რატომ შლის ალცჰაიმერი ჩვენი საყვარელი ადამიანების მოგონებებს - მეცნიერებმა ახალი კვლევით პასუხს მიაგნეს

ალცჰაიმერის დაავადების ადრეულ სტადიებში, ხშირად ჩუმად და შეუმჩნევლად იწყება მოკლევადიანი მეხსიერების დაქვეითება. დროთა განმავლობაში თავს იჩენს სხვა რთული სიმპტომებიც — კონცენტრაციის დარღვევა, დეზორიენტაცია, განწყობის ხშირი ცვალებადობა. თუმცა დაავადების ერთ-ერთი ყველაზე მძიმე გამოვლინება სოციალური მეხსიერების დაკარგვაა, რის შედეგადაც ადამიანს უჭირს ოჯახის წევრებისა და ახლობლების ცნობა.

ვირჯინიის სამედიცინო უნივერსიტეტისა და ვირჯინია ტეკის მეცნიერებმა თაგვებზე ჩატარებული ახალი კვლევის შედეგად აღმოაჩინეს, რომ ნეირონებს შორის კავშირების მხარდამჭერი სპეციალური სტრუქტურების — (sogenannten) პერინეირონული ბადეების დაზიანება, შესაძლოა, მეხსიერების თანდათანობით დაკარგვის მნიშვნელოვანი მიზეზი იყოს.

რა არის პერინეირონული ბადეები და რატომ არის ისინი მნიშვნელოვანი?

ჯანმრთელ მოზრდილებში პერინეირონული ბადეები ქმნიან ბადის ფორმის მატრიცას ნეირონების გარშემო.

ისინი: იცავენ ნეირონებს ოქსიდაციური სტრესისგან,

არეგულირებენ ტვინის პლასტიკურობას,

ამაგრებენ სინთეზურ კავშირებს, რომლებიც საშუალებას აძლევს ნეირონებს სწორად "ესაუბრონ" ერთმანეთს.

წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ სწორედ ეს სტრუქტურები ეხმარება ტვინს მოგონებების ჩაწერასა და შენახვაში.

რა აჩვენა თაგვებზე ჩატარებულმა ექსპერიმენტმა

მეცნიერებმა მიიჩნიეს, რომ ამ ბადეების დაშლა შესაძლოა ალცჰაიმერის განვითარების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მექანიზმი იყოს. ამის შესამოწმებლად მათ თაგვებზე ჩაატარეს ექსპერიმენტები.

როდესაც პერინეირონული ბადეები ჰიპოკამპის CA2 უბანში დაზიანდა, თაგვებმა ვერ შეძლეს სხვა თაგვების გახსენება, თუმცა მაინც შეინარჩუნეს უნარი - დაემახსოვრებინათ გარემოში არსებული ახალი ობიექტები.

ეს შედეგი ძალიან ჰგავს ალცჰაიმერით დაავადებული ადამიანების გამოცდილებას: სოციალური მეხსიერება ხშირად უფრო ადრე ქრება, ვიდრე ობიექტებთან დაკავშირებული მეხსიერება.

კვლევის ავტორი ლატა ჩაუნსალი ამბობს:
„ალცჰაიმერის დროს ადამიანები კარგავენ ოჯახის წევრებისა და მეგობრების ამოცნობის უნარს. ჩვენ აღმოვაჩინეთ, რომ პერინეირონული ბადეები სწორედ ამ სოციალურ მოგონებებს იცავს.“

მეცნიერებმა შეამოწმეს, იქნებოდა თუ არა შესაძლებელი ამ ბადეების დაშლის პრევენცია. მათ გამოიყენეს მატრიქსული მეტალოპრотеინაზების (MMP) ინჰიბიტორები — ფერმენტები, რომლებიც ანადგურებენ ისეთ ცილოვან სტრუქტურებს, როგორიც პერინეირონული ბადეებია.

MMP ინჰიბიტორებმა მნიშვნელოვნად შეაფერხა ბადეების დაშლა,

ალცაიმერის მქონე თაგვებს შეუნარჩუნა სოციალური მეხსიერების უფრო მაღალი დონე.

ნავარაუდებია, რომ ამჟამად დემენცია 55 მილიონ ადამიანს აქვს, აქედან 60% კი კონკრეტულად ალცჰაიმერის დიაგნოზზე მოდის. პროგნოზირებენ, რომ მომდევნო დეკადაში ეს რაოდენობა 80 მილიონს მიაღწევს, რაც ნიშნავს, რომ ყველაზე მწვავე სიმპტომების პრევენციის მეთოდების ძიება გადამწყვეტია.