1714037580

ხმელთაშუა ზღვის დიეტა ხელს უშლის ჰიპერტონიას – ახალი კვლევა

ჰიპერტონია (მაღალი არტერიული წნევა) ჯანმრთელობის მრავალი პრობლემის გამომწვევი შეიძლება გახდეს. ზოგიერთ დიეტას ჰიპერტონიის განვითარების რისკის შემცირება შეუძლია.მკვლევრებმა საბერძნეთიდან ახლახან გამოაქვეყნეს კვლევა. მეცნიერები იკვლევდნენ ადამიანებს, რომლებიც ხმელთაშუა ზღვის დიეტას 20 წლის განმავლობაში იცავდნენ. მკვლევრებმა აღმოაჩინეს, რომ ადამიანებს, რომლებიც მუდმივად იცავდნენ ხმელთაშუა ზღვის დიეტას, ჰიპერტონიის განვითარების უფრო დაბალი რისკი ჰქონდათ, ვიდრე მათ, ვინც არ იცავდა ამ დიეტას.ხმელთაშუა ზღვის დიეტა მოიცავს ბოსტნეულს, ხილს, თხილს, თესლს, მთლიან მარცვლეულს, პარკოსნებს, ჯანსაღ ზეთებს და ზომიერი რაოდენობით თევზსა და ზღვის პროდუქტებს. იმის მიუხედავად, რომ დიეტამ უნდა გამოიწვიოს ჰიპერტონიის შემცირება, ამ საკითხზე გრძელვადიანი კვლევა დღემდე არ იყო ჩატარებული. კვლევა 2002 წელს დაიწყო და 2022 წლამდე გაგრძელდა. კვლევა საბერძნეთში მცხოვრებ 3042 ადამიანს შორის ჩატარდა. კვლევის დასაწყისში მონაწილეთა საშუალო ასაკი იყო 41 წელი, მამაკაცები შეადგენდნენ ჯგუფის 44 %–ს, ხოლო ქალები 56 %–ს. კვლევის ერთ–ერთი მოთხოვნა იყო, რომ მონაწილეებს არ უნდა ჰქონოდათ ჰიპერტონია კვლევის დასაწყისში.მონაწილეებს მოუწოდეს დაეცვათ ხმელთაშუა ზღვის დიეტა და ქულების მინიჭება მოცემული საკვები პროდუქტების მიღებაზე: ხილი, ბოსტნეული, მარცვლეული, კარტოფილი, პარკოსნები, თევზი, ზეითუნის ზეთი. მონაწილეები კარგავდნენ ქულებს, როცა მიირთმევდნენ პროდუქტებს, რომლებიც ხმელთაშუა ზღვის დიეტაში არ შედიოდა, მათ შორის ცხიმიანი რძის პროდუქტები, ფრინველის და წითელი ხორცი.20 წლის განმავლობაში მკვლევრები აკვირდებოდნენ მონაწილეებს მათი დიეტის შესაფასებლად, ჰიპერტონიის, მაღალი ქოლესტერინის, დიაბეტის და გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების განვითარების შესასწავლად.მკვლევრებმა ბოლო ეტაპზე გააანალიზეს 1415 მონაწილის მონაცემები. აღმოაჩინეს, რომ მონაწილეებს, რომლებიც ზუსტად იცავდნენ ხმელთაშუა ზღვის დიეტას, ჰიპერტონიის განვითარების ყველაზე დაბალი რისკი ჰქონდათ.კვლევის მონაწილეებს, რომლებიც ცუდად იცავდნენ დიეტას, კვლევის ბოლოს ჰიპერტონიის მაჩვენებელი ჰქონდათ 35, 5%. საშუალო ჯგუფს ჰქონდა ჰიპერტონიის მაჩვენებელი 22, 5%. შედარებისთვის, ჯგუფში, რომელიც ყველაზე უკეთ იცავდა დიეტას, ჰიპერტონიის მაჩვენებელი იყო 8, 7%.კვლევის შედეგები ხაზს უსვამს კვების ჩვევების მნიშვნელობას ჰიპერტონიის განვითარების რისკის შესამცირებლად. ასევე აჩვენებს, რომ ხმელთაშუა ზღვის დიეტა ჰიპერტონიის განვითარების რისკის შემცირებას ხელს უწყობს.მედიცინის დოქტორი კვლევის მთავარ ნაკლოვანებაზე მიუთითებს:„ეს კვლევა ჩატარდა ერთგვაროვან პოპულაციაში (ბერძენი ზრდასრულები) და უცნობია, იქნება თუ არა შედეგები შესაბამისი უფრო მრავალფეროვან პოპულაციაში" – აღნიშნავს ის.

1714036675

ანელებს თუ არა D ვიტამინი დაბერების პროცესს - ახალი კვლევა

როგორ არის შესაძლებელი დაბერების შენელება ან სხეულის ბიოლოგიური საათის უკან გადაწევა ასაკის მატების მიუხედავად. წარმოიდგინეთ, რომ ეს ისეთი მარტივი შეიძლება იყოს, როგორც დღეში ერთი აბის დალევაა. დიდი ხანია, ამის საუკეთესო კანდიდატი არის ვიტამინი D, რადგან ის მნიშვნელოვანია კუნთებისა და ძვლების საშენად, რომლებიც ასაკის მატებასთან ერთად დეგრადირდება და სუსტდება. როგორც კვლევები აჩვენებს, საკმარისი D ვიტამინის გარეშე იზრდება ასაკთან დაკავშირებული კუნთების დაკარგვისა და უკმარისობის რისკი.საინტერესოა, ანელებს თუ არა D ვიტამინის დანამატის მიღება ამ ტენდენციას? ან იქნებ საერთოდ ცვლის?რთული საკითხია, როგორიც თავად დაბერება. ახალ მიმოხილვაში, იტალიელმა მკვლევრებმა შეისწავლეს მტკიცებულებები, რათა შეეჯამებინათ ყველაფერი, რაც ამ საკითხზე ვიცით. დავიწყოთ იმით, თუ რას წარმოადგენს დაბერება ბიოლოგიურ დონეზე.დაბერების ნიშნები უჯრედულ ცვლილებათა გრძელ სიას ქმნის, რომელშიც შედის მოკლე ტელომერები, არასტაბილური გენები, მოლეკულური ნიშნები ჩვენს დნმ-ზე და ქრონიკული ანთება. თუმცა, როგორც პერუჯას უნივერსიტეტის გერიატრიის სპეციალისტი კარმელინდა რუჯიერო და მისი კოლეგები ახალ პუბლიკაციაში განმარტავენ, ეს დამახასიათებელი ნიშნები „წარმოუდგენლად კომპლექსური და ძლიერ ურთიერთდაკავშირებული“ პროცესებია, რომელთა დაფიქსირებაც არც ისეთი ადვილია, როგორც ფიზიკური სიძლიერისა და მობილობის ზოგადი შესუსტება. ეს ის პირველი კლინიკური ნიშნებია, რომლითაც ექიმები სიბერეს ცნობენ.უკვე ათწლეულებია, კლინიცისტები D ვიტამინის დანამატის მიღებას ურჩევენ ადამიანებს, რომლებსაც ოსტრეოპოზი აქვთ; ამავე დროს, ძვლების დაბზარვის პრევენციისთვის, რადგან D ვიტამინის ნაკლებობა სწორედ ამ დაავადებებთან არის დაკავშირებული.ლოგიკურია, რადგან D ვიტამინი ორგანიზმს კალციუმის შეწოვაშიეხმარება. მიუხედავად იმისა, რომ D ვიტამინი გარკვეულ საკვებშიგვხვდება, მხოლოდ კვების რაციონიდან მისი მიღება რთულია, თუკი საკმარის დროს არ ატარებთ მზის სინათლეზე.თუმცა, ახალი კლინიკური ცდები აჩვენებს იმასაც, რომ D ვიტამინის საკვები დანამატი აუცილებლად არ ნიშნავს ასაკთან დაკავშირებულ ძვლების დეგრადირებისა და დაბზარვის პრევენციას სხვა მხრივ ჯანმრთელ ადამიანებში. რუჯიერომ და მისმა კოლეგებმა მიმოიხილეს დაკვირვებითი კვლევები და კლინიკური ცდები, რომლებშიც ეძებდნენ D ვიტამინის პოტენციურ ეფექტებს დაბერების ბიოლოგიურ ნიშნებზე; შედეგად, დაადგინეს, რომ მტკიცებულებები თითქმის არაა. „ამ დრომდე, მტკიცებულებები მწირია და ძირითადად ეფუძნება პრეკლინიკურ მოდელებს“.ზოგიერთი კვლევის მიხედვით, D ვიტამინი ეპიგენეტიკურ დაბერებას ანელებს, რადგან D ვიტამინის დაბალი დონის მქონე ადამიანები ბიოლოგიურად უფრო ხანდაზმულები არიან, ვიდრე ნორმალური დონის მქონენი. D ვიტამინის მიღებამ ასევე შეიძლება შეამციროს დნმ-ის დაზიანება, მაგრამ როგორც ჩანს, გავლენა საერთოდ არ აქვს ტელომერების სიგრძეზე.ამას გარდა, ძალიან ცოტაა მტკიცებულება იმის შესახებ, რა დოზით ან რა ასაკში შეიძლება ჰქონდეს D ვიტამინის დანამატებს ეფექტი, რადგან ამ მიმართულებით ძალიან ცოტა კვლევაა ჩატარებული და შედეგებიც არეულია. ზოგი კვლევის თანახმად, D ვიტამინის კონკრეტული დოზის მიღება უსაფრთხო უნდა იყოს ზოგადად მოსახლეობისთვის, მაგრამ შეიძლება ასე არ იყოს ყველასთვის. როგორც კვლევები აჩვენებს, დიდი ოდენობით D ვიტამინის მიღება შეიძლება საზიანო იყოს. ამას გარდა, D ვიტამინის დანამატები შეიძლებარეაქციაში შევიდეს პაციენტისთვის გამოწერილ სხვა წამლებთან, მაგალითად, ქოლესტერინის დამწევ სტატინთან.მიუხედავად იმისა, რომ D ვიტამინის ნაკლებობისას მისი დონის მომატება ლოგიკური ჩანს, ექსპერტები ამბობენ, რომ დანამატების სახით ბევრი ვიტამინის მოხმარება აუცილებლად არ ნიშნავს, რომ ისინი ჯანმრთელობისთვის უკეთესია. ამით ადამიანებმა შეიძლება უარი თქვან ისეთ სხვა რამეებზე, რასაც ისინი ჯანმრთელობის გასაუმჯობესებლად აკეთებდნენ, მაგალითად, დაბალანსებულ კვებაზე და სეირნობაზე.„მიუხედავად იმისა, რომ D ვიტამინის დანამატების, როგორც ადამიანის დღეგრძელობის მხარდამჭერი სტრატეგიისადმი ინტერესი დიდია და ამას ზოგიერთი მტკიცებულებაც უჭერს მხარს, ზუსტი პასუხის დადგენისგან ჯერ შორს ვართ“, — წერენ მკვლევრები.წყარო

1714027140

რატომ ვკარგავთ მეხსიერებას ალკოჰოლის დალევის შემდეგ - დასახელდა სამი მიზეზი

როგორც მკვლევრები აღნიშნავენ, მეხსიერების დაქვეითება ალკოჰოლის მოხმარების საკმაოდ გავრცელებული შედეგია. მიზეზების გასაგებად, მეცნიერებმა ჩაატარეს ექსპერიმენტი 18-დან 22 წლამდე ასაკის 79 მოხალისე სტუდენტზე.ყველა მათგანი აღჭურვილი იყო მაჯის სენსორებით, რათა ეკონტროლებინათ ალკოჰოლური ინტოქსიკაციის დონე. მათ ასევე სთხოვეს შეევსოთ კითხვარები ყოველ დილით, სადაც ეწერა, სვამდნენ თუ არა წინა ღამეს და ახსოვდათ თუ არა საღამოს მოვლენები.ექსპერიმენტის დროს, რომელიც ერთი თვე გაგრძელდა, დაფიქსირდა ალკოჰოლის დალევის 486 ეპიზოდი, საიდანაც 147-ს მოჰყვა ამნეზია. ექსპერიმენტის მონაწილეთა 69.3%-ს ამ დროის განმავლობაში ერთხელ მაინც განუცდია „ალკოჰოლური აშლილობა".ყველა შეგროვებული მონაცემების შედარებით, კვლევის ავტორებმა შეძლეს გამოეჩინათ სამი ძირითადი ფაქტორი, რომელიც გავლენას ახდენს მეხსიერების დაკარგვაზე დალევის შემდეგ: ალკოჰოლური ინტოქსიკაციის მაჩვენებელი, მისი ხანგრძლივობა და პიკური მნიშვნელობა.მკვლევრების აზრით, ალკოჰოლური ინტოქსიკაციის სიხშირის სწრაფი ზრდა ზრდის მეხსიერების დაკარგვის რისკს 2,69-ჯერ. სისხლში ალკოჰოლის პიკური კონცენტრაცია ზრდის გათიშვის რისკს 2,93-ჯერ. მაგრამ ინტოქსიკაციის ხანგრძლივობას აქვს ყველაზე ძლიერი ეფექტი: ალკოჰოლის ხანგრძლივი მიღებისას დროებითი ამნეზიის რისკი 4,16-ჯერ იზრდება.ამავდროულად, კვლევის ავტორებმა აღიარეს, რომ მიღებული შედეგების რეპრეზენტაციულობა იდეალური არ არის.ასევე აღნიშნულია, რომ ზოგიერთ შემთხვევაში, მოსწავლეებმა შესაძლოა ვერ გააცნობიერონ, რომ მათ ჰქონდათ მეხსიერების დაქვეითება და აშკარად არ ჩაწერეს ეს კითხვარში.

1714026360

რა ასაკში მიაჩნიათ ადამიანი ხანდაზმულად

მაინც რა ასაკში მიაჩნიათ ადამიანი ხანდაზმულად? აღმოჩნდა, რომ ამ მიჯნას უფრო და უფრო შორს ვწევთ.მეცნიერებმა 14 000-ზე მეტი ინდივიდის მონაცემები შეისწავლეს, რომლებიც გერმანიაში ხანდაზმულობის კვლევის ფარგლებში შეგროვდა. მასში მონაწილეობა 1911-74 წლებს შორის დაბადებულმა ადამიანებმა მიიღეს, რომელთაც გამოკითხვა უტარდებოდათ იმის შესახებ, თუ რა ასაკის ადამიანებს აღიქვამენ ხანდაზმულად.როდესაც 1911 წელს დაბადებულებს ეს კითხვა მაშინ დაუსვეს, როცა 65 წლისანი იყვნენ, მათ პასუხად 71 წელი დააფიქსირეს, ხოლო 1956 დაბადებულებმა იმავე ასაკში — 74.„სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა გაიზარდა, რაც შესაძლოა, ხანდაზმულად უფრო გვიანდელი ასაკის აღქმას განაპირობებდეს.ასევე, დროთა განმავლობაში ჯანმრთელობის ზოგიერთი ასპექტიც გაუმჯობესდა, ამიტომ კონკრეტული წლოვანების ადამიანები, რომლებიც ადრე მოხუცებად მიიჩნეოდნენ, ახლა აღარ მიიჩნევიან", — აცხადებენ მკვლევრები.აღსანიშნავია, რომ იგივე ტენდენცია გამოვლინდა ინდივიდუალურ დონეზეც. როდესაც მონაწილეებს 4-5 წელი ემატებოდათ, მათ მიერ დაფიქსირებული ხანდაზმულობის ასაკობრივი მიჯნაც საშუალოდ 1 წლით იმატებდა.საინტერესოა, რომ ამ ზღვარს ქალები დაახლოებით 2 წლით უფრო გვიან წევდნენ, ვიდრე კაცები. ავტორთა დასკვნით, სიბერის ასაკის აღქმაზე გავლენას ისეთი ფაქტორები ახდენს, როგორიცაა ჯანმრთელობის პრობლემები, მარტოობა, ან მდგომარეობა, როცა თავს მოხუცად გრძნობ. ამ შემთხვევაში ხანდაზმულობის დასაწყისად უფრო ადრეულ ასაკს ასახელებდნენ.მეცნიერთა თქმით, შესაძლოა, ზემოხსენებული მიჯნის გადაწევას სიბერის უფრო და უფრო დადებითად აღქმა იწვევდეს ან პირიქით — ხანდაზმულობის არასასურველობა. სამაგიეროდ, ვიცით, რომ ზღვრული ასაკის მატება მუდმივად ვერ გაგრძელდება. ბოლო წლებში ამ ტენდენციამ იკლო კიდეც.აღსანიშნავია, რომ კვლევა მხოლოდ გერმანელებზე ჩატარდა. შესაბამისად, არაა გამორიცხული, არაევროპულ კულტურებში სიბერე სხვაგვარად აღიქმებოდეს.

1713965340

NASA-ს ხომალდმა იუპიტერის ვულკანურ თანამგზავრზე უზარმაზარი ლავის ტბა გადაიღო

ალბათ არცერთი პლანეტური სხეული არაა ისეთი საუცხოო, როგორც იუპიტერის თანამგზავრი იო.ის მზის სისტემაში ყველაზე აქტიური ვულკანური სხეულია, ჩვენს მთვარეზე სულ ოდნავ დიდი. იოს ზედაპირი ვულკანებითაა გადაჭედილი, ნებისმიერ მოცემულ მომენტში იქ დაახლოებით 400 ვულკანი იფრქვევა.იო წარმოუდგენლად განსაცვიფრებელი ადგილია; ახლახან, მისი ლანდშაფტის ჯერ არნახული ხედები მივიღეთ. 

1713955494

შეიმუშავეს ხელოვნური ინტელექტი, რომელსაც ადამიანის დნმ-ის რედაქტირება შეუძლია

ბერკლიში დაფუძნებული სტარტაპის მკვლევართა გუნდი ამბობს, რომ მათ გენერაციული AI ტექნოლოგიები ადამიანის დნმ-ის რედაქტირებისთვის გამოიყენეს.როგორც New York Times იუწყება, სტარტაპმა დიდი რაოდენობით ბიოლოგიური მონაცემები მიაწოდა მსხვილ ენობრივ მოდელს (LLM). ამით მკვლევრებს CRISPR-ზე დაფუძნებული გენის რედაქტირების ახალი ტექნოლოგიის შექმნა სურდათ.მკვლევრების მიზანია შექმნან გენების რედაქტირების ახალი მიდგომები, რომლებიც უფრო ეფექტური და ქმედუნარიანია, ვიდრე არსებული ბიოლოგიური მექანიზმები. ეს საშუალებას მოგვცემს თავიდან ავიცილოთ დაავადებები და სხვა პათოგენები.სტარტაპი სახელად Profluent აცხადებს, რომ ხელოვნური ინტელექტის მიერ გენერირებული ერთი ასეთი ტექნოლოგია ადამიანის დნმ-ის რედაქტირებისთვის უკვე გამოიყენა. საუბარია OpenCRISPR-1-ზე, რომელიც ხელოვნური ინტელექტის მიერ შემუშავებული პირველი მსგავსი ტექნოლოგიაა.სტარტაპში ამბობენ, რომ "ტექნოლოგია ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებით ნულიდან შეიქმნა".„ეს ნიშნავს, რომ მომავალში ხელოვნური ინტელექტი ასეთ ტექნოლოგიებსაც შეიმუშავებს, რაც მედიცინის განვითარებისთვის უმნიშვნელოვანესია", — თქვა სტარტაპის თანადამფუძნებელმა და აღმასრულებელმა დირექტორმა ალი მადანმა.ექსპერტების თქმით, ის, რაც ნამდვილად აფერხებს გენის რედაქტირების სფეროს, არის პრეკლინიკური კვლევების სიმცირე. სწორედ უშუალო კვლევებით უნდა დადასტურდეს საბოლოოდ, არის თუ არა დნმ-ის ეს ცვლილებები უსაფრთხო და ეფექტური. მიუხედავად უამრავი ოპტიმიზმისა, მეცნიერები კვლავ ფრთხილობენ და ჯერ კიდევ საუბრობენ ადამიანის დნმ-ის რედაქტირების შესაძლო გვერდით ეფექტებზე.სწორედ ამიტომ, ამ დარგში ხელოვნური ინტელექტის გამოჩენა მნიშვნელოვანია და ამან შეიძლება კვლევების პროცესი დააჩქაროს. Profluent-ში სურთ თავიანთი მოდელი სხვა მკვლევრებსაც მიაწოდონ, რითაც სისტემის დახვეწა და გაუმჯობესება მოხდება.

1713939540

მეცნიერები უნივერსალურ ვაქცინაზე მუშაობენ, რომელიც ვირუსის ყველა შტამისგან დაგვიცავს

როგორც ჩანს, მეცნიერები უნივერსალური ვაქცინის შექმნასთან ახლოს არიან, რომელიც ვირუსების ყველა შტამისგან დაგვიცავს.კალიფორნიის უნივერსიტეტის მკვლევარმა რონგ ჰაიმ სწორედ ასეთ ვაქცინაზე ისაუბრა და აღფრთოვანება არ დამალა.„რაც ამ ვაქცინაზე შემიძლია ვთქვა ისაა, რომ ის ფართოა და ეფექტურია ვირუსის ნებისმიერი ტიპის წინააღმდეგ. ასევე ის უსაფრთხოა და ეფექტისთვის მხოლოდ ერთი დოზაა საკმარისი. ეს შეიძლება იყოს ის უნივერსალური ვაქცინა, რომელსაც ამდენი ხანი ველოდით", - თქვა ჰაიმ, ვირუსოლოგმა და ახალი ნაშრომის ავტორმა.კლასიკური ვაქცინებისგან განსხვავებით, ახალი ვაქცინა არ იყენებს ტრადიციულ იმუნურ რეაქციას ან იმუნურად აქტიურ ცილებს. ამის ნაცვლად, ის რნმ-ის პატარა მოლეკულებს იყენებს, რომელსაც ჩვენი სხეული ვაქცინის დახმარებით ბუნებრივად ქმნის.„თუ ჩვენ შევქმნით მუტანტ ვირუსს, რომელსაც RNAi-ს დასათრგუნად ცილების წარმოება არ შეუძლია, ამით ვირუსს დავასუსტებთ. ამ გზით დასუსტებული ვირუსის ვაქცინის სახით გამოყენება შეგვიძლია და ასე იმუნურ სისტემასაც გავაძლიერებთ", - ამბობენ მკვლევრები.მკვლევრებმა ექსპერიმენტისთვის გენმოდიფიცირებული თაგვები გამოიყენეს, რომლებსაც B და T უჯრედების ნაკლებობა ჰქონდათ. შემდეგ თაგვებს გაუკეთეს ახალი ვაქცინა და ნოდამურას ვირუსის დოზა შეუყვანეს. ექსპერიმენტმა აჩვენა, რომ თაგვები ვირუსისგან 90 დღის განმავლობაში დაცულები იყვნენ.მიუხედავად იმისა, რომ ვირუსები მუტაციას განიცდიან, მკვლევრებს მიაჩნიათ, რომ პათოგენები უნივერსალურ ვაქცინებს გვერდს ვერ აუვლიან.„ვირუსმა შეიძლება განიცადოს მუტაცია, რის შედეგადაც კლასიკური ვაქცინა მას ვეღარ შეაჩერებს, მაგრამ უნივერსალური ვაქცინის შემთხვევაში ეს ასე არ მოხდება", — აღნიშნულია ნაშრომში.მკვლევრები მიიჩნევენ, რომ ისინი ვაქცინის ყველა ვირუსის წინააღმდეგ გამოყენებას შეძლებენ. ეს მოიცავს გრიპს, COVID-19-ს, SARS-სა და თითქმის ყველა სხვა ვირუსს.„ვირუსებს გააჩნია მსგავსება და ჩვენ მათ ყველას მოვიცავთ", - თქვა ჰაიმ.ჯერჯერობით უცნობია, თუ როდის მოხდება ვაქცინის ადამიანზე გამოცდა.

1713896709

კიბოს დიაგნოსტირება სისხლის წვეთით?!— ახალი მეთოდი პასუხს რამდენიმე წუთში იძლევა

შესაძლოა, სიმსივნის 3 გავრცელებული ტიპის დიაგნოსტირებაში მალე ახალი ტესტი დაგვეხმაროს, რომელსაც ამისთვის მხოლოდ მცირეოდენი ამომშრალი სისხლის ლაქა სჭირდება. მონაცემებს ხელოვნური ინტელექტი აანალიზებს და პასუხს სულ რამდენიმე წუთში იძლევა.მეცნიერთა მიერ ჩატარებულ ექსპერიმენტებში, ტესტმა გამოავლინა, ვის ჰქონდა პანკრეასის, კუჭისა თუ ნაწლავების (კოლორექტალური) სიმსივნე და ვის — არა. ამ მეთოდით სისხლში კონკრეტული მოლეკულების დაფიქსირების შედეგად კიბოს სწორი დიაგნოსტირება შესაძლოა, შემთხვევების დაახლოებით 82%-ში მოხერხდეს.ამაში ერთ-ერთ მთავარ როლს მანქანური დასწავლა ასრულებს, რომელიც სისხლის შრატში მეტაბოლიზმის შედეგად გამოყოფილ მოლეკულებს, მეტაბოლიტებს, აანალიზებს. ისინი ბიოინდიკატორებია, რომელთაც, პოტენციურად, ორგანიზმში არსებული სიმსივნური ქსოვილების ადრეულ ეტაპზე გამოვლენა შეუძლია. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან ამჟამად ზემოხსენებული სამი მომაკვდინებელი სიმსივნის დასაფიქსირებლად, ჩვეულებრივ, ორგანოების გამოსახულებები და ქირურგიული პროცედურები გამოიყენება.ამასთან შედარებით, ახალი ტესტი ბევრად მარტივი მეთოდია, რომლისთვისაც შესაძლოა, სულ რაღაც 0.05 მილილიტრი სისხლი იყოს საკმარისი. თხევადისგან განსხვავებით, მისი მშრალი შრატის შენახვა და ტრანსპორტირება ბევრად ნაკლებ ხარჯთანაა დაკავშირებული. შესაბამისად, ეს ტესტი მთელს მსოფლიოში ყველასთვის ხელმისაწვდომი იქნება, თუკი მისი ეფექტიანობა დადასტურდება.ექსპერიმენტებში ტესტმა სისხლის ლაქით პანკრეასის სიმსივნის შემთხვევების 81.2% გამოავლინა, თხევადი სისხლის ანალიზით კი მისი შედეგი 76.8% იყო. დღესდღეობით ამ ტიპის კიბოს დიაგნოსტირებისთვის 1 ბიომარკერი გამოიყენება, რომელსაც CA19-9 ეწოდება.ამჟამად ხელმისაწვდომი ტესტების სიზუსტე სიმპტომურ შემთხვევებში 80%-ია, ხოლო უსიმპტომოში — მხოლოდ 13%. მეცნიერების თქმით, მათ მიერ შემუშავებული მეთოდი ამ მხრივ გამოსადეგია, რადგან სათანადო მეტაბოლიტებს დაავადების განვითარების ადრეულ სტადიაზე აფიქსირებს, როცა ხშირად სიმპტომები ჯერ არ იჩენს თავს.ტესტის ეფექტიანობის დასადასტურებლად კიდევ მრავალი კვლევაა საჭირო, განსაკუთრებით კი დიდ და მრავალფეროვან პოპულაციებში, რადგან ჯერჯერობით ის სისხლის ასობით ნიმუშზე გამოცადეს. მომავალში შესაძლებელია, რომ ის სხვა ტიპის სიმსივნეების გამოსავლენად და უკვე დიაგნოსტირებული სიმსივნის ზრდაზე დასაკვირვებლად გამოიყენონ.

1713883620

NASA-ს ხელმძღვანელის თქმით, ჩინეთი კოსმოსში გასაიდუმლოებულ სამხედრო ექსპერიმენტებს ატარებს

NASA-ს ადმინისტრატორმა ჩინეთის კოსმოსური შესაძლებლობების შესახებ საინტერესო განცხადება გააკეთა. ბილ ნელსონის თქმით, ჩინელები კოსმოსში გასაიდუმლოებულ სამხედრო ექსპერიმენტებს ატარებენ და ეს სახიფათოა.„მიგვაჩნია, რომ ჩინეთის ე.წ. სამოქალაქო კოსმოსური პროგრამა რეალურად სამხედრო პროგრამაა. შეიძლება ითქვას, ამ მხრივ ჩვენ რბოლაში ვართ", — თქვა ბილ ნელსონმა.The Guardian-ის მიხედვით, ნელსონმა ეს განცხადება კონგრესის წინაშე სიტყვით გამოსვლისას გააკეთა. ნელსონს NASA-სთვის ახალი ბიუჯეტის დამტკიცება სურდა, რის მიხედვითაც ორგანიზაციას 2025 წელს 25 მილიარდი დოლარი უნდა გამოეყოს.„ჩინეთს კოსმოსთან დაკავშირებით ბოლო ათი წლის განმავლობაში სერიოზული პროგრესი აქვს, მაგრამ ამას აკეთებენ ფარულად", — აღნიშნა ნელსონმა.ბრალდებებიგაურკვეველია თუ რა მტკიცებულებებს ემყარება ნელსონის განცხადება, თუმცა ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც NASA-ს ადმინისტრატორი ჩინეთს მსგავს ბრალდებებს უყენებს.2021 წლის მაისში დადებული ფიცისას, ნელსონმა აღნიშნა, რომ ჩინეთს აშშ-ს კოსმოსური უპირატესობის დაძლევა შეუძლია. მეტიც, ამ განცხადებიდან ერთი წლის შემდეგ ნელსონმა ჩინეთი ამერიკული კოსმოსური ხომალდების დიზაინის მოპარვაშიც დაადანაშაულა.„დიახ, მათ მოპარვა კარგად გამოსდით. ეს ნიშნავს, რომ საჭიროა კიბერუსაფრთხოების დახვეწა", — თქვა 2022 წელს ნელსონმა.რამდენიმე თვის წინ ნელსონმა ჩინეთი მთვარის "მოპარვაშიც" დაადანაშაულა, რასაც შესაბამისი პასუხიც მოჰყვა.„აშშ-ს მხარე მუდმივად აწარმოებს ცილისმწამებლურ კამპანიას, რომელიც ჩინეთის კოსმოსური მისიების წინააღმდეგაა მიმართული. ჩვენ ვგმობთ ასეთ საქციელს", - თქვა მაშინ ჩინეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს პრესსპიკერმა ჟაო ლიჯიანმა.ზუსტად იმის თქმა რთულია, თუ რა გასაიდუმლოებულ ექსპერიმენტებს ატარებს ჩინეთი კოსმოსში, მაგრამ ერთი რამ ფაქტია, ცივი ომის შემდეგ, კოსმოსური რბოლა კვლავ აქტუალური ხდება.

1713878100

საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურში ბაქტერიებმა მუტაცია განიცადეს

მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ დედამიწის გარშემო მოძრავ საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურში (ISS) E. bugandensis-ის სახელით ცნობილი ბაქტერიის 13-მა შტამმა მუტაცია განიცადა. ისინი ახლა დედამიწაზე არსებული იმავე მიკრობებისგან საგრძნობლად განსხვავდებიან.ISS ბაქტერიების გადარჩენისა და ადაპტაციის შესასწავლად იდეალური ადგილია. ცნობილია, რომ მიკროგრავიტაციაში ამგვარ ორგანიზმებს შესაძლოა, რეზისტენტობა ჩამოუყალიბდეთ, რაც ასტრონავტთა ჯანმრთელობისთვის პოტენციურად საფრთხის შემცველია.პლანეტაზე მობინადრე შტამებთან შედარებამ საერთო ჯამში საშუალოდ 578 რთული მუტაცია გამოავლინა. ეს ნიშნავს, რომ ორბიტაზე განლაგებულ სადგურში ბაქტერიებს სხვაგვარი გენეტიკური ვარიაციები აქვთ. კერძოდ, მათში უფრო მეტი ისეთი გენია, რომელიც მნიშვნელოვან ფუნქციებთანაა დაკავშირებული, მაგალითად ამინომჟავების გადატანასთან. ასევე, ამ მიკრობებში აღმოაჩინეს გენები, რომლებიც დედამიწაზე არსებულ შტამებში არაა. ეს მიუთითებს, რომ ისინი გადასარჩენად კოსმოსის პირობებთან ადაპტირდნენ. მათში 23 სხვადასხვა პრეპარატის მიმართ რეზისტენტობაც გამოავლინეს, 13-ივე გენომში კი ACT-77-ის ჯგუფში შემავალ გენს მიაკვლიეს, რომელიც ძლიერ რეზისტენტობაზე მიანიშნებს.ამ ბაქტერიებში ანტიბიოტიკების მიმართ გამძლეობის 4 მექანიზმი დაფიქსირდა, ესენია: სამიზნის შეცვლა, ანტიბიოტიკის სეკრეცია, ანტიბიოტიკების შემცირებული შეღწევადობა და მათი ინაქტივაცია. ზოგ ორგანიზმში ამ მექანიზმების კომბინაცია ჩამოყალიბდა, მაგრამ ისინი მათთვის უნიკალური არაა, რადგან დედამიწაზეც ფიქსირდება.მეცნიერებმა ის მიკრობებიც შეისწავლეს, რომლებიც საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურში E. bugandensis-თან თანაცხოვრობენ, რათა იქაური ბიოუსაფრთხოების შესახებ მეტი გაეგოთ. მათ შორის მეტაბოლური ურთიერთქმედების ანალიზისას შენიშნეს, რომ ზოგიერთი ბაქტერია E. bugandensis-გან უფრო მეტ სარგებელს იღებდა, ვიდრე სხვები, ანუ ის ISS-ში, სავარაუდოდ, მიკროორგანიზმების ბალანსის შენარჩუნებას უზრუნველყოფს.ავტორთა ნაშრომი გამოცემაში Microbiome გამოქვეყნდა.

1713793800

ჩინეთის დიდი ქალაქების თითქმის ნახევარი თანდათან იძირება - რას ნიშნავს ეს

ჩინეთის დიდი ქალაქების თითქმის ნახევარი იძირება, რაც მილიონობით ადგილობრივს წყალდიდობის რისკის ქვეშ აყენებს. ამის შესახებ ჟურნალ Science-ში გამოქვეყნებული ახალი კვლევა იუწყება.კვლევის მიხედვით, ჩინეთის ურბანული მიწების 45 პროცენტი წელიწადში 3 მილიმეტრზე სწრაფად ჩადის დაბლა, 16 პროცენტი კი წელიწადში 10 მილიმეტრით.კვლევის ავტორებმა ჩინეთის 2-მილიონიანზე დიდი 82 ქალაქი შეისწავლეს; თანამგზავრებიდან მიღებული რადარული პულსების გამოყენებით გამოავლინეს ცვლილებები თანამგზავრსა და მიწისპირს შორის მანძილში.ამის შემდეგ გაზომეს, როგორ შეიცვალა ქალაქების სიმაღლე ზღვის დონიდან 2015-2022 წლებს შორის.დადგინდა, რომ ჩინეთის უდიდესი ქალაქი, შანხაი, დაწევას განაგრძობს. ცნობილია, რომ ბოლო ასი წლის განმავლობაში, ეს ქალაქი დაახლოებით სამი მეტრით დაბლა დაიწია.ამ მხრივ ცუდი მდგომარეობაა პეკინსა და ტიანძინშიც.გრუნტის დაწევის რამდენიმე ფაქტორი განაპირობებს, მაგრამ როგორც აღმოსავლეთ ანგილიის უნივერსიტეტის პროფესორი რობერტ ნიკოლასი აღნიშნავს, ჩინეთში ამის მთავარი მიზეზი წყლის მოპოვება უნდა იყოს.„ჩინეთში ბევრი ადამიანი ცხოვრობს რეგიონებში, რომელთა მიწაც გეოლოგიური თვალსაზრისით საკმაოდ ახალი დალექილია. შესაბამისად, როდესაც მიწისქვეშა წყლებს გამოიღებ ან დრენაჟებს გააკეთებ, ნიადაგი დაიძირება“, — ამბობს ნიკოლასი.მისივე განცხადებით, დაძირვა საფრთხეს უქმნის შენობებისა და კრიტიკული ინფრასტრუქტურის სტრუქტურულ მთლიანობას, ამავე დროს, აძლიერებს კლიმატის ცვლილებიდან მომდინარე ისეთ საფრთხეებს, როგორიც არის წყალდიდობა, განსაკუთრებით სანაპირო ქალაქებში.Reuters-ის ცნობით, დაძირვა ჩინეთს წელიწადში 1,05 მილიარდი დოლარი უჯდება.თებერვალში გამოქვეყნებული კიდევ ერთი კვლევის მიხედვით, მსოფლიოში დაძირვის რისკის წინაშეა დაახლოებით 6,3 მილიონი კვადრატული კილომეტრის ფართობის ხმელეთი და ამ მხრივ ყველაზე ცუდი სიტუაცია ინდონეზიაშია.ეს პრობლემა აწუხებს აშშ-ის ნაწილსაც. ქვეყნის გეოლოგიური სამსახურის (USGS) ცნობით, პრობლემა 45 შტატში, 27 000 კმ კვადრატის ფართობის ხმელეთს ეხება.USGS-ის მონაცემებით, აშშ-ში დაძირვის გამოვლენილ შემთხვევათა 80 პროცენტზე მეტის მიზეზი მიწისქვეშა წყლების გამოყენებაა.კვლევა ჟურნალ Science-ში გამოქვეყნდა.მომზადებულია Business Insider-ის მიხედვით.

1713710110

ჩახუტება ტკივილს, შფოთვასა და დეპრესიას მართლაც ამსუბუქებს - კვლევა

ყველამ ვიცით, რომ ჩახუტება ნუგეშთან და დადებით ემოციებთან ასოცირდება, მაგრამ რას ამბობს მეცნიერება მისი გავლენის შესახებ?ახალი კვლევის ფარგლებში სპეციალისტებმა ამ საკითხისადმი მიძღვნილი 212 ნაშრომი გააანალიზეს და დაასკვნეს, რომ, ზოგადად, შეხება ნებისმიერი ასაკის ადამიანის ფიზიკურ და მენტალურ ჯანმრთელობას აუმჯობესებს."აქამდეც ვიცოდით, რომ შეხება ჯანმრთელობაზე ზემოქმედების მხრივ მნიშვნელოვანია, მაგრამ, მრავალი კვლევის მიუხედავად, უცნობი იყო, როგორ უნდა გამოვიყენოთ ის ოპტიმალურად, კონკრეტულად რა ეფექტს უნდა ველოდოთ და როგორია გავლენის მქონე ფაქტორები", — აცხადებენ ავტორები.მათ მიერ შესწავლილ ნაშრომებში 12 966 ადამიანის მონაცემებია გაერთიანებული. ამ ინფორმაციის ანალიზმა აჩვენა, რომ შეხება შესაძლოა, ტკივილის, შფოთვისა და დეპრესიის შემსუბუქებაში დაგვეხმაროს. ეს ეფექტი დაფიქსირდა როგორც ბავშვებში, ისე ზრდასრულებში.მსგავსი ზემოქმედება სხვადასხვა ტიპის ფიზიკური კონტაქტისას ვლინდება, იქნება ეს ჩახუტება თუ მასაჟი. ამის მიუხედავად, ყველაზე ეფექტიანი თავსა და სახეზე შეხება აღმოჩნდა, ყველაზე დადებითი რეაქციების გამომწვევი კი ხანმოკლე და ხშირი შეხება.საინტერესოა, რომ უკანასკნელი კვლევის მიხედვით, ფიზიკურ ჯანმრთელობაზე დადებითი გავლენა უსულო ობიექტებთან (პლედი, რობოტი) შეხებასაც აქვს, მაგრამ მენტალურზე — არა. ამისგან განსხვავებით, სხვა ადამიანთან ან ცხოველთან მსგავსი კონტაქტი ორივე მხრივ ეფექტიანია.დადგინდა ისიც, რომ ჩვილებში მშობლებთან შეხება უფრო შედეგიანია, მოზრდილებში კი სხვაობას არ გვაძლევს, ახლობელია თუ არა ადამიანი. რა თქმა უნდა, დადებითი ეფექტის მისაღებად შეხება სასურველიც უნდა იყოს, ხოლო რეაქციები აბსოლუტურად ინდივიდუალურია.