრი თითქმის უიმედოა. ამიტომაც, ვისაც კი ინტელექტუალური შესაძლებლობები „აწუხებს“, სხვა ქვეყნებში მიდის სასწავლებლად და სამუშაოს საძებნელად. ასე რომ, ჩვენს მომავალ თაობას, სამეცნიერო ცვლას ვერ ვუქმნით ინტელექტუალური განვითარების შესაფერის პირობებს და ვერ ვთავაზობთ შესაფერის შემოქმედებით პერსპექტივას. შეიძლება ითქვას, აკადემიურ თაობათა შორის საბედისწერო წყვეტაა, ჩვენ უპირატესად ვეღარ ვახერხებთ ჩვენი სამეცნიერო ცოდნის გადაცემას მომავალ თაობებში...ამ არასახარბიელო სურათს აკადემიური საფეხურების მონაცემებს შორის მხოლოდ სტატისტიკური შედარებაც კი ნათლად წარმოგვიდგენს. ეროვნული გამოცდების გავლით აბიტურიენტთა 96-96 პროცენტი ხვდება სხვადასხვა უნივერსიტეტის სხვადასხვაგვარ სწავლებაზე. ამათგან უმეტესობა ამაოდ ხარჯავს დროსა და რესურსებს, სრულიად უშედეგოდ ამთავრებს ბაკალავრიატის ოთხწლიან კურსს, რაც კვალაფიკაციის თვალსაზრისით ფუჭი შედეგია. რა ნაწილი აგრძელებს ამათგან მაგისტრატურის საფეხურზე სწავლას? მესამედიც არა! - ამით ყველაფერია ნათქვამი. აკადემიური დოქტორანტურის საფეხური ხომ ბოლომდე აშიშვლებს სისტემის საგანგაშო ნაკლოვანებებს...ამიტომაც არის, რომ დღეს დარგში არათუ კონკურენციის, არამედ ერთი კვალიფიციური სპეციალისტის პოვნაც კი ხშირად სერიოზული პრობლემაა.- როგორია ქართველოლოგიის დღევანდელი მდგომარეობა და რაში ხედავთ გამოსავალს შექმნილი ვითარებიდან?იმ პრობლემებს შორის, რაც ქართული სამეცნიერო სკოლების შენარჩუნებას უკავშირდება, განსაკუთრებული ადგილი უკავია ქართველოლოგიის, ქართველოლოგიური დარგების მოვლა-პატრონობას. შეიძლება ყველაფერზე თქვას ადამიანმა უარი, მაგრამ საკუთარ ვინაობაზე ვერ იტყვი უარს, თუნდაც სულაც უსახსროდ დარჩეს. სწორედ ასეთია ჩვენი ერისათვის ქართველოლოგია. სწორედ ასე ეპყრობა ყველა თავმოყვარე ერი და ქვეყანა საკუთარ კულტურულ მემკვიდრეობას და უპირველესად მას არ ტოვებს სხვათა იმედად. ამისი საუკეთესო მაგალითია, კერძოდ, ფრანკოფონიური პოლიტიკა, რომელსაც საფრანგეთის რესპუბლიკა განსაკუთრებულ რესურსებს ახმარს მსოფლიოს არაერთ რეგიონში...ჩვენ ვცხოვრობთ უკიდურესად პრაგმატულ ეპოქაში, როდესაც ღია მსოფლიო ბაზარი და საინფორმაციო სივრცე აკონტროლებს ყველაფერს, რასაც კი შეიძლება ღირებულება ჰქონდეს. ასეთ გამოყენებით ურთიერთობებს განეკუთვნება მეცნიერებაც და ის მეცნიერებიც, რომლებიც ახალ სამეცნიერო იდეებს ატარებენ. საკმარისია თქვენ ზუსტ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა სფეროში რაიმე ფასეული შექმნათ და „მუშტარი“ მსოფლიოს არაერთი ორგანიზაციიდან თუ ფონდიდან გამოგიწვდით ხელს. ნამდვილი მეცნიერული სიახლე, საბედნიეროდ, უმეურვეოდ არ რჩება და ამისი დასტურია ქართველი მათემატიკოსების, ფიზიკოსების, მიკრო ბიოლოგების წარმატებები საერთაშორისო არენაზე (ამჯერად გვერდი ავუაროთ ე.წ. „ტვინების გადინების“ პრობლემას). მაგრამ ასე არ არის ქართველოლოგიურ სფეროებში, იშვიათი გამონაკლისის გარდა, მისი მეურვე და გულშემატკივარი მხოლოდ საქართველო და ქართველი ხალხი შეიძლება იყოს. ამიტომაც სჭირდება სახელმწიფოს ქართველოლოგიის განვითარების ერთიანი პოლიტიკა, რადგანაც შესაბამისი მემკვიდრეობა ძალიან დიდია, ხოლო ჩვენი ქვეყნის რესურსები ძნელად გასწვდება ამ დიდი მემკვიდრეობის მოვლას. ფიგურალურად რომ ვთქვათ, მთელი საქართველო რომ ჩავებათ ჩვენი წინაპრების კულტურული მონაპოვრების მოვლა-პატრონობაში, ვერც კი გავწვდებით მთელ ამ საგანძურს!..ქართველოლოგიურ დარგებს წარმოადგენს ის მეცნიერებები, რომლებიც იკვლევენ ქართველი ხალხის მატერიალურ და სულიერ კულტურულ მემკვიდრეობას, ჩვენი ქვეყნის დიდი წარსულის უძვირფასეს მონაპოვრებს - ისტორიას, ენას, ლიტერატურას, ხელოვნებას... ამაზე ვერ იტყვის ქვეყანა უარს, რადგან ამით უარს ამბობს თვითმყოფადობაზე. ეს არის ჩვენთვის სასიცოცხლო ამოცანა. მთელი საქართველო და დღევანდელი ხელისუფლებაც, ვფიქრობ, კარგად ხედავს, რომ ჩვენი თვითმყოფადობის დაცვის ამოცანები უპირველესად ეროვნული (სახელმწიფო) ენის შენარჩუნებას, მისი საარსებო სივრცის გაჯანსაღება-გაფართოებას გულისხმობს.- აკმაყოფილებს თუ არა ქართული სახელმწიფო ენის განვითარების სამამულო პოლიტიკა საერთაშორისო სტანდარტებს და, თუ არა, რას შესთავაზებდით საზოგადოებას?დღეს, გლობალიზაციის პირობებში, ენების დაცვის საკითხი განსაკუთრებულად დგას. ევროპული ქვეყნები იძლევიან სანიმუშო მაგალითებს სახელმწიფო ენების დაცვა - განვითარების მიმართულებით. ენობრივი პოლიტიკის თანამედროვე პრინციპები სწორედ თანამედროვე ევროპულ სივრცეში ჩამოყალიბდა. ნებისმიერ განვითარებულ ქვეყანაში უმალვე დაინახავთ ამას. ამავე თვალით თუ შევხედავთ ჩვენი სახელმწიფო ენის მდგომარეობას, ბევრი რამ არ შეეფერება საერთაშორისო სტანდარტებს, როგორც სხვა შემთხვევებისთვის გვიყვარს ამ კრიტერიუმით თავის მოწონება. აბა, რას ჰგავს, ამ თვალსაზრისით ჩვენი უმშვენიერესი დედაქალაქი, ანდა ჩვენი რეგიონები... უფრო საგანგაშოა ენაში მიმდინარე სიღრმისეული პრობლემები...უნდა ითქვას, რომ ბოლო წლებში მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადაიდგა სახელმწიფო ენის საკანონმდებლო უზრუნველყოფის მიმართულებით. ახალ კონსტიტუციაში სახელმწიფო ენის სტატუსი კიდევ უფრო ამაღლდა. ამით სახელმწიფო ენის კანონი, რომელიც 2015 წელს მივიღეთ, აყვანილ იქნა ორგანული კანონის რანგში. დაარსდა საგანგებო სამთავრობო სტრუქტურა - სახელმწიფო ენის დეპარტამენტი. დღეს ეს ყველაფერი კი არსებობს, მაგრამ რეალურად სახელმწიფო ენის დაცვის რეალური პროგრამა არ ხორციელდება, პირდაპირ რომ ვთქვათ, ჩვენს ქვეყანას არა აქვს სახელმწიფო ენის განვითარების ერთიანი პოლიტიკა.- ამჟამად თქვენ ხელმძღვანელობთ მეცნიერებათა აკადემიის „რუსთაველის კომიტეტს“. რა ამოცანებს წყვეტა დღეს ეს სტრუქტურა და რა არის მისი პერსპექტიული გეგმები?„რუსთაველის კომიტეტი“ საკმაოდ დიდი ტრადიციის სამეცნიერო სტრუქტურაა, მისი სრული სახელწოდებაა „ვეფხისტყაოსნის“ აკადემიური ტექსტის გამოცემისა და „ქართული ენის თესაურუსის“ კომიტეტი“. ის მემკვიდრეა„ვეფხისტყაოსნის“ ტექსტის დამდგენი კომისიისა, რომელიც საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის ბრძანებით შეიქმნა 1962 წელს, უპირველესად რუსთაველის 800 წლისთავის საიუბილეო მზადების ნიშნით, იმ იუბილესი, რომელიც 1966 წელს გაიმართა მართალაც დიდი მასშტაბით. ამის შემდეგ კომისიამ კიდევ უფრო გააღრმავა და გააფართოვა რუსთაველის პოემისა და, საზოგადოდ, იმ კულტურული გარემოს კვლევა, რომელმაც ამ გენიალური ნაწარმოების შექმნა განაპირობა. აღნიშნული კომისიის მუშაობის შედეგები თვალსაჩინოა პოემის აკადემიური ტექსტის დადგენაში; „ვეფხისტყოსნის“ რამდენიმებაკადემიური გამოცემა, ხელნაწერი ვარიანტების კვლევა და პუბლიკაცია მისი დამსახურებაა; კომისიის მუშაობის განსაკუთრებული ასპექტია იმ ლექსიკოგრაფიული ბაზის შექმნა, რომელიც ყველაზე სრული ამსახველი იყო ქართული ენის დიდი მწიგნობრული ისტორიისა.სწორედ ამ ბაზის საფუძველზე დაისახა მიზნად აკად. თამაზ გამყრელიძემ, რომ, გარდა ვეფხისტყაოსნის ტექსტის შესწავლისა, კომიტეტს დაეწყო ქართული ენის თესაურუსის (ანუ ისტორიული ლექსიკონის) შედგენა. მეცნიერების განვითარების ამ ეტაპზე დასახული მასშტაბური ამოცანის განხორციელების შესაძლებლობას ქმნის ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენება ენობრივი ამოცანების გადაწყვეტაში.ამ ეტაპისათვის „რუსთაველის კომიტეტს“ უკვე აქვს მნიშვნელოვანი წარმატებები, რამდენადაც მან საკუთარი ამოცანებისათვის შექმნა მოცულობითი ციფრული ტექსტური ბაზა, რომელიც დაუქვემდებარა ლემატიზაციის ერთიან წესებს და ელექტრონული სახით უკვე შექმნა ორი ლექსიკოგრაფიული პროდუქტი: „ვეფხისტყაოსნის შესიტყვებათა ლექსიკონი“ და „ქართული ბიბლიის სიმფონია-ლექსიკონი“. მალე მათ საზოგადოება ბეჭდური სახითაც იხილავს.ამავე დროს, არსებითად სრული სახით პირველად გამოიცემა პოემა იმ ძველი ქართული ორთოგრაფიით, რომელიც ყველაზე უკეთ უნდა ასახავდეს ავტორისეულ ენობრივ პოზიციას.

ომი უკრაინაში • 1750145820

რუსეთმა კიევი დაბომბა. დაიღუპა 14 ადამიანი

რუსეთის შეიარაღებულმა ძალებმა გამთენიისას უკრაინის დედაქალაქი კიევი დაბომბა, რის შედეგადაც სულ მცირე 14 ადამიანი დაიღუპა. ინფორმაციას უკრაინული მედია ავრცელებს.როგორც უკრაინის შინაგან საქმეთა მინისტრმა, იგორ კლიმენკომ განაცხადა, რუსეთმა კიევში 27 ლოკაცია დაბომბა. მათ შორის: საცხოვრებელი სახლები, სასწავლო დაწესებულებები, კრიტიკული ინფრასტრუქტურის ობიექტები. მისი თქმით, დაშავებულია ორმოცზე მეტი ადამიანი.დაბომბვას ნგრევა მოჰყვა. უკრაინული მხარის მტკიცებით, ნანგრევებში ადამიანებია მოყოლილი.

მსოფლიო • 1750133935

რუსეთის საჰაერო იერიშის შედეგად კიევში 14 ადამიანი დაიღუპა, სულ მცირე, 55 კი დაშავდა

რუსეთის საჰაერო იერიშის შედეგად კიევში 14 ადამიანი დაიღუპა, სულ მცირე, 55 კი დაშავდა.კიევის მერი ვიტალი კლიჩკო აცხადებს, რომ რუსეთმა იერიში კიევში მდებარე მრავალსართულიან კორპუსზე მიიტანა.სამაშველო ოპერაცია ამ დრომდე მიმდინარეობს. ვარაუდობენ, რომ ნანგრევების ქვეშ ხალხია.უკრაინის შინაგან საქმეთა მინისტრმა, იგორ კლიმენკომ განაცხადა, რომ იერიშის შედეგად დაზიანდა საცხოვრებელი შენობები, საგანმანათლებლო დაწესებულებები და კრიტიკული ინფრასტრუქტურის ობიექტები.

მსოფლიო • 1750130357

უკრაინული მედიის ცნობით, კიევზე რუსეთის მასირებული იერიშის შედეგად არიან დაშავებულები, უკრაინის თითქმის ყველა რეგიონში განგაშის ხმა ისმის

რუსეთმა კიევზე მასირებული იერიში მიიტანა, არიან დაშავებულები.როგორც უკრაინული მედია კიევის მერ ვიტალი კლიჩკოზე დაყრდნობით წერს, თავდასხმის შედეგად დაშავდა, სულ მცირე, 11 ადამიანი, მათ შორის ერთი კრიტიკულ მდგომარეობაშია. ამასთან, დაზიანებულია საცხოვრებელი სახლები და მანქანები.როგორც უკრაინული მედია წერს, ამ წუთებში უკრაინის თითქმის ყველა რეგიონში განგაშის ხმა ისმის.