ანგარიში

საერთაშორისო აღიარება და ეროვნული პასუხისმგებლობა: ფუნდამენტური მეცნიერების მართვის დილემა - ინტერვიუ აკადემიკოს თორნიკე ქადეიშვილთან

როგორია თქვენი ხედვა, როგორ უნდა მოხდეს ფუნდამენტური მეცნიერების ექსპერტიზის და შეფასების სისტემის ორგანიზება, რათა უზრუნველყოფილი იყოს ობიექტურობა, მაღალი ხარისხი და სტრატეგიული სანდოობა ქვეყნის სამეცნიერო განვითარებისთვის?გამოყენებით მეცნიერებებში, სადაც შედეგს უნდა ჰქონდეს პრაქტიკული გამოყენებები, დაფინანსების საკითხი წყდება რეზულტატის პრაქტიკული ღირებულების მიხედვით.სულ სხვაა ე.წ. ფუნდამენტური მეცნიერებების დაფინანსების პრობლემა, აქ შედეგს პრექტიკული გამოყენება, როგორც წესი, ბევრი წლის შემდეგ მოყვება, ამიტომ მისი ავ-კარგიანობა მხოლოდ საექსპერტო შეფასებით შეიძლება დადგინდეს Peer Review. სწორედ აქ გამოიყენება თანამედროვე პარამეტრები: ციტირების ინდექსი, პუბლიკაციები ცნობილ გამოცემებში, მათი გამოყენებები სხვა მეცნიერთა ნაშრომებში, ერთობლივი ნაშრომები მსოფლიოს ცნობილ მეცნიერებთან, მიწვევები მსოფლიოს წამყვან სამეცნიერო ცენტრებში ლექციების წასაკითხად ან ერთობლივი სამეცნიერო მუშაობისათვის.მოკლედ, საერთაშორისო აღიარება,-ასეთი შეფასების საფუძველზე მიიღება გადაწყვეტილება ამა თუ იმ ინსტიტუციის ან პროექტის დაფინანსების გაგრძელების ან შეწყვეტის თაობაზე.სხვაგვარი შეფასება სჭირდება, ასე ვთქვათ, ეროვნულ მეცნიერებებს: ქვეყნის ისტორია გეოგრაფია, ფილოლოგია, გეოლოგია, ეკონომიური განვითარება,- აქ სამეცნიერო შედეგებს შეიძლება არ მოჰყვეს დიდი საერთაშორისო გამოხმაურება, როგორც ფუნდამენტურ მეცნიერებებში, მაგრამ ისინი ძალიან არსებით როლს თამაშობენ ქვეყნის განვითარებაში, ამიტომ მათი შეფასება ქვეყნისთვის მნიშვნელოვანი პრობლემაა და სხვაგვარ მეთოდებს მოითხოვს.ევროპული სამეცნიერო ცენტრების, როგორიცაა CNRS და Max Planck, გამოცდილება ხშირად მოიხსენიება როგორც წარმატებული მმართველობის მოდელი. რამდენად არის შესაძლებელი მსგავსი სტრუქტურის ადაპტაცია ქართულ რეალობაში და რა ნაბიჯებს ხედავთ ამისკენ?ფუნდამენტური მეცნიერებების დაფინანსება ძირითადად სახელმწიფო პროგრამებით ხდება ყველა განვითარებულ ქვეყანაში. ხოლო სამეცნიერო შეფასებები საერთაშორისო ფუდამენტურ მეცნიერებებში ხდება ძალიან ავტორიტეტული სამეცნიერო საბჭოების მიერ, და არა სამინისტროების ან სხვა პოლიტიკური მმართველობების მიერ. წარსულში ჩვენ გვქონდა საშუალო განათლების სამინისტრო, უმაღლესი განათლების სამინისტრო, მაგრამ არ არსებობდა მეცნიერების მინისტრი! მის როლს ასრულებდა მეცნიერებათა აკადემია. სწორედ ის აფასებდა სამეცნიერო ინსტიტუტების მიღწევებს და ამის საფუძველზე ახდენდა სახელმწიფოს მიერ მეცნიერებისათვის გამოყოფილი დაფინანსების განაწილებას!ასეთი მეცნიერების შემფასებელი (ანუ მმართველი) ორგანიზაციებია:საფრანგეთის სამეცნიერო კვლევების ეროვნული ცენტრი CNRS - 10 სამეცნიერო ინსტიტუტი, 1100 სამეცნიერო ლაბორატორია, 11600 მკვლევარი, სულ 26000 თანამშრომელი, 2009 წლის ბიუჯეტი – 3 მილიარდ 367 მილიონი ევრო, მათგან მხოლოდ 607 მილიონი საკუთარი შემოსავლებიდან.მაქს პლანკის საზოგადოება გერმანიაში - 78 ინსტიტუტი, 12150 თანამშრომლი, მათგან 4100 მკვლევარი, 10400 დოქტორანტი და მიწვეული მეცნიერი, დაფინანსება 1.4 მილიარდი ევრო, 84% - სახლმწიფო ბიუჯეტიდან;CNR, იტალია - 100 სამეცნიერო ერთეული, 8200 თანამშრომელი, მათგან 4000 მკვლევარი, 3000 დოქტორანტი, დაფინანსება 1 მილიარდი ევრო, 82% სახელმწიფო ბიუჯეტიდან;CSIC, ესპანეთი - 116 სამეცნიერო ცენტრი, 134 უნივერსიტეტებთან ასოცირებული სამეცნიერო ერთეული, 2369 მკვლევარი, 3896 დოქტორანტი, დაფინანსება 700 მილიონი ევრო, 74% სახელმწიფო ბიუჯეტიდან.ასეთივე სისტემებს წარმოადგენენ მეცნიერებათა აკადემიები აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში.აქვე შევნიშნავთ, რომ საქართველოში ასეთი საექსპერტო ორგანოს როლს ათწლეულების განმავლობაში ასრულებდა ჩვენი მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია. შედეგი სახეზეა: როდესაც გაიხსნა გზა საერთაშორისო სამეცნიერო ურთიერთობებში ჩასართავად, ძალიან გაიზარდა ჩვენი, ქართული მეცნიერების ჩართულობა ამ საერთაშორისო პროცესში.სამეცნიერო ინსტიტუციების სამუშაოების შეფასების ფუნქცია დღესაც მეცნიერებათა აკადემიას აქვს დაკისრებული კანონით. მაგრამ , … გადაწყვეტილებები დაფინანსების შესახებ აკადემიის საექპერტო დასკვნების საფუძველზე აკადემიის გარეთ მიიღება!როგორ შეაფასებდით ფუნდამენტური კვლევების დღევანდელ მდგომარეობას საქართველოში და რომელ სფეროებს მიიჩნევთ ყველაზე დიდი რისკის ქვეშ არსებულ სამეცნიერო მიმართულებებად?ჩვენი სამეცნიერო სისტემა საკმაოდ წარმატებული იყო. მაღალი კვალიფიკაციის მეცნიერთა დიდი ნაწილი სწორედ აკადემიის ინსტიტუტებში მუშაობდა. ამ ინსტიტუტებს ჰქონდათ მჭიდრო კონტატები უნივერსიტეტებთან და ინსტიტუტების მეცნიერები წარმატებულად იყვნენ ჩართული საუნივერსიტეტო განათლებაშიც. სწორედ ამიტომ ხდებოდა ნიჭიერი ახალგაზრდობის მოზიდვა მეცნიერებაში. ინსტიტუტების ბევრი წარმატებული მეცნიერი უნივერსიტეტშიც იყო 0.5 შტატზე და ლექციებს კითხულობდა. მაგრამ 70-იან წლებში ასეთი შეთავსება აიკრძალა ყველასათვის აკადემიკოსების გარდა! და, ეს აკადემიკოსმა გია ჯაფარიძემ აღმოაჩინა ფიზიკაში, და მეც დავინახე მათემატიკაში: ის დარგები, სადაც არსებოდნენ აკადემიკოსები კარგად განვითარდნენ: თუ აკადემიკოსი იყო ერთდროულად უნივერსიტეტის კათედრის გამგე და აკადემიის ინსტიტუტის განყოფილების გამგეც, ის თავის ინსტიტუტელ თანამშრომლებს იწვევდა საათობრივი ანაზღაურებით ლექციების წასაკითხად კათედრაზე. და სწორედ ამიტომ განვითარდნენ ეს დარგები! ამას აკეთებდა აკადემიკოსი გიორგი ჭოღოშვილი, და სწორედ ამიტომ განვითარდა არნახულად ჩვენში მისი დარგი ალგებრა და ტოპოლოგია!ინსტიტუტელი მაღალი კვალიფიკაციის მეცნიერების ხელფასები ჯერადობით ნაკლებია უნივერსიტეტის ლექტორების ხელფასებზე. უნივერსიტეტში ყველა შტატი დაკავებულია და ყველა სალექციო საათი განაწილებული, ამიტომ აკადემიის მეცნიერებს უწევთ ლექციების ძებნა კერძო არასპეციალურ უნივერსიტეტებში და დარგების წარმატებაც მთავრდება!რა ტიპის სტრუქტურული მოდელი უნდა ჰქონდეს ეროვნულ ფუნდამენტურ სამეცნიერო ცენტრს, რათა მან ეფექტურად გააერთიანოს კვლევითი ინსტიტუტები და უნივერსიტეტები და შექმნას ერთიანი სამეცნიერო სივრცე?ჩვენი აკადემიის ტრადიციული საექსპერტო მოდელი, სამწუხაროდ ახლა ვერ იმუშავებს ეფექტურად. გარკვეული ინსტიტუტის წლიური ანგარიში თუ გეგმა მხოლოდ შესაბამისი განყოფილების 2-3 აკადემიკოსის მიერ განიხილება, ცხადია სრულიან არაანონიმურად, რაც აქვეითებს ამ ექსპერტების პრინციპულობას! ხოლო შემდგომი ეტაპი - აკადემიის საერთო კრებაზე შეფასება დარგის დანარჩენი 68-67 არასპეციალისტი აკადემიკოსის მიერ ხელის აწევით შეფასება სრულიად არაკრიტიკული იქნება.აუცილებელი იქნება უკვე ნახსენები ევროპული საექსპერტო საბჭოების გამოცდილების გაზიარება. კეძოდ, საჭიროა მკვეთრი ობიექტური კრიტერიუმების ჩამოყალიბება (საერთაშორისო აღიარების კრიტერიუმები), მათი შესწავლა, ექსპერტთა საერთო (70 წევრიან) საბჭოს დაყოფა 3-4 სექციად და ამ სექციებში ინსტიტუტთა ანგარიშების და გეგმების დეტალური და კრიტიკული განხილვა, შედარება, და მხოლოდ ამის შემდეგ გამოტანა აკადემიკოსთა საერთო კრებაზე იმის შესაფასებლად რა საერთაშორისო სამეცნიერო დონე აქვს წარმოდგენილ ანგარიშს თუ პროექტს.და ამ ინსტიტუტის შემდგომი დაფინანსება (თუ არსებობა) სრულიად უნდა იყოს დამოკიდებული ამ შეფასებაზე!რა არის თქვენი აზრით ძირითადი ბარიერები, რომლებიც ხელს უშლის კვლევით ინსტიტუტებსა და უნივერსიტეტებს შორის მჭიდრო თანამშრომლობას, და როგორ შეიძლება მათი დაძლევა?გარკვეულ მომენტში ხელისუფლების ზოგ წარმომადგენელს გაუჩნდა სურვილი მოგება ენახათ აკადემიის ინსტიტუტების შენობების გაყიდვით, მაგრამ აღმოაჩინეს, რომ კანონით იკრძალება აკადემიის ქონების პრივატიზაცია! ამ კანონის შეცვლის მოთხოვნა გამოააშკარავებდა მათ ზრახვებს, და გაჩნდა „გენიალური“ იდეა ინსტიტუტების აკადემიის შემადგენლობიდან გამოყვანისა და მათი სხვადასხვა უნივერსიტეტებში გაბნევისა. შესაბამისად ის კანონი მათ უკვე ვერ დაიცავდა! და ამის შემდეგ მოხდა ბევრი ინსტიტუტის შენობის პრივატიზაცია. საგულისხმოა ისიც, რომ უნივერსიტეტებმა ამ ინსტიტუტებს დღემდე ვერ მოუძებნეს სწორი ადგილი და ფუნქცია.ძალიან საინტერესოა შემდეგი ფენომენიც. თბილისის ცენტრალური უბნის დიდი ტერიტორია, სპორტის სასახლიდან ცირკამდე, გამოყოფილი იყო აკადემქალაქის მშენებლობისათვის, მცირე ნაწილი ინსტიტუტების აშენდა კიდეც (მათემატიკის, გეოფიზიკის, გეოგრაფიის, ხელნაწერთა, და ბიბლიოთეკის), მაგრამ ძალიან დიდი ტერიტორია ჯერ კიდევ ცარიელი იყო. და ახლა, ინსტიტუტების აკადემიიდან გამოდევნის შემდეგ, ყველა ხედავთ, როგორ გაივსო ის „აკადემქალაქის“ ტერიტორია საცხოვრებელი სასახლეებით!კიდევ ერთი პრობლემა, რომელიც დატოვა წინა რეფორმამ. ადრე ჩვენი დარგი ორ ქვედარგად იყოფოდა - ზოგადი ტოპოლოგია და ალგებრული ტოპოლოგია. ზოგადი ტოპოლოგიის წარმომადგენლები ძირითადად უნივერსიტეტის ტოპოლოგიის კათედრაზე (ერთადერთი კათედრა ამ სახელწოდებით საბჭოთა კავშირში) იყვნენ თავმოყრილნი, ხოლო ალგებრული ტოპოლოგები კი აკადემიის რაზმაძის ინსტიტუტში, ცხადია ეს მეცნიერ თანამშრომლებიც აქტიურად იყვნენ სასწავლო პროცესში. და იმ რეფორმას მოჰყვა კათედრის სრული დაშლა!!! ყველა ის ცნობილი ტოპოლოგი პროფესორი დარჩა შტატის გარეში. ის სამუშაო ადგილები შეავსეს სხვა დარგების „სპეციალისტებმა“, რომლებმაც მთლიანად მოსპეს ასე წარმატებული აკად. ჭოღოშვილის სკოლა! სამუშაოს გარეშე დარჩენილ პროფესორებს კი მოუწიათ ადგილების ძებნა სხვადასხვა კერძო უნივერსიტეტებში და ის ერთიანი სკოლა ძალიან დაზარალდა! რა უშლის ხელს კვლევით ინსტიტუტებსა და უნივერსიტეტებს შორის მჭიდრო თანამშრომლობას? ინსტიტუტების მიერთება უნივერსიტეტებთან აბსოლუტურად არ იყო გათვალისწიენებული უნივერსიტეტების წესდებებით, ბოლო დრომდე ინსტიტუტები არც კი იღებდნენ მონაწილეობას უნივერსიტეტების მმართველ საბჭოებში, სადისერტაციო პროცესებში და აბსოლუტურად იყვნენ (და არიან!) იზოლირებულნი სასწავლო პროცესიდან.სჯობს ინსტიტუტები კვლავ გამოეყონ უნივერსიტეტებს, შეიქმნას ფუნდამენტურ კვლევათა ცენტრი - ანუ აღდგეს აკადემია, როგორც ინსტიტუტების კრებული, მაგრამ აბსოლუტურად აუცილებელია ამ ცენტრში კვლავ იყოს ასპირანტურა-დოქტორანტურა, რათა ინსტიტუტების კვალიფიციური მეცნიერები კვლავ იყვნენ ჩართულნი მეცნიერთა ახალი თაობების აღზრდის პროცესში!როგორ უნდა აშენდეს ქვეყნის მასშტაბით ახალგაზრდა მკვლევრების განვითარების სისტემა - პოსტდოქტორული პროგრამებიდან დაწყებული, მეცნიერების საერთაშორისო მობილობითა და საბატიკალ (sabbatical) -ების მხარდაჭერით დასრულებული?წარმატებული ინსტიტუტები კვლავ უნდა გაერთიანდნენ ერთიან, ასე ვთქვათ, ფუნდამენტურ კვლევათა ცენტრში - აკადემიაში, რომელიც, უკვე ნახსენებ გერმანული, ფრანგულ, ... სამეცნიერო ცენტრების მსგავსად განახორციელებს ან ცენტრის ინსტიტუტების მართვას, რაც იმაში იქნება გამოხატული, რომ ცენტრი განახორციელებს ინსტიტუტების ანგარიშების და სამომავლო გეგმების კვალიფიციურ შეფასებას, და ამ შეფასების საფუძველზე მოხდეს სახელმწიფოს მიერ მეცნიერებისათვის გამოყოფილი ფინანსების განაწილებას. და ამ ცენტრის ინსტიტუტებს აუცილებლად უნდა ჰყავდეთ დოქტორანტები და პოსტდოკები. ასევე ცენტრის განკარგვის სფეროში უნდა იყოს თანამშრომელთა საერთაშორისო მობილობისა და საბატიკალ (sabbatical)-ების - ინსტიტუტების და უნივერსიტეტების თანამშრომელთა დროებითი პოზიციების უზრუნველყოფის ფინანსური მხარდაჭერა.

მსოფლიო • 1766138117

„პოლიტიკო“: ევროკავშირის სამიტის შედეგებმა აჩვენა, რომ ევროპას ჯერ კიდევ არ სურს, უკრაინის გადასარჩენად საფასური გადაიხადოს

ევროკავშირის სამიტის შედეგებმა აჩვენა, რომ ევროპას ჯერ კიდევ არ სურს, უკრაინის გადასარჩენად საფასური გადაიხადოს, – ამ სათაურით სტატიას გამოცემა „პოლიტიკო“ აქვეყნებს.როგორც სტატიაშია აღნიშნული, ევროკავშირის სამიტზე პოლონეთის პრემიერ- მინისტრმა, დონალდ ტუსკმა საკითხი ასე დააყენა – „ფული დღეს ან სისხლისღვრა ხვალ“. ეს ფორმულა გამოხატავს ყველა კონფლიქტს, რომელთა გამკლავებაც ევროკავშირს უკრაინის მხარდაჭერასთან დაკავშირებით უწევს.„საბოლოოდ რის გაღება შეუძლია ევროკავშირის 27 წევრს უკრაინის და საკუთარი თავის გადასარჩენად? ევროკავშირის სამიტზე პასუხი ასეთი იყო: იდეალურ ვარიანტში, ვინმე სხვისი ფულის. ევროკავშირის ლიდერები ამტკიცებენ, შეთანხმებას მიაღწიეს და მომდევნო ორ წელიწადში უკრაინის ფინანსური დახმარება უზრუნველყოფილი იქნება ერთობლივი სესხით,თუმცა ცხადია, რომ ევროპული ქვეყნების დაყოფილი ბლოკი რამდენიმე თვის განმავლობაში საჯაროდ თუ კონფიდენციალურ საუბრებში დავობდა, თუ ვინ უნდა გადაიხადოს ანგარიში და სავარაუდოდ ეს ჯერ კიდევ არ არის გადაწყვეტილი“, – წერს პოლიტიკო.როგორც გამოცემა აღნიშნავს, ევროკომისიის პრეზიდენტი ურსულა ფონ დერ ლაიენი და გერმანიის კანცლერი ფრიდრიხ მერცი ცდილობდნენ, სხვა ევროპელი ლიდერების დათანხმებას რუსეთის გაყინული აქტივების გამოყენებასთან დაკავშირებით.„ევროპა საკუთარი თავდაცვისთვის მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ აშშ-ის სამხედრო ძალას ეყრდნობოდა. ის ეყრდნობოდა ამერიკულ ფულს უკრაინის თავდაცვისთვის სამი წლის განმავლობაში, 2022 წლის თებერვლიდან. დონალდ ტრამპის თეთრ სახლში დაბრუნებისა და ამერიკული დაფინანსების შეწყვეტის შემდეგ, ევროპელებმა გაზარდეს საკუთარი წვლილი, თუმცა არა საკმარისად, რომ დანაკლისი შეავსონ. ამიტომ, ევროპის ძლიერ მოთამაშეებს მოუწიათ სხვა წყაროების პოვნა უკრაინისთვის ფულის მოსაზიდად. გერმანიის კანცლერმა და ევროკომისიის პრეზიდენტმა იცოდნენ, როგორ სურდათ ნაღდი ფულის მიღება – ბელგიურ ბანკებში შენახული რუსული აქტივების დაყაჩაღებით. ბოლო ორი თვე მათ გაატარეს სხვა ლიდერების დარწმუნებაში, რომ ისინიც შეერთებოდნენ მათ გეგმას მოსკოვის გაყინული აქტივების გამოყენებით უკრაინისთვის უზარმაზარი სესხის მისაღებად. თუმცა, ბელგიის პრემიერ-მინისტრმა ბარტე დე ვევერმა ეს უარყო, შიშოდობა, რომ ამას სამართლებრივი ქმედებები და პუტინის მხრიდან სხვა რეპრესიები მოჰყვებოდა“, – ნათქვამია „პოლიტიკოს“ სტატიაში.ევროკავშირი ლიდერები ალტერნატიულ გეგმაზე შეთანხმდნენ, რომელსაც გერმანიის კანცლერმა დაუჭირა მხარი. საუბარია ვეროკავშირის ქვეყნების ერთობლივ სესხზე, რომელიც უზრუნველყოფილი იქნება ევროკავშირის გრძელვადიანი ბიუჯეტით.„საბოლოოდ, რუსეთის აქტივები შეიძლება იყოს გამოყენებული სესხის დასაფარად, თუმცა ეს ჯერ ნათელი არ არის“, – წერს „პოლიტიკო“.გამოცემა აღნიშნავს, რომ ფონ დერ ლაიენის სურვილის მიუხედავად, უკრაინას საუკეთესო გზით დაეხმაროს, ბევრ ევროპელ ლიდერს, კიდევ არ სჯერა მისი არგუმენტების.„პოლიტიკო“ იმოწმებს კიელის ინსტიტუტის ბოლო კვლევებს, რომლის მიხედვითაც, 2025 წელს ევროკავშირის მხრიდან დაპირებული დაფინანსების მოცულობა შესაძლოა, ყველაზე მცირე იყოს. 2022 წელს ომის დაწყების შემდეგ ევროპა სავარაუდოდ ვერ შეავსებს აშშ-ის დახმარების შეწყვეტის შედეგად წარმოქმნილ დანაკლისს. ამასთან „პოლიტიკო“ წერს, რომ კიდევ უფრო გაიზარდა სხვადასხვა ევროპის ქვეყნების მიერ კიევის დასახმარებლად გამოყოფილი დაფინანსების რაოდენობებს შორის სხვაობაც.„მაშინ როდესაც საფრანგეთმა და გერმანიამ, ასევე დიდმა ბრიტანეთმა მნიშვნელოვნად გაზარდეს უკრაინისთვის გაწეული კონტრიბუცია, ჩრდილოეთ ევროპის ქვეყნები, როგროციაა შვედეთი, ნორვეგია და დანია, მაინც მნიშვნელოვნად წინ არიან, მთლიან შიდა პროდუქტზე გათვლით. ამასთან, იტალიის და ესპანეთის წვლილი ძალიან მცირეა. იგივე დინამიკა იყო ევროკავშირის სამიტის წინა დღეებშიც. ევროკავშირის სამხრეთით მდებარე ქვეყნები ბელგიასთან ერთად რეპარაციული სესხის გეგმის წინააღმდეგ გამოდიოდნენ, ხოლო ჩრდილოეთ ევროპის ქვეყნები და გერმანია მის წინ წაწევას ცდილობდნენ. საბოლოო შეთანხმებით, უნგრეთი, ჩეხეთი და სლოვაკეთი უკრაინის დაფინანსებაში წვლილს საერთოდ არ შეიტანენ. 27 წევრისგან შემდგარი ევროკავშირი გადაიქცა 24 წევრის ჯგუფად“, – ნათქვამია სტატიაში.„პოლიტიკო“ წერს, რომ ევროკავშირის ქვეყნები რუსეთთან შედარებით ეკონომიკურ სუპერ ძალას წარმოადგენენ. ევროკავშირის 27 წევრის საერთო მთლიანი შიდა პროდუქტი 18 ტრილიონი ევროა, მაშინ როდესაც რუსეთის მთლიანი შიდა პროდუქტი 2 ტრილიონი ევრო.„ნორვეგიისა და დიდი ბრიტანეთის გარეშეც, უკრაინის ევროპელ მოკავშირეებს აქვთ რესურსი პუტინის დასამარცხებლად, თუ ეს რეალურად სურთ“, – წერს „პოლიტიკო“.

საზოგადოება • 1766130961

საკუთრების უფლების დაცულობით საქართველო ევროკავშირის წევრი და კანდიდატი ქვეყნების საუკეთესო ოცეულშია

ჩენდლერის ინსტიტუტი კარგი მთავრობის 2025 წლის ანგარიშის ფარგლებში, საკუთრების უფლების დაცულობის რეიტინგს აქვეყნებს.ინდიკატორის მეთოდოლოგია ეფუძნება მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის და ორგანიზაცია Prindex-ის თემატურ გამოკითხვებს. კვლევები ეხება ერთი მხრივ იმის დადგენას, თუ რამდენად არის დაცული საკუთრების უფლება ქვეყანაში, მეორე მხრივ კი გარკვევას იმისა, თუ მესაკუთრეების შეფასებით, რამდენად სავარაუდოა, რომ მათ მომდევნო 5 წლის განმავლობაში დაკარგონ ქონების ან ქონების ნაწილის გამოყენების უფლება მათი ნების საწინააღმდეგოდ.საკუთრების უფლების დაცულობით გლობალურ რეიტინგში საქართველომ მაღალი შეფასება მიღო, მსოფლიოში 36-ე პოზიციაზე მოხვდა, ევროკავშირის წევრ და კანდიდატ ქვეყნებს შორის კი საუკეთესო ოცეულში მე-19 ადგილზე გამწესდა.საქართველო უსწრებს OECD-ის, ევროკავშირისა და ნატოს წევრ 15 სახელმწიფოს. ეს ქვეყნებია: პოლონეთი, ხორვატია, ლატვია, საბერძნეთი, კვიპროსი, მალტა, უნგრეთი, სლოვაკეთი, რუმინეთი, ბულგარეთი, ალბანეთი, მონტენეგრო, ჩრდილოეთ მაკედონია, თურქეთი, სამხრეთ კორეა.

ჯანდაცვა • 1766127976

დასაქმების ხელშეწყობის სახელმწიფო სააგენტოს ორგანიზებით დამსაქმებლებთან და პარტნიორებთან წლის შემაჯამებელი შეხვედრა გაიმართა

დასაქმების ხელშეწყობის სახელმწიფო სააგენტოს ორგანიზებით დამსაქმებლებთან და პარტნიორებთან წლის შემაჯამებელი შეხვედრა გაიმართა.ღონისძიება ჯანდაცვის მინისტრმა მიხეილ სარჯველაძემ გახსნა და აღნიშნა, რომ დასაქმების ხელშეწყობის სახელმწიფო სააგენტოს საქმიანობა მნიშვნელოვან როლს ასრულებს როგორც სამუშაოს მაძიებელთა, ისე კერძო სექტორის მხარდაჭერის კუთხით. მისივე განმარტებით, აღნიშნული თანამშრომლობა, შრომის ბაზრის გამოწვევების ეფექტურად გადაჭრის შესაძლებლობას ზრდის.შეხვედრაზე, სააგენტოს 2025 წლის საქმიანობის მოკლე ანგარიში და სამომავლო გეგმების პრეზენტაცია გაიმართა.აღინიშნა, რომ 2025 წელს, სააგენტოს მომსახურებით 12000-ზე მეტმა სამუშაოს მაძიებელმა ისარგებლა.შემაჯამებელი ღონისძიების ფარგლებში დასაქმების ხელშეწყობის სახელმწიფო სააგენტომ 2025 წლის საუკეთესო დამსაქმებლები და პარტნიორები დააჯილდოვა.

მსოფლიო • 1766053500

ანტონიუ კოშტა: უნდა უზრუნველვყოთ რუსული გაყინული აქტივების დაბლოკვა ევროპაში ომის დასრულებამდე, ვიდრე რუსეთი არ გადაუხდის რეპარაციას უკრაინას

უნდა უზრუნველვყოთ რუსული გაყინული აქტივების დაბლოკვა ევროპაში ომის დასრულებამდე, ვიდრე რუსეთი არ გადაუხდის რეპარაციას უკრაინას, – ამის შესახებ ევროპული საბჭოს პრეზიდენტმა, ანტონიუ კოშტამ ბრიუსელში, ევროკავშირის ლიდერების სამიტის დაწყებამდე განაცხადა.„გასულ ოქტომბერს, როგორც გახსოვთ, ჩვენ მივიღეთ ორი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება. პირველი, დავბლოკოთ ევროპაში არსებული რუსული გაყინული აქტივები ომის დასრულებამდე, ვიდრე რუსეთი არ გადაუხდის უკრაინას რეპარაციას. გასულ კვირას საბჭომ დაამტკიცა, გრძელვადიანად მოახდინოს ევროპაში არსებული რუსული გაყინული აქტივების ბლოკირება. მეორე გადაწყვეტილება, რომელიც მივიღეთ, არის ის, რომ უნდა უზრუნველვყოთ უკრაინის ფინანსური მხარდაჭერა 2026 და 2027 წლებისთვის. დღეს ჩვენ დავამტკიცებთ ფორმას ამის განსახორციელებლად.როგორც იცით, კომისიამ წარმოადგინა რამდენიმე ვარიანტი. ჩვენ ძალიან კარგად ვიმუშავეთ, ვრცელი ანგარიში გვაქვს ევროკავშირის საბჭოში და გარწმუნებთ, რომ დღესაც და საჭირო თუ იქნება, ხვალაც ვიმუშავებთ და არ დავტოვებთ ამ საბჭოს სხდომას საბოლოო გადაწყვეტილების გარეშე, რომელიც უზრუნველყოფს უკრაინის ფინანსურს საჭიროებებს 2026 და 2027 წლებისთვის“, – განაცხადა ანტონიუ კოშტამ.

პოლიტიკა • 1766052324

2024/2025 წლების არჩევნების ანგარიშისა და „დეზინფორმაციის რეესტრის“ პრეზენტაცია გაიმართა

ცენტრალურ საარჩევნო კომისიაში (ცესკო) 2024/2025 წლების არჩევნების ანგარიშისა და ახალი ვებპლატფორმის „დეზინფორმაციის რეესტრის“ პრეზენტაცია გაიმართა. ღონისძიებას პარტნიორი სახელმწიფო და კერძო უწყებების, დიპლომატიური კორპუსისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლები დაესწრნენ.ღონისძიება ცესკოს თავმჯდომარე გიორგი კალანდარიშვილმა გახსნა. მან მოწვეულ სტუმრებს საქართველოს პარლამენტის 2024 წლის 26 ოქტომბრის და მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოების საკრებულოსა და თვითმმართველი ქალაქის/თვითმმართველი თემის მერის 2025 წლის 4 ოქტომბრის არჩევნების შესახებ ანგარიში წარუდგინა. ცესკოს თავმჯდომარემ დეტალურად ისაუბრა აღნიშნული არჩევნების მაღალ პროფესიულ დონეზე ადმინისტრირების მიზნით საარჩევნო ადმინისტრაციაში განხორციელებული საქმიანობის შესახებ. როგორც გიორგი კალანდარიშვილმა აღნიშნა, საარჩევნო ადმინისტრაციამ საქმიანობა 2023-2026 წლების სტრატეგიის შესაბამისად წარმართა, რომელიც სამ მთავარ პრიორიტეტს მოიცავდა - საარჩევნო გარემოს გაუმჯობესება, ინსტიტუციური გაძლიერება და ტექნოლოგიური განვითარება. ცესკოს თავმჯდომარის განმარტებით, ანგარიშის საჯაროდ წარდგენა წარმოადგენს ანგარიშვალდებულების, გამჭვირვალობისა და ინსტიტუციური პასუხისმგებლობის მნიშვნელოვან ინსტრუმენტს და ემსახურება საარჩევნო პროცესების მიმართ ნდობის განმტკიცებას.როგორც ცესკოს თავმჯდომარემ აღნიშნა, ორივე საერთო არჩევნებისას საარჩევნო ადმინისტრაციამ ადმინისტრირება გაუწია ფართომასშტაბიან მოდერნიზებულ არჩევნებს, სადაც ამომრჩეველთა თითქმის 90 პროცენტისთვის იყო კენჭისყრაშიელექტრონული საარჩევნო ტექნოლოგიების გამოყენებით მონაწილეობის შესაძლებლობა უზრუნველყოფილი. უპრეცედენტო მასშტაბის სამუშაოების ჩატარების შედეგად საარჩევნო პროცესი ყველა ეტაპზე იყო სწორად დაგეგმილი და ორგანიზებული. საარჩევნო ადმინისტრაციამ უზრუნველყო ტექნოლოგიების წარმატებით დანერგვა და ორივე არჩევნების საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად ჩატარება.ღონისძიების მეორე ნაწილი „დეზინფორმაციის რეესტრის“ პრეზენტაციას დაეთმო. როგორც ცესკოს თავმჯდომარემ აღნიშნა, ვებპლატფორმა საარჩევნო პროცესების მიმართ ინფორმაციული უსაფრთხოების გაძლიერების მიზნით, საერთაშორისო გამოცდილების გათვალისწინებით შეიქმნა. ახალი ვებგვერდი disinfo.cec.gov.ge პასუხობს იმ გამოწვევებს, რომელიც უკავშირდება დეზინფორმაციის მიზანმიმართულ გავრცელებას და უარყოფით გავლენას ახდენს საარჩევნო გარემოზე.რეესტრი წარმოადგენს საჯარო, გამჭვირვალე და სისტემატიზებულ პლატფორმას, სადაც თავმოყრილია ის დეზინფორმაციული განცხადებები და ნარატივები, რომელთა მიზანია საზოგადოებაში არასწორი აღქმების ჩამოყალიბება და საარჩევნო პროცესის დისკრედიტაცია.აღსანიშნავია, რომ რეესტრში დეზინფორმაციასთან ერთად წარმოდგენილია შესაბამისი, გადამოწმებული და ფაქტებზე დამყარებული ზუსტი ინფორმაცია, რაც მოქალაქეებს აძლევს შესაძლებლობას, მიიღონ სანდო ინფორმაცია პირველწყაროდან. პლატფორმა ხელს უწყობს საზოგადოების ინფორმირებულობის ამაღლებასდა საარჩევნო პროცესების შესახებ ობიექტური აღქმის ჩამოყალიბებას.ცესკოს თავმჯდომარემ აღნიშნა, რომ „დეზინფორმაციის რეესტრი“ სხვა საშუალებებთან ერთად წარმოადგენს საარჩევნო ადმინისტრაციის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ინსტრუმენტს ღია კომუნიკაციის, პრევენციისა და ნდობაზე დაფუძნებული საარჩევნო გარემოს შესაქმნელად და მისი განვითარება მომავალშიც გაგრძელდება.

პოლიტიკა • 1766048802

შალვა პაპუაშვილი ევროსაბჭოში დანიის მიერ გამოქვეყნებულ დოკუმენტზე: ყველა ეს პასაჟი არის ბრიუსელის თვითმხილება, იმ მავნებლური პოლიტიკის მხილება, რომელსაც აწარმოებს საქართველოს წინააღმდეგ

დანიის მიერ გამოქვეყნებულ დოკუმენტში არსებული ყველა პუნქტი ეს არის ანტიქართული რიტორიკა, - განაცხადა საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ, შალვა პაპუაშვილმა ჟურნალისტებთან საუბრისას.მისივე თქმით, ევროსაბჭოზე დანიის მიერ ინიცირებული საკითხი ჩავარდა სწორედ იმიტომ, რომ ის იყო სავსე დეზინფორმაციით.„ყველა ეს პასაჟი არის ბრიუსელის თვითმხილება, იმ მავნებლური პოლიტიკის მხილება, რომელსაც აწარმოებს საქართველოს წინააღმდეგ.პირველი, ითხოვენ, რომ სრულ შესაბამისობაში მოვიდეთ რუსეთისა და ბელორუსის მიმართ ევროკავშირის მიერ დაწესებულ შეზღუდვებზე. ანუ, დავუწესოთ სანქციები რუსეთსა და ბელორუსს.მეორე, გვიკრძალავენ საგარეო პოლიტიკის ისე წარმოებას, რომელიც არ ემთხვევა ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკურ კონკრეტულ გადაწყვეტილებებს. საუბარია, წელს გაეროში, როდესაც განიხილებოდა უკრაინასთან დაკავშირებით რეზოლუცია, საქართველომ მხარი დაუჭირა აშშ-ის მიერ ინიცირებულ რეზოლუციის ტექსტს და არა იმ ტექსტს, რომელსაც ევროკავშირი უჭერდა მხარს. ამას გვეუბნება ევროპული საბჭო, დანიის მიერ გამოქვეყნებული ამ ტექსტით - გვიკრძალავს, მხარი დაგვეჭირა ამერიკული ვარიანტისთვის. ეს არის პირდაპირი ხელყოფა საქართველოს სუვერენიტეტის, როდესაც ბრიუსელი მოითხოვს, რომ ჩვენი საგარეო პოლიტიკა რაღაც ვასალური საგარეო პოლიტიკის მსგავსად გვქონდეს და ბრიუსელმა განსაზღვროს; ჩვენი საგარეო პოლიტიკა და ჩვენი საგარეო პოლიტიკური ნაბიჯები, თურმე უნდა შევუთანხმოთ ბრიუსელს.მესამე, როდესაც საუბარია ე.წ. უსამართლოდ დაპატიმრებულების გათავისუფლებაზე - თქვენ დააკვირდით ერთ რამეს, არც ერთ განცხადებაში არ ამბობენ, ვის გულისხმობენ. რატომ არ ამბობენ, ვინ არიან უსამართლოდ დაპატიმრებულები?! უჩა აბაშიძეა უსამართლოდ? - აი, ეს არის მათი მორალი. მათი მორალი არის - ადამიანი, რომელიც საკუთარ ცოლს ჰყიდდა და სექსუალურ ექსპლუატაციას აკეთებდა იმისთვის, რომ დაეშანტაჟებინა სხვები, აი, ამ ადამიანის განთავისუფლებას ითხოვეს ბრიუსელი! უჩა აბაშიძე არის მათი მორალური დეგრადაციის დონე, როდესაც ითხოვენ უჩა აბაშიძის განთავისუფლებას“, - განაცხადა პაპუაშვილმა.მან ისაუბრა პაატა ბურჭულაძეც. პაპუაშვილის, თქმით, რომ არა უსაფრთხოების სამსახურები, სამართალდამცველები და სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურის წარმომადგენლები, რომლებმაც პრეზიდენტის სასახლეზე შტურმის დროს პირველი დარტყმა მიიღეს, გაურკვეველი იქნებოდა, დღეს რა სიტუაცია გვექნებოდა საქართველოში.„ვინა აიღებდა ამაზე პასუხისმგებლობას?! მის გათავისუფლებას ითხოვს ბრიუსელი? ეს არის მათი მორალი, რომ ადამიანი, რომელიც პრეზიდენტის სასახლეზე შტურმს აორგანიზებს და აწყობს, ეს ადამიანი უნდა იყოს გარეთ, ეს არის მათი მორალი?!“, - აღნიშნა პაპუაშვილმა.მისივე თქმით, დანიის მიერ გამოქვეყნებულ დოკუმენტში არსებული ყველა პუნქტი ეს არის ანტიქართული რიტორიკა.ევროკავშირის წარმომადგენლობა საქართველოში ევროკავშირის საბჭოს თავმჯდომარეობის მიერ გაფართოებასთან დაკავშირებით გამოტანილი დასკვნებიდან ამონარიდებს აქვეყნებს. საქართველოზე საუბრისას, ანგარიშის ერთ-ერთ მონაკვეთში საქართველოს მიერ რუსეთისა და ბელარუსისთვის სანქციების დაწესებისკენ მოწოდებაა დაფიქსირებული.

მსოფლიო • 1766044200

დონის როსტოვის პორტზე უკრაინული დრონებით თავდასხმა მოხდა, არიან დაღუპულები

უკრაინა გვიან ღამით უპილოტო საფრენი აპარატებით თავს დაესხა დონის როსტოვს, ბაიტაისკს და ტაგანროგს, – ამის შესახებ ადგილობრივი მედია იტყობინება.როსტოვის ოლქის გუბერნატორის ინფორმაციით, იერიშის შედეგად როსტოვის ოლქის პორტში ცეცხლი გაუჩნდა სატვირთო გემს. ბორტზე მყოფი ეკიპაჟის ორი წევრი დაიღუპა, კიდევ სამი დაიჭრა. ხანძრის ფართობი 20 კვადრატულ მეტრს შეადგენდა.როსტოვის დასავლეთ ნაწილში ასევე დაზიანდა ახალაშენებული მრავალსართულიანი სახლი, შედეგად არავინ დაშავებულა.ბატაისკში დრონების თავდასხმის შედეგად სხვადასხვა სიმძიმის დაზიანებები მიიღო შვიდმა ადამიანმა. ერთ-ერთი მათგანი საავადმყოფოში გარდაიცვალა, საცხოვრებელ სახლში ცეცხლი გაჩნდა.რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ანგარიშის თანახმად, 17 დეკემბერს საჰაერო თავდაცვის სისტემამ 77 უკრაინული დრონი ჩამოაგდო.

პოლიტიკა • 1766002440

წულუკიანი: სააკაშვილს და ლომაიას გადაწყვეტილი ჰქონდათ, რომ სახელმწიფო ენად ინგლისური გამოეცხადებინათ - კომისიის ანგარიშის ინგლისურენოვან ვერსიას, რუსთავში გავაგზავნით, სადაც ამ დასკვნის ფიგურანტი არაერთი მავნებელი იხდის სასჯელს

ბევრი რამ არის ამ დასკვნაში იმ უსამართლობების შესახებ ნათქვამი, რომელიც „იმედის“ დარბევას და მედიის თავისუფლებას ეხება. მთელი თავია ამ დასკვნაში იმაზე, თუ როგორ ეპყრობოდნენ ნაციონალური მოძრაობის დროს მედიას, - განაცხადა გადაცემაში „იმედი LIVE” პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილემ თეა წულუკიანმა. გადაცემის წამყვანმა წულუკიანს კითხვა დაუსვა პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის ანგარიშზე, რომელშიც შეფასებულია 2003–2012 წლებში მოქმედი რეჟიმის საქმიანობა.„დღეს რომელიღაც ევროპარლამენტარი იცლის იმისთვის, რომ საქართველოში თითქოსდა მედიათავისუფლების პრობლემებზე ისაუბროს, მაშინ, როდესაც „ნაციონალური მოძრაობის“ რეჟიმის დროს ჟურნალისტებს სცემდნენ, ასახიჩრებდნენ, „იმედს“ არბევდნენ, ხურავდნენ გაზეთებს, ტელევიზიებს. მედია თავისუფლება მაშინ პრაქტიკულად არ იყო და ამ პირობებში კრიტიკა არ იყო ევროკავშირიდან, რადგან ქვეყანას მართავდა მათთვის მოსაწონი ხელისუფლება, რომელიც თითის დატკაცუნებით იმართებოდა გარედან“, - აღნიშნა მან.კითხვაზე - დასკვნის ინგლისურენოვან ვერსიას პირველს ვის გაუგზავნით? - წულუკიანმა ასე უპასუხა:„ალბათ რუსთავში, სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში, სადაც ამ დასკვნაში ფიგურანტი არაერთი მავნებელი იხდის სასჯელს. ინგლისური უნდა გავუგზავნოთ და რატომ: ამ დასკვნაში პირველად არის მოტანილი ფაქტი, რომელიც ასე არ იყო ცნობილი და ჩვენ დავადგინეთ, რომ თურმე როგორც ირკვევა, მიხეილ სააკაშვილს და განათლების მინისტრი რომ ბრძანდებოდა ლომაია, მათ გადაწყვეტილი ჰქონდათ, რომ სახელმწიფო ენად ინგლისური გამოეცხადებინათ საქართველოში. ესეც ბევრ სხვა რამესთან ერთად თქვა ამ დასკვნამ ფაქტებზე, გამოძიების საფუძველზე“, - აღნიშნა წულუკიანმა.მისივე თქმით, ბეჭდური სახით გამოცემული საგამოძიებო კომისიის ანგარიში ნებისმიერ დაინტერესებულ მოქალაქეს უფასოდ მიეწოდება.

სპორტი • 1766001300

კვარას მორიგი ტიტული! - პსჟ საკონტინენტთაშორისო თასის გამარჯვებულია

ხვიჩა კვარაცხელიამ საკონტინენტთაშორისო თასის ფინალში „ფლამენგოს“ გაუტანა, რომელიც „პარი სენ-ჟერმენმა“ პენალტების სერიაში 2:1 დაამარცხა (ძირითადი დრო, 1:1).კატარის დედაქალაქ დოჰაში გამართულ დაპირისპირდებაში ქართველი თავდამსხმელი პსჟ-ს ძირითად შემადგენლობაში იყო და ანგარიში 38-ე წუთზე გახსნა. დეზირე დუეს ჩაწოდებული გადაცემა მეკარემ მოიგერია, კვარაცხელიამ კი დამატებაზე ანგარიში გახსნა და პირველ ტაიმში საუკეთესო შეფასება მიიღო – 8,1 ქულა.ქართველთან უხეშობისთვის მსაჯმა ბრაზილიური გუნდის სამი მოთამაშე გააფრთხილა. ძირითადი დროის შემდეგ კი კვარაცხელია შეცვალეს. ბრაზილიელებმა 62-ე წუთზე პენალტის დარტყმის უფლება მოიპოვეს, ჟორჟინიომ წონასწორობა აღადგინა. გამარჯვებული პენალტების სერიამ გამოავლინა, რომელიც უკეთ პსჟ-ს ფეხბურთელებმა შეასრულეს. პარიზელების მეკარე საფონოვმა 4 პენალტი მოიგერია.„პარი სენ-ჟერმენმა“ მიმდინარე სეზონში მეხუთე ტიტული მოიპოვა – მანამდე გუნდი გახდა საფრანგეთის ლიგა 1-ის, საფრანგეთის თასის, ჩემპიონთა თასის და ევროპის სუპერლიგის გამარჯვებული და ახლა ამ ჯილდოებს საკონტინენტთაშორისო თასიც დაემატა.ხვიჩა კვარაცხელია ისტორიის წერას განაგრძობს – გარდა იმისა, რომ პირველი ქართველი ფეხბურთელია, რომელმაც ჩემპიონთა ლიგის ფინალში გაიტანა, ასევე პირველი „ჯვაროსანია“, რომელმაც იგივე საკონტინენტთაშორისო თასის ფინალში მოახერხა. ამავე დროს, მეორე ქართველია კახა კალაძის შემდეგ, რომელიც ამ პრესტიჟული გამათამაშების გამარჯვეული გახდა.

სპორტი • 1765995802

„ქართველი შეუჩერებელია!“ – კვარას გოლი „ფლამენგოს“ კარში

ხვიჩა კვარაცხელიას პსჟ საკონტინენტთაშორისო თასის ფინალში ბრაზილიურ „ფლამენგოს“ ეთამაშება.პირველი ტაიმის მიწურულს, 38-ე წუთზე ქართველმა ფორვარდმა ანგარიში გახსნა – 1:0.შეგახსენებთ, რომ ამ სეზონში პსჟ-მ ჩემპიონთა ლიგაც მოიგო და საფრანგეთის ჩემპიონატიც.ნახეთ, ვიდეო:

სპორტი • 1765993800

საკონტინენტთაშორისო თასის ფინალში ხვიჩა კვარაცხელიამ „ფლამენგოს“ გაუტანა