1739109737
მზის სხივები კანის დაზიანებას დახურული ფანჯრის მიღმაც იწვევს - კვლევა
ტრანსპორტით მგზავრობისას
ფანჯრიდან სითბო
თავისუფლად აღწევს, მაგრამ
რამდენად დამაზიანებელი
შეიძლება იყოს ეს?მოდი
ვნახოთ, რამდენი
ულტრაიისფერი (UV)
გამოსხივება გადის
სხვადასხვა ტიპის მინაზე,
როგორ შეიძლება ტონირებამ
UV დაბლოკოს და გვჭირდება თუ
არა მზისგან დამცავი კრემი
ფანჯრის მიღმა ყოფნისას?რა
განსხვავებაა UVA-სა და UVB
სხივებს
შორის?დედამიწამდე
მოღწეული ულტრაიისფერი (UV)
გამოსხივების დაახლოებით
95% UVA-ს, ხოლო 5% UVB-ს
წარმოადგენს. UVB სხივები
აღწევს მხოლოდ კანის
ზედაპირულ შრეში, თუმცა ის
მზის დამწვრობის,
კატარაქტისა და კანის
კიბოს ერთ-ერთი მთავარი
მიზეზია. რაც შეეხება UVA
სხივებს, ისინი უფრო ღრმად
აღწევს კანში და აზიანებს
უჯრედებს — ეს კანის კიბოს
განვითარების რისკს
ზრდის.UVA-სა და UVB
გამოსხივებას მინა
განსხვავებულად
ბლოკავსსახლების,
ოფისებისა და მანქანების
ფანჯრებში გამოყენებული
მინა სრულად ბლოკავს UVB
სხივებს, რაც ნიშნავს, რომ
ისინი კანამდე ვერ აღწევს.
თუმცა, მხოლოდ ლამინირებულ
მინას შეუძლია სრულად UVA
სხივების დაბლოკვა. სხვა
ტიპის მინა, რომელიც
მანქანების, სახლებისა და
ოფისების ფანჯრებში
გამოიყენება, UVA-ს გარკვეულ
ნაწილს ატარებს. შედეგად,
ის მაინც იწვევს კანის
დაზიანებას და კიბოს
განვითარების რისკს
ზრდის.მანქანის წინა
საქარე მინა დიდი
რაოდენობით მზის შუქს
ატარებს, თუმცა UVA-ის 98%-ს
ბლოკავს, რადგან იგი ორი
ფენისგან შედგება და
ლამინირებული მინისგან
არის დამზადებული. თუმცა,
მანქანის გვერდითი და
უკანა მინები, რომლებიც
გამაგრებული მინისგანაა
დამზადებული, UVA-ს სრულად
ვერ ბლოკავს.29 მანქანის
შესწავლის შედეგად
გაირკვა, რომ გვერდითა და
უკანა მინებიდან UVA-ს მხოლოდ
4%-დან 56%-მდე იბლოკებოდა.UVA
დაცვა მანქანის ხარისხსა
და ფასს არ უკავშირდება –
ის დამოკიდებულია მინის
ტიპზე, ფერზე და იმაზე, აქვს
თუ არა ფანჯარას ტონირება
ან დამცავი საფარი.
ნაცრისფერი ან
ბრინჯაოსფერი მინა და
ფანჯრის ტონირება UVA-სგან
დაცვას ზრდის. ტონირებული
მინა UVA-ის დაახლოებით 95%-ს
ბლოკავს.საუდის არაბეთში
ჩატარებული კვლევისას
მძღოლებს სხეულზე
დასამაგრებელი UV
გამოსხივების მონიტორები
დაუყენეს. კვლევამ აჩვენა,
რომ UV ინდექსი მანქანის
შიგნით 3.5-მდე აღწევდა.
(შედარებისთვის,
ავსტრალიაში მზისგან
დაცვის ზომების მიღება
რეკომენდებულია, როდესაც UV
ინდექსი 3-ს აჭარბებს. თუ
მანქანის ფანჯრები
ტონირებულია, მზისგან
დამცავი კრემის
გამოყენება საჭირო აღარ
არის. ხოლო, თუ ფანჯრები არ
არის ტონირებული, კანზე UVA-ს
ზემოქმედებამ გრძელვადიან
პერიოდში შეიძლება
პრობლემები
გამოიწვიოს.მზის
ზემოქმედება
მძღოლებისთვის კანის
კიბოთი დაავადების რისკს
ზრდისადამიანები
მანქანაში დიდ დროს
ატარებენ. მიუხედავად
იმისა, რომ გვერდითი
ფანჯრებიდან შემავალი UVA-ს
ზემოქმედება შეუმჩნეველი
რჩება, იგი კანის
დაზიანებას მაინც
იწვევს.კანის კიბო უფრო
ხშირად ვითარდება მძღოლის
მხარეს. აშშ-ში (სადაც საჭე
მარცხნივ არის)
ჩატარებულმა კვლევამ
აჩვენა, რომ მარცხენა
მხარეს უფრო ხშირად
ვლინდებოდა კანის კიბო,
ვიდრე მარჯვენა მხარეს.
მარცხენა ხელზე კანის
კიბოს განვითარების რისკი
20-ჯერ მეტი იყო, ვიდრე
მარჯვენაზე. კვლევამ
დაადგინა, რომ კაცებში ეს
ეფექტი უფრო მკვეთრად
ისახება. მელანომის ადრეულ
ფორმაში (melanoma in situ) კიბოს 74%
მარცხენა მხარეს
აღმოაჩინეს, ხოლო
დანარჩენი 26% - მარჯვენა
მხარეს.UVA გამოსხივება
მხოლოდ კანს არ აზიანებს —
კვლევებმა ასევე აჩვენა,
რომ კატარაქტისა და სხვა
თვალის დაზიანებების
რისკიც მძღოლის მხარეს
უფრო მაღალია.UV
გამოსხივება სახლისა და
ოფისის
ფანჯრებიდანმზისგან
მიყენებული UV ზიანი სახლის
შიგნითაც აშკარაა —
მაგალითად, საღებავ
გადასულ ქსოვილებსა და
ავეჯზე დაკვირვება
გვიჩვენებს, რომ მზის
სხივები მაინც აღწევს
შიგნით. საცხოვრებელ
ფანჯრებში გამოყენებული
მინის უმეტესობა UVA-ს
მნიშვნელოვან რაოდენობას
ატარებს — დაახლოებით 45-დან
75%-მდე. ერთმაგი მინა UVA-ს
ყველაზე დიდი რაოდენობით
ატარებს, მაშინ როცა
მკვრივი, ტონირებული ან
დამცავი საფარით დაფარული
მინა — მეტად ბლოკავს.
ყველაზე კარგი ვარიანტები
ლამინირებული მინა ან
ორმაგი მინაპაკეტიანი
ტონირებული ფანჯრებია,
რომლებიც UVA-ის 1%-ზე ნაკლებს
ატარებს.ოფისებში
გამოყენებული ფანჯრის
მინა სახლის მინასთან
შედარებით უკეთ იცავს
UVA-სგან. ასეთი მინები,
როგორც წესი, ორმაგი
მინაპაკეტიანი და
ტონირებულია, ასევე
შეიძლება ჰქონდეს
არეკვლადი საფარი ან
UV-შთამნთქმელი ქიმიური
დამუშავება, რაც UVA-ის
შეღწევას 25%-მდე ამცირებს.
ზოგიერთი "ჭკვიანი
ფანჯარა", რომელიც ქიმიური
დამუშავების შედეგად
მუქდება, ასევე ბლოკავს
UVA-ს.როდესაც მანქანაში
ფანჯარა ჩამოწეულია ან
ხელი მზის პირდაპირ
სხივებისკენაა გაშვერილი
წარმოიქმნება ძალიან დიდი
რისკი კანის დაზიანების.
მიუხედავად იმისა, რომ
მინები შეიძლება არ იყოს
ტონირებული, ფანჯრის
დახურვა მაინც
უზრუნველყოფს UVA-ს
გავრცელებას.მზისგან
დამცავი კრემის
გამოყენების საჭიროება
დამოკიდებულია ინდივიდის
კანის ტიპზე, გეოგრაფიულ
მდებარეობასა და
წელიწადის დროზე. ზაფხულში,
მანქანაში (ტონირებული
მინების გარეშე) 1 საათი
ყოფნა საკმარისია მზის
დამწვრობის მისაღებად,
ხოლო ზამთარში ეს დრო 2
საათამდეა. რაც შეეხება
სახლს, თუკი ისეთი ფანჯარა
გვაქვს რომელიც, UVA-ს დიდ
ნაწილს ატარებს, ზაფხულში 30
წუთი იწვევს დამწვრობას,
ხოლო ზამთარში ამას
დაახლოებით 1 საათი
დასჭირდება. თუ UV ინდექსი 3-ს
აჭარბებს, რეკომენდებულია
მზისგან დამცავი სათვალის
ტარება, განსაკუთრებით,
მანქანის მართვისას ან
მზიან ფანჯარასთან
ყოფნისას, რათა თავიდან
აიცილოთ თვალის დაზიანება.