1758129955

ჩვილის ტირილი ზრდასრულებში ტემპერატურის მატებას იწვევს - ახალი კვლევა

თუ ბავშვის ტირილისას სახეზე სიმხურვალეს გრძნობთ, ეს მხოლოდ თქვენს წარმოსახვაში არ ხდება. ახალი კვლევის მიხედვით, ბავშვების ტირილი — განსაკუთრებით ისეთი, რომელიც ტკივილს აღნიშნავს — ზრდასრულებში სახის სიწითლესა და სიმხურვალეს იწვევს.ჩვილები ხშირად ტირიან. ეს ბუნებრივიც არის, რადგან მათ საუბარი ჯერ არ შეუძლიათ და დისკომფორტზე ასე გვატყობინებენ. მეტიც, ჩვილის ტირილი განსხვავდება ხარისხითა და ინტენსივობით — სერიოზული დისკომფორტის ან ტკივილის დროს ბავშვი ხმას უფრო ქაოსურად და ძლიერი ინტენსივობით გამოსცემს, ვიდრე ჩვეულებრივი პატარა უკმაყოფილების დროს.ტკივილისგან გამოწვეული ტირილი ფიზიოლოგიურად განსხვავებულია. ასეთ დროს ჩვილის მკერდის კუნთები ძლიერად იკუმშება, რის შედეგადაც ჩნდება მრავალტონიანი, არეული ხმები, რომლებიც ცნობილია როგორც nonlinear phenomena (NLPs)."NLP-ები ბავშვის სტრესისა და ტკივილის დონეების მნიშვნელოვანი მაჩვენებლებია. ჩვენი შედეგები უთითებს, რომ NLP-ის დონე ზრდასრულებში სახის თერმული რეაქციის დინამიკას განსაზღვრავს", — აღნიშნა ჟან მონეს უნივერსიტეტის მკვლევარმა, ლენი ლეგომ.ჩვილის მეურვეები, როგორც წესი, ჩვეულებრივი დისკომფორტისგან გამოწვეულ ტირილსა და სერიოზული ტკივილისგან გამოწვეულ ტირილს ერთმანეთისგან ასხვავებენ. მეორე მხრივ, არ არის დადგენილი, თუ როგორ ვახერხებთ ამას ზრდასრულები.ჟან მონესა და სენ-ეტიენის უნივერსიტეტის მკვლევრებს აინტერესებდათ, როგორ მოქმედებს ეს ხმები ზრდასრულთა ნერვულ სისტემაზე.მკვლევრებმა ჩვილის ტირილის ხმები 41 მონაწილეს (21 კაცი და 20 ქალი) მოასმენინეს. კვლევის მონაწილეებმა სულ 16 ჩვილის ტირილის ხმა მოისმინეს, ნაწილი აქედან უბრალოდ ბანაობისას იყო ჩაწერილი, დანარჩენი კი ინიექციის გაკეთების დროს განცდილი ტკივილისას.თერმულმა კამერამ კვლევის მონაწილეების სახის ტემპერატურის ცვლილებები დააფიქსირა. ამ ზონაში სიცხის მატება დაკავშირებულია ავტონომიური ნერვული სისტემის რეაქციასთან — ეს არის ნერვული სისტემის ის ნაწილი, რომელიც ძირითადად შეუცნობლად მართავს სხეულის შიდა ფუნქციებს — მაგალითად, გულისცემას, სუნთქვასა და საჭმლის მონელების სისტემას.ხმების მოსმენის შემდეგ, მონაწილეებმა ისიც აღნიშნეს, არჩევდნენ თუ არა ბავშვის ტირილის სიმძაფრეს. აღმოჩნდა, რომ ბავშვის ტკივილის სიმძაფრე პირდაპირ იყო დაკავშირებული ზრდასრულების სახის ტემპერატურასთან — ჩვილის მძაფრი ტირილი მსმენელებში სახის ტემპერატურას მნიშვნელოვნად ცვლიდა. ტირილზე მსგავსი რეაქცია თანაბრად შეინიშნებოდა როგორც კაცებში, ისე ქალებში.კვლევა ჟურნალ The Royal Society Interface-ში გამოქვეყნდა.

1758105072

მეცნიერები: 90%-ია შანსი, რომ მომდევნო ათწლეულში შავი ხვრელის აფეთქება ვიხილოთ

ახალი კვლევის თანახმად, მომდევნო დეკადის განმავლობაში ასტრონომების მიერ შავი ხვრელის აფეთქების დაფიქსირების შანსი 90%-ია. ეს შესაძლებლობას მოგვცემს, რომ ამ იდუმალი ობიექტების შესახებ არსებული ჰიპოთეზები გამოვცადოთ.საუბარია სამყაროს ადრეული პერიოდიდან ფორმირებული პატარა შავი ხვრელების სიკვდილზე, რომელიც ძალიან იშვიათი უნდა იყოს. აქამდე ფიქრობდნენ, რომ ასეთი რამ ყოველ 100 000 წელში ერთხელ ხდება. უკანასკნელი კვლევის მიხედვით, ეს უფრო ხშირია და 10 წელში ერთხელ შეგვიძლია დავაკვირდეთ.თუ ამას მართლაც მოვახერხებთ, ასეთი შავი ხვრელების არსებობას დავადასტურებთ და მათი სიკვდილის მექანიზმსაც გავარკვევთ. ასევე, ამ მოვლენის შედეგად, წესით, ყველა ფუნდამენტური ნაწილაკი უნდა გამოთავისუფლდეს — მათ შორის ისეთები, რომელთა არსებობასაც ვვარაუდობთ, მაგრამ ჯერ არ აღმოგვიჩენია და ისეთები, რომელთა შესახებაც არაფერი ვიცით. ასტრონომები ამბობენ, რომ ეს "სამყაროს ისტორიის გადაწერაში დაგვეხმარება".მსგავსი აფეთქების კონცეფცია პირველად სტივენ ჰოკინგმა შემოგვთავაზა. მან ივარაუდა, რომ შავი ხვრელები მატერიას არამხოლოდ შთანთქავს, არამედ კვანტური ეფექტების გამო გამოყოფს კიდეც. ამას ჰოკინგის გამოსხივება ეწოდება და ის ამ ობიექტების მასას ნელ-ნელა ამცირებს, სანამ ისინი მთლიანად არ აორთქლდება. თავად რადიაციის დაფიქსირება ძნელია, მაგრამ ბოლო მომენტში აფეთქებაა მოსალოდნელი, რომლის დანახვაც შესაძლებელია.ვინაიდან ეს პროცესი ძალიან დიდხანს გრძელდება, ჩვენ მხოლოდ მცირე ზომის შავი ხვრელების სიკვდილს თუ მოვესწრებით. ასეთია ჰიპოთეზური პირველადი შავი ხვრელები, რომელთა მასაც მხოლოდ ასტეროიდებისას უტოლდება და არა ვარსკვლავებისას. ისინი დიდი აფეთქებიდან მალევე უნდა წარმოქმნილიყო.რაც უფრო მცირე მასა აქვს შავ ხვრელს, მით უფრო ცხელია ის და ბევრ ნაწილაკს გამოყოფს. ეს ნიშნავს, რომ აორთქლებისას ტემპერატურა და რადიაცია იმატებს და აფეთქებით სრულდება. სტანდარტული კოსმოლოგიური მოდელის მიხედვით, ყველა პირველადი შავი ხვრელი, მათი ასაკისა და მასის გათვალისწინებით, ამ დრომდე აორთქლებული უნდა იყოს.ახალ სიმულაციებში მეცნიერებმა მოდელში რამდენიმე ცვლილება შეიტანეს, მათ შორის ელექტრონის უფრო მძიმე ვერსია, რომელსაც ბნელ ელექტრონს უწოდებენ. მისი არსებობით პირველად შავ ხვრელებს ელექტრული მუხტი ექნებოდა. კვლევამ აჩვენა, რომ ამის შედეგად ჰოკინგის გამოსხივება შენელდებოდა და მათი სიკვდილიც გადავადდებოდა. შესაბამისად, შესაძლებელია, აფეთქება ჯერ კიდევ ვიხილოთ, თანაც უახლოესი 10 წლის განმავლობაში.ავტორთა ნაშრომი გამოცემაში Physical Review Letters გამოქვეყნდა.

1758097907

კვლევა: მეზოლითისა და ნეოლითის ხანებში ქალები კაცების მსგავსად იყენებდნენ შრომის იარაღებს და ნადირობდნენ

მეცნიერებმა უარყვეს ძველ საზოგადოებებში როლების ტრადიციული განაწილების იდეა, რომლის მიხედვითაც კაცები ქვის იარაღებით ნადირობდნენ, ქალები კი საოჯახო საქმეებით იყვნენ დაკავებულნი. პროექტ Stone Dead-ის კვლევა იორკის უნივერსიტეტმა გამოაქვეყნა.არქეოლოგების განცხადებით, მეზოლითისა და ნეოლითის ეპოქის ქალები ისევე იყენებდნენ იარაღებს, როგორც კაცები. სპეციალისტებმა გააანალიზეს 330-ზე მეტი სამარხი ჩრდილოეთ ლატვიაში, ზვეინიეკის სასაფლაოზე, რომელიც ევროპაში ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 7500-2500 წლების ერთ-ერთი უდიდესი ნეკროპოლისია.კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ ქალთა სამარხებში ბასრი პირები და შუბისწვერები ისეთივე სიხშირით გვხვდებოდა, როგორც კაცების, ზოგჯერ კი უფრო ხშირადაც. საინტერესოა, რომ ყველაზე გავრცელებული ასაკობრივი ჯგუფი, რომელიც ამ ნივთებთან ერთად იყო დაკრძალული, ბავშვები და ხანდაზმულები იყვნენ. ეს მიუთითებს დაკრძალვის უფრო კომპლექსურ პრაქტიკაზე, ვიდრე ადრე ივარაუდებდნენ.„კვლევა ხაზს უსვამს იმას, თუ რამდენად ბევრი რამ გვაქვს ჯერ კიდევ სასწავლი ევროპის ადრეული საზოგადოებების ცხოვრებისა და სიკვდილის შესახებ“, - აღნიშნა იორკის უნივერსიტეტის არქეოლოგმა ეიმი ლიტლმა.

1758090731

როგორი ტიპის ადამიანებს შეუძლიათ იწინასწარმეტყველონ თავიანთი სიცოცხლის ხანგრძლივობა - მეცნიერების ახსნა

მაღალი ინტელექტის მქონე ადამიანები უკეთ აფასებენ ცხოვრებაში მომხდარი მოვლენების ალბათობას და უფრო ზუსტად პროგნოზირებენ საკუთარ სიცოცხლის ხანგრძლივობასეს არის დასკვნა, რომელთანაც ბათის უნივერსიტეტის ეკონომიკისა და ქცევითი მეცნიერებების პროფესორი, კრის დოუსონი, მივიდა. ნაშრომი გამოქვეყნდა ჟურნალში Journal of Personality and Social Psychology (JPSP).მეცნიერმა გააანალიზა 50 წელზე უფროსი ასაკის თითქმის ოთხი ათასი ადამიანის მონაცემები ბრიტანული გრძელვადიანი კვლევის ფარგლებიდან. მონაწილეებს სხვადასხვა წლებში სთხოვეს შეეფასებინათ ალბათობა, რომ ისინი გარკვეულ ასაკამდე იცოცხლებდნენ – მაგალითად, 75 ან 85 წლამდე. ეს პროგნოზები შედარებული იყო სიცოცხლის ხანგრძლივობის რეალურ სტატისტიკურ მონაცემებთან.ინტელექტის გავლენის დასადასტურებლად, ასევე გამოყენებული იქნა მონაწილეთა გენეტიკური მონაცემები. IQ დონე შეფასდა კოგნიტური ტესტების, ასევე პოლიგენური ინდიკატორების გამოყენებით – გენეტიკური მარკერების ერთობლიობა, რომელიც დაკავშირებულია სწავლის შესაძლებლობებთან. ორივე დაკავშირებული იყო პროგნოზების სიზუსტესთან.აღმოჩნდა, რომ უფრო მაღალი IQ-ს მქონე ადამიანები გაცილებით ზუსტ და სტაბილურ პროგნოზებს აკეთებდნენ. მათ მოლოდინებსა და ობიექტურ ალბათობას შორის სხვაობა თითქმის 20%-ით ნაკლები იყო.პირიქით, დაბალი IQ-ს მქონე მონაწილეები უფრო მეტად მიდრეკილნი იყვნენ შეცდომებისკენ როგორც გადაჭარბებული ოპტიმიზმის, ასევე პესიმიზმის მიმართულებით.ასევე აღმოჩნდა, რომ დაბალი ინტელექტის მქონე ადამიანები უფრო ხშირად იცვლიდნენ შეფასებებს ერთი გამოკითხვიდან მეორეში, რაც მიუთითებს მათი მომავლის შესახებ წარმოდგენების არასტაბილურობაზე. ამავდროულად, ავტორის თქმით, ასეთი შეცდომები გავლენას ახდენს ცხოვრებისეულ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებებზე – მაგალითად, რამდენს ზოგავს ადამიანი პენსიაზე გასვლისთვის ან ზრუნავს ჯანმრთელობაზე.მიჩიგანის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ტვინი აღიქვამს დაბალ ტემპერატურას სპეციალიზებული სენსორული წრედის მეშვეობით, რომელიც განსხვავდება სითბოსთვის პასუხისმგებელი გზებისგან. კვლევის შედეგები გამოქვეყნებულია ჟურნალ Nature Communications (NatCom)-ში... სრულად

1758090295

ახალმა ცდამ თაგვებში ტვინის კიბოს ზრდა შეანელა

გლიობლასტომა ტვინის ყველაზე აგრესიული კიბოა, რომელსაც მაღალი სიკვდილიანობა ახასიათებს. ამგვარი სიმსივნის დროს უჯრედები სწრაფად მრავლდება და ახლომდებარე ქსოვილებზე ვრცელდება. რაც საინტერესოა, მათ მიერ ნუტრიენტების, ანუ საკვები ნივთიერებების, გადამუშავება სულ სხვაგვარია.ახალი კვლევის ფარგლებში მეცნიერებმა შეისწავლეს, როგორ მიმდინარეობს გლიობლასტომის უჯრედებში გლუკოზის მეტაბოლიზება. დადგინდა, რომ ის ჩვეულებრივისგან განსხვავებულ ნუტრიენტულ მექანიზმებს ეყრდნობა, რომლის მიხედვითაც თაგვებისთვის სპეციალური დიეტა შეიმუშავეს და ამ კიბოს ზრდის ტემპი მნიშვნელოვნად შეანელეს.ტრადიციული მკურნალობა ქირურგიულ ოპერაციას, რადიაციულ და ქიმიოთერაპიას მოიცავს. ამის მიუხედავად, გლიობლასტომა ხშირად ისევ ბრუნდება და მკურნალობისადმი რეზისტენტული ხდება. წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ ამის მიზეზი მავნე უჯრედების მეტაბოლური მახასიათებლების ცვლილებაა. მეტის გასაგებად მეცნიერებმა თაგვებისა და ონკოპაციენტების ორგანიზმში შაქარი ინიექციის გზით გადაიტანეს. აღმოაჩინეს, რომ ჩვეულებრივი და პათოგენური უჯრედები მას სხვადასხვა მიზნით მიიხმარდა. კერძოდ, პირველი მათგანი შაქარს ტვინის გამართული ფუნქციონირებისთვის საჭირო ნივთიერებების წარმოსაქმნელად იყენებს, მეორე კი მას ისეთ მოლეკულებად გარდაქმნის, რომლებიც გავრცელებაში ეხმარება.მეორე სხვაობა ის იყო, რომ ტვინის ჩვეულებრივმა უჯრედებმა შაქარი ამინომჟავების ფორმირებისთვის გამოიყენა, რომლებიც ცილების ერთგვარი საშენი მასალაა. სიმსივნურ უჯრედებში ეს მექანიზმი გათიშულია და ამის სანაცვლოდ ამინომჟავები სისხლიდან მიიღება. აქედან ივარაუდეს, რომ სისხლში ზოგიერთი ამინომჟავას შემცირება შეიძლება სიმსივნეზე ზემოქმედებდეს ისე, რომ ნორმალურ ქსოვილებს არ აზიანებდეს.ამის შესამოწმებლად მათ თაგვებს შეზღუდული ამინომჟავების შემცველობის დიეტა დაუნიშნეს. სერინისა და გლიცინის შემცირებამ რადიაციული და ქიმიოთერაპიის შედეგი გააუმჯობესა — ასეთი რაციონის მქონე თაგვებში სიმსივნე უფრო დაპატარავდა, ვიდრე კონტროლ ჯგუფში.ავტორებმა ამ მონაცემების მიხედვით მათემატიკური მოდელიც შექმნეს, რომელიც სხვადასხვა მექანიზმით გლუკოზის გამოყენებას ასახავს. ეს სათანადო მედიკამენტების მოძიებაში შეიძლება დაგვეხმაროს, რომლებიც მიზანში მავლე ქსოვილებს ამოიღებს.ახალი ნაშრომი გამოცემაში Nature გამოქვეყნდა

1758026643

არქეოლოგებმა ეგვიპტეში 3 300 წლის სასტვენი იპოვეს

ძველი ეგვიპტური ქალაქის, ამარნის ტერიტორიაზე გათხრებისას ძვლის სასტვენი იპოვეს, რომელსაც სავარაუდოდ ადგილობრივი პოლიციელები იყენებდნენ. არტეფაქტი, რომლის ასაკიც 3 300 წელია, ძროხის ჩლიქისგან არის დამზადებული და ეს პირველი მსგავსი აღმოჩენაა ეგვიპტეს ტერიტორიაზე.ამარნა ძველი წელთაღრიცხვით 1347 წელს, ფარაონმა ეხნატონმა დააარსა. ის ქვეყნის ახალი დედაქალაქი იყო, რომელმაც მხოლოდ 15 წელი იარსება, შემდეგ კი დაცარიელდა.მკვლევრები მიიჩნევენ, რომ იქ, სადაც სასტვენი აღმოაჩინეს, ფარაონის აკლდამის მშენებლობაზე დასაქმებული მუშები ცხოვრობდნენ. არტეფაქტი საკონტროლო-გამშვები პუნქტის ტერიტორიაზე იპოვეს.„როგორც ჩანს, ეს ტერიტორია პოლიციის გაძლიერებული კონტროლის ქვეშ იყო, რათა აკლდამის წმინდა ტერიტორია დაცული ყოფილიყო და მისადმი წვდომა მხოლოდ იმ ადამიანებს ჰქონოდათ, ვისთვისაც ეს საჭირო იყო“, - აღნიშნა არქეოლოგმა მიშელ ლენგლიმ გრიფიტის უნივერსიტეტიდან.

1758022500

PANTONE-მა 2026 წლის ფერების ტრენდები წარადგინა

 ჩათვალეთ, რომ მოდურ ფერებზე კითხვები ამოიწურა, რადგან პანტონმა Spring/Summer 2026 Color Trend Report გამოაქვეყნა. პალიტრა ენერგიულობისა და თავშეკავებულობის გზაჯვარედინზეა მოთავსებული - თამამი, კაშკაშა ფერები უფრო რბილ ნეიტრალურ ტონებს ერწყმის, რათა თვითგამოხატვის სივრცე მოგვცეს.  ისეთი გაჯერებული ფერები, როგორებიცაა Acacia-ს მომწვანო-ყვითელი და Lava Falls-ის წითელი მშვიდ ტონებთან ერთად გვხვდება, იქნება ეს Dusty Rose თუ Tea Rose, რათა დრამატული კოლექციები შექმნას. ხოლო Alexandrite-ის ფირუზისფერი და Muskmelon-ის ნარინჯისფერი ქმნის სპექტრს, რომელიც ოპტიმიზმის, ვნებისა და სიმშვიდის ირგვლივ ტრიალებს.Acacia (PANTONE 13-0640 TCX)Marina (PANTONE 17-4041 TCX)Muskmelon (PANTONE 15-1242 TCX)Alexandrite (PANTONE 18-4835 TCX)Lava Falls (PANTONE 18-1552 TCX)Dusty Rose (PANTONE 17-1718 TCX)Tea Rose (PANTONE 16-1620 TCX)Amaranth (PANTONE 19-2410 TCX)Burnt Sienna (PANTONE 17-1544 TCX)Burnished Lilac (PANTONE 15-1905 TCX)მთავარი ფერების გარდა, პანტონმა სეზონური ნეიტრალური ფერების ჯგუფიც შემოგვთავაზა მეტად ხალისიანი კომბინაციებისთვის, მათ შორის მუქი ყავისფერი Coffee Bean, რბილი თეთრ-ნაცრისფერი Whyte Onyx და თბილი კრემისფერი Angora. ხოლო მწვანე ფერები, როგორებიცაა Sage და Forest Green (Sycamore), კიდევ უფრო ამყარებს ბალანსს და ექსპერიმენტებისთვის საიმედო ბაზას უქმნის დიზაინერებს

1757795049

9 დღის განმავლობაში დედამიწა მისტიკურ სიგნალს იღებდა - რა დაადგინეს მეცნიერებმა?

2023 წლის სექტემბერში სეისმოლოგებმა უნიკალური სიგნალი დააფიქსირეს, რომელიც ცხრა დღის განმავლობაში მთელ პლანეტაზე ვრცელდებოდა. განსხვავებით მიწისძვრებისგან, ეს სიგნალი მხოლოდ ერთი სიხშირისგან შედგებოდა და ის ისმოდა არქტიკიდან ანტარქტიდამდე. თავდაპირველად მას "USO" ეწოდა — უცნობი სეისმური ობიექტი - წერს Science და Nature Communications-ი.საერთაშორისო მკვლევართა ჯგუფმა დაადგინა, რომ ამ სიგნალის მიზეზი გახდა მასშტაბური კატასტროფა აღმოსავლეთ გრენლანდიაში. 2023 წლის 16 სექტემბერს დიქსონის ფიორდში გიგანტური მეწყერი ჩამოიშალა, რომლის მოცულობა დაახლოებით 10 000 ოლიმპიური აუზის ტოლფასი იყო ქანების სახით. ამან გამოიწვია 200-მეტრიანი მეგაცუნამი — ტალღა, რომელიც სიდიდით აღემატებოდა ცნობილი სატელიტურ კოშკს, Space Needle-ს.ფიორდში წყალმა წინ და უკან მოძრაობა დაიწყო, რასაც სეიში ეწოდება — ფენომენი, რომელიც დაახლოებით 10 000-ჯერ აირეკლა ცხრა დღის განმავლობაში. სწორედ ეს მოძრაობა დააფიქსირეს სეისმურმა სენსორებმა მთელ მსოფლიოში. მეცნიერები კატასტროფის მიზეზად კლიმატის ცვლილებას და მყინვარების დნობას ასახელებენ, რამაც მთის ფერდობები არასტაბილური გახადა. „ეს არის პირველი შემთხვევა, როცა წყლის შხეფისგან წარმოქმნილი რხევა დედამიწის ქერქის გავლით მთელ პლანეტაზე გავრცელდა,“ — აღნიშნა სეისმოლოგმა სტივენ ჰიკსმა (UCL-დან).

1757764946

ალბანეთში სახელმწიფო შესყიდვების მინისტრი ხელოვნური ინტელექტი იქნება

ალბანეთი, შესაძლოა, გახდეს პირველი სახელმწიფო მსოფლიოში, სადაც მინისტრის თანამდებობა ხელოვნურ ინტელექტს გადააბარეს. როგორც  Reuters-ი წერს, ნეირონული ქსელის ბოტი სახელად დიელა დაინიშნა სახელმწიფო შესყიდვების მინისტრად.„დიელა არის პირველი მინისტრთა კაბინეტის წევრი, რომელიც ფიზიკურად არ არსებობს და ხელოვნური ინტელექტის მიერ ვირტუალურად არის შექმნილი,“ — განაცხადა ალბანეთის პრემიერ-მინისტრმა ედი რამამ მინისტრთა კაბინეტის ახალი შემადგენლობის წარდგენისას.პრემიერის თქმით, ვირტუალური მინისტრი დაეხმარება ალბანეთს გახდეს ქვეყანა, სადაც სახელმწიფო ტენდერები 100%-ით თავისუფალია კორუფციისგან. როგორც Reuters წერს, კორუფცია სახელმწიფო კონტრაქტებში ალბანეთში ხანგრძლივი პრობლემაა და ხშირად ხდება პოლიტიკური სკანდალების წყარო. ეს პრობლემა ერთ-ერთი მთავარი ბარიერიც გახდა ალბანეთისთვის ევროკავშირში გაწევრიანების გზაზე.ჯერ უცნობია, ვინ იქნება პასუხისმგებელი დიელას საქმიანობის რეალურ ზედამხედველობაზე — მით უმეტეს, რომ ნეირონულ ქსელებთან ყოველთვის არსებობს პროგრამული მანიპულაციების რისკი.თავად დიელა 2025 წლის დასაწყისში უკვე დაინერგა როგორც ვირტუალური ასისტენტი პლატფორმაზე e-Albania, სადაც ის მოქალაქეებს ეხმარება სახელმწიფო დოკუმენტების მიღებაში. ბოტს გააჩნია ავატარი — ქალი, ტრადიციულ ალბანურ ტანსაცმელში.საინტერესოა, რომ თავად ალბანელების ნაწილი სკეპტიკურად უყურებს ბოტის უნარს, რეალურად დაძლიოს სახელმწიფო კორუფცია.

1757571900

ახალი კვლევის თანახმად, ადამიანის ღეროვანი უჯრედები კოსმოსში უფრო სწრაფად ბერდება

ახალი კვლევის მიხედვით, ადამიანის ღეროვანი უჯრედები კოსმოსში გაცილებით სწრაფად იფიტება და ბერდება. ეს ფაქტი სერიოზული პრობლემაა ყველასთვის, ვისაც ჩვენი მზის სისტემის მასშტაბით ხანგრძლივი მოგზაურობა სურს.მეცნიერები ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებით კოსმოსში იმ ღეროვანი უჯრედების ცვლილებებს დააკვირდნენ, რომლებიც SpaceX-ის მისიების ფარგლებში საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე მოხვდა. როგორც მკვლევრების მიერ გამოქვეყნებულ განცხადებაშია აღნიშნული, ღეროვანმა უჯრედებმა კოსმოსში ახალი უჯრედების გენერირების უნარი დაკარგა, დნმ-ის დაზიანების მიმართ უფრო მგრძნობიარეები გახდა და უფრო სწრაფად დაბერდა.კვლევის შედეგები კოსმოსური ჯანმრთელობის შესახებ წინა კვლევებს ეფუძნება. ისინი კოსმოსში ხანგრძლივი დროით ყოფნისგან ადამიანებში გამოწვეულ პრობლემებს უსვამს ხაზს. მარსის მსგავსი პლანეტების კოლონიზაციამდე სწორედ ამ დაბრკოლებების გადალახვა მოგვიწევს.„ეს აღმოჩენები კრიტიკულად მნიშვნელოვანია, რადგან ისინი გვიჩვენებს, რომ კოსმოსური სტრესორები (მიკროგრავიტაცია და კოსმოსური რადიაცია) ღეროვანი უჯრედების მოლეკულურ დაბერებას აჩქარებს", — ნათქვამია კვლევის თანაავტორის და სან-დიეგოს კალიფორნიის უნივერსიტეტის მედიცინის პროფესორის კატრიონა ჯემისონის განცხადებაში.ადამიანის სხეული კოსმოსში ცხოვრებას არ არის შეგუებული. იქ ჩვენი სახეობა სრულიად განსხვავებული გარემო პირობების წინაშე დგება.წინა კვლევებმა დაადასტურა, რომ ადამიანებს კოსმოსში ყოფნისას ჯანმრთელობის სხვადასხვა პრობლემები უვითარდებათ. მაგალითად, 2022 წლის კვლევამ აჩვენა, რომ ორბიტაზე დიდხანს ყოფნისას ასტრონავტები ძვლის იმ მასას კარგავენ, რასაც ათი წლის განმავლობაში დედამიწაზე დაკარგავდნენ. მეცნიერები იმასაც კი ვარაუდობენ, რომ მარსის კოლონიზაციამ შესაძლოა დნმ-ის გარკვეული მოდიფიკაცია გამოიწვიოს.ახალ კვლევაში მეცნიერებმა ჰემატოპოეტური ღეროვანი უჯრედები გამოიკვლიეს. ეს უჯრედები იმუნური სისტემის ჯანმრთელობასა და კიბოს იმუნურ ზედამხედველობას არეგულირებს. წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ მიკროგრავიტაციის ზემოქმედებამ შეიძლება იმუნურ და მეტაბოლურ ცვლილებებზე გავლენა მოახდინოს.მეცნიერებმა ხელოვნურ ინტელექტზე დაფუძნებული ხელსაწყოების გამოყენებით შენიშნეს, რომ უჯრედების ცვლილებები კოსმოსში აღებულ ნიმუშებში იმ ცვლილებების მსგავსი იყო, რომლებიც დედამიწაზე უჯრედების ნორმალური დაბერებისას შეინიშნებოდა. ერთადერთი განსხვავება ის იყო, რომ დაბერების პროცესი კოსმოსში უფრო ჩქარი ტემპით მიმდინარეობდა.„ამ ცვლილებების საფუძვლიანად გაგება არა მხოლოდ ასტრონავტების უსაფრთხოების გაუმჯობესებაში, არამედ დედამიწაზე მცხოვრები ადამიანების დაბერების პროცესის უკეთ გაგებასა და დაავადებების მკურნალობაში გვეხმარება", — თქვა ჯემისონმა.

1757501520

საფრანგეთში მოზარდი საკუთარ გონებაში „დროში მოგზაურობს" - რა არის ჰიპერთიმეზია

 ახალი კვლევის თანახმად, საფრანგეთში 17 წლის გოგონა ცხოვრობს, რომელსაც უჩვეულოდ მდიდარი, დეტალური და ზუსტი მეხსიერება აქვს. მას გონებით როგორც წარსულში, ისე მომავალში მოგზაურობა შეუძლია.ამ მდგომარეობას ჰიპერთიმეზია ჰქვია. ასეთ დროს ადამიანს გამორჩეულად კარგი ავტობიოგრაფიული მეხსიერება აქვს. ჰიპერთიმეზია ზოგადად მახსოვრობისგან ძალიან განსხვავებულია, რადგან წარსული მოვლენების გახსენებას ეხება და არა ახალი ინფორმაციის მიღებას.ფრანგი გოგონა ირწმუნება, რომ ბავშვობაში თავის უნარს მალავდა. 8 წლის ასაკში, როცა ამბობდა, რომ წარსულში დაბრუნება შეეძლო, ტყუილში დასდეს ბრალი. მკვლევრებთან საუბრისას მან თქვა, რომ პირად მოგონებებს დიდ თეთრ ოთახში წარმოიდგენს, რომელშიც მოვლენები სხვადასხვა კატეგორიებადაა დაყოფილი და განაწილებული — არდადეგები, ოჯახური ცხოვრება, მეგობრები.მოზარდს შეუძლია წარსული მოგონება ისე გააცოცხლოს, თითქოს ისევ იმ დღეს ცხოვრობს. მისი აღწერები ძალიან ზუსტია. რაც შეეხება მომავალს, მას სიტუაციების წარმოდგენა შეუძლია, რომლებსაც შემდეგ თითქოს წინასწარ განიცდის. ამის გამო გოგონას წარმოსახვები ხშირად რეალურ მოგონებას ემსგავსება.ფუმფულა სათამაშოებზე დატანილი ჰქონდა იმ ადამიანის სახელი, ვისგანაც მიიღო; ფოტოსურათები და დოკუმენტები კი მისი მეხსიერების ოთახში არსებულ საქაღალდეში ინახებოდა. ზუსტად მაშინ შეეძლო მათი დათვალიერება, როცა მოინდომებდა. „მას შეეძლო რეალური ეპიზოდები ისე გაეხსენებინა, როგორც იყო და დეტალურად დაეთვალიერებინა იმავე პერსპექტივიდან, რომელშიც იმყოფებოდა. მას ამის გაკეთება სხვისი პერსპექტივიდანაც შეეძლო", — წერენ ავტორები - "შეუძლია გონებით დროში უკან დაბრუნდეს და ყველაფერი თავიდან განიცადოს".ამ მდგომარეობის ნამდვილად დამტკიცების მიზნით მკვლევრებმა დავალებები მოამზადეს. მართალია, ტესტმა მოგონებების სიზუსტე ვერ გაზომა, მაგრამ აჩვენა, რომ გოგონა უჩვეულოდ ცოცხლად და დეტალურად აღწერდა ყველაფერს. მისი მონაყოლი იმდენად რეალური იყო, რომ ჩანდა, ის მართლაც რაღაცებს იხსენებდა და არა უბრალოდ კონკრეტულ მოვლენებთან დაკავშირებით ცოდნას ავლენდა.რაც შეეხება გოგონას უნარს, რომ პირადი მომავალი წარმოედგინა, მკვლევრები აღნიშნავენ, რომ მისი მონაყოლი ძალიან რეალისტური იყო. თითქოს მას წინათგრძნობა ჰქონდა, მომავლის მოგონებებს გადმოსცემდა და არა უბრალოდ რამეს იგონებდა.„ეს არის ჰიპერთიმეზიის პირველი შემთხვევა, როდესაც გონებით დროში მოგზაურობის (როგორც წარსულში, ისე მომავალში) შესაძლებლობები სრულად შეფასდა", - წერენ მკვლევრები.მიუხედავად იმისა, რომ ამ შესაძლებლობის მექანიზმები უცნობია, მკვლევრები ამბობენ, რომ გოგონას ოჯახის რამდენიმე წევრსაც აქვს იშვიათი კოგნიტიური უნარები (სინესთეზია და იდეალური სმენა). ეს შესაძლოა რაღაც მხრივ მის გამორჩეულ ავტობიოგრაფიულ მეხსიერებას ხსნიდეს.

1757415540

ადამიანებს გენმოდიფიცირებული ღორის თირკმელებს გადაუნერგავენ - კლინიკური კვლევები დამტკიცდა

ბიოტექნოლოგიური კომპანიის, eGenesis-ის განცხადებით, აშშ-ს საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციისგან (FDA) მიიღეს უფლება ღორის თირკმელები ადამიანებსაც გადაუნერგონ -  შესაბამისად, ძალიან მალე კვლევა ადამიანებზეც დაიწყება. ინფორმაციას CNN ავრცელებს. eGenesis-ი კომპანიაა, რომელიც გენმოდიფიცირებულ ღორებს ზრდის, რათა მათი ორგანოები ადამიანებში გადანერგვისთვის თავსებადი იყოს.  ამ ყველაფერს ისინი CRISPR-ის სახელით ცნობილი პროცედურით ახერხებენ. უფრო ზუსტად კი, ისინი ღორის გენომში ნახშირწყლების გამომუშავებას აფერხებენ. შედეგად, ღორის ორგანო ადამიანის ორგანიზმთან ადაპტირებადი ხდება. „ეს ძალიან ოპტიმისტური დროა",- აცხადებს ამერიკის თირკმლის ასოციაციის პოლიტიკისა და გლობალური ურთიერთობის თავმჯდომარე, პოლ კონვეი. აშშ-ში 100 000-ზე მეტი ადამიანი ორგანოების დონაციის მოლოდინშია -  86%-ს სწორედ თირკმელი სჭირდება. უმეტეს ცენტრებში, თირკმლის ლოდინის საშუალო დრო 3-5 წლამდეა.