რატომ იღვიძებენ დილით ადამიანები ცუდ ხასიათზე - მეცნიერთა დასკვნა

დილაა. მაღვიძარა ხმაურობს, თითქოს ყველა ცოდვისთვის შურს იძიებს, სხეული ადგომაზე უარს ამბობს და ტვინი უკვე ჩუმად უსტვენს ამ ყველაფერზე: ქუჩიდან შემოსულ ხმაურზე, ფანჯრიდან შემოსულ შუქზე და საკუთარ სუნთქვაზეც კი. როგორც ჩანს, სამყარო თქვენს წინააღმდეგაა შეთქმული და ერთადერთი გონივრული გამოსავალია, უფრო ღრმად ჩაეფლოთ საბანში და დღე არასამუშაოდ გამოაცხადოთ. მაგრამ მეცნიერება ამბობს, რომ დილის ბრაზი მხოლოდ ახირება არ არის, არამედ სრულიად გასაგები მდგომარეობა, რომელსაც უამრავი ადამიანი აწყდება.

რატომ ვართ დილით გაბრაზებულები?
მეცნიერებს აქვთ მტკიცებულება, რომ ყოველ დილით ჩვენი ტვინი ერთბაშად კი არა, ნაწილ-ნაწილ იღვიძებს. ამ მდგომარეობას ძილის ინერცია ეწოდება. თუ ძილის არასწორ ფაზაში გაგაღვიძებენ, განსაკუთრებით ღრმა ძილისგან, თავის ტვინის ქერქი და თალამუსი კვლავ ნელი ტალღის რეჟიმში მუშაობენ. პრეფრონტალური ქერქი, რომელიც თვითკონტროლზეა პასუხისმგებელი, მოგვიანებით ირთვება, ამიტომ ნებისმიერი გაღიზიანება ფილტრის გარეშე გადის. და მაღვიძარას „გადადების“ ღილაკზე „დაჭერის“ ჩვევა მხოლოდ ახანგრძლივებს ამ ნახევრად ძილის რეჟიმს, რაც ზრდის შინაგან წუწუნს.

დილის ბრაზის კიდევ ერთი დამნაშავე სტრესის ჰორმონი კორტიზოლია. გაღვიძებიდან პირველი საათის განმავლობაში, მისი დონე სისხლში 50-60%-ით იმატებს. ეს ხელს უწყობს გააქტიურებას, მაგრამ ამავდროულად გვხდის უფრო მგრძნობიარეს ნებისმიერი სტრესის მიმართ. თუ წინ რთული დღე გველოდება ან შემაშფოთებელი ფიქრებით გავიღვიძეთ, კორტიზოლს შეუძლია ცეცხლზე ნავთი დაასხას, რაც ზრდის ნეგატიურ ემოციებს. დილის შუქი აჩქარებს ამ პროცესს, თრგუნავს მელატონინს და სხეული იღებს სიგნალს: „ადექი, ნერვიულობის დროა!“

რატომ ვგრძნობთ თავს ცუდად დილით?
ასევე პრობლემაა ბიოლოგიური საათის გრაფიკთან შეუსაბამობა. „ღამის ბუები“, რომლებიც დილის ექვს საათზე იღვიძებენ, ხშირად ცუდ ხასიათზე იღვიძებენ. თუ სამუშაო დღეებსა და შაბათ-კვირას სხვადასხვა დროს გძინავთ, თქვენი სხეული მუდმივ „სოციალურ ჯეტლეგს“ განიცდის - ეფექტი, რომელიც სხვა დროის ზონაში ფრენის შემდეგ ხდება. კვლევები აჩვენებს, რომ როდესაც თქვენი ჩვეული გაღვიძების დრო იცვლება, თქვენი განწყობა გარდაუვალად ეცემა.
ძილის ნაკლებობა დილის ნეგატივის ცალკე გენერატორია. ერთი მოკლე ღამეც კი გვაქცევს უფრო გაღიზიანებულად და ამცირებს დადებითი ემოციების დონეს. ტვინი უფრო აქტიურად რეაგირებს უსიამოვნო სტიმულებზე, ხოლო პრეფრონტალური ქერქი უარესად აკონტროლებს ამ რეაქციას. ამიტომ, დილის მცირე გაღიზიანებამ შეიძლება გაცილებით მეტად გაგაბრაზოთ, ვიდრე დღის განმავლობაში.
და არ დაგავიწყდეთ დეჰიდრატაცია. ღამით 6-8 საათის განმავლობაში არ ვსვამთ და სითხის მცირედი დაკარგვამაც კი შეიძლება გააუარესოს ჩვენი განწყობა, გამოიწვიოს დაღლილობა და თავის ტკივილი. და თუ ამ ყველაფერს მკვეთრ მაღვიძარას დაამატებთ, რომელიც სტრესულ რეაქციას იწვევს, დილა შეიძლება დაიწყოს გაღიზიანების მიზეზების სრული ნაკრებით.

როგორ ავდგეთ დილით სწორად
თუმცა, ამ მდგომარეობის მექანიკის გაგება უკვე ნახევარი გზაა იმისთვის, რომ შეწყვიტოთ მთელი მსოფლიოსთვის ღრიალი გაღვიძების შემდეგ, პირველი ნახევარი საათის განმავლობაში.

როგორ ავდგეთ დილით ბრაზისა და გაღიზიანების გარეშე:

დაიძინეთ 7-9 საათი და შეეცადეთ ადგეთ ერთსა და იმავე დროს, შაბათ-კვირასაც კი. სხეულს უყვარს სტაბილურობა და შინაგანი საათი წყვეტს გაუმართაობას. რაც უფრო ნაკლებია „სოციალური ჯეტლეგი“, მით უფრო ნაკლებია შანსი, რომ გაიღვიძოთ მაღვიძარას კედელზე მითხლეშის სურვილით.გაღვიძებისთანავე თვალებს მიეცით სინათლის დოზა - გადაწიეთ ფარდები ან ჩართეთ კაშკაშა ნათურა 5-10 წუთით. ამ გზით ტვინი უფრო ნაზად გაიღვიძებს, დილის შოკის გარეშე.დალიეთ წყალი და ისაუზმეთ. ცილებით და რთული ნახშირწყლებით მდიდარი მსუბუქი კვებაც კი ხსნის შიმშილით და მსუბუქი ღამის დეჰიდრატაციით გამოწვეულ დილის გაღიზიანებას.თუ კოფეინზე ხართ დამოკიდებული, ნუ დაელოდებით შუადღემდე. დილით ყავის ზომიერი დოზა ხსნის „უჟმურობის შეგრძნებას“ და აღადგენს სიცხადეს. მთავარია, არ მოამზადოთ ლიტრიანი ჭიქა იმ იმედით, რომ ის ძილს ჩაანაცვლებს.და ბოლოს, თუ დილის ბრაზი მუდმივია და ახლობლები ღამით ხვრინვას ან სუნთქვის შეწყვეტას უჩივიან, ეს სიგნალია. თუ განწყობის აშკარა „დილის გაუარესებაა“, ღირს სომნოლოგთან ან ფსიქიატრთან კონსულტაცია, რათა გამოირიცხოს ძილის პრობლემები ან დეპრესია.