თალიბანმა უნივერსიტეტებში ქალების დაწერილი წიგნები აკრძალა

 თალიბანის ხელისუფლებამ ავღანეთის უნივერსიტეტების სასწავლო პროგრამებიდან ქალი ავტორების წიგნები ამოიღო. ჯამში აკრძალვა 680-მდე გამოცემას შეეხო, მათ შორის, ისეთ წიგნებსაც კი, როგორიცაა უსაფრთხოების წესები ქიმიურ ლაბორატორიაში.

ქვეყანაში სახელმძღვანელოების ზედამხედველი კომიტეტი ამტკიცებს, რომ ახალი საგანმანათლებლო რეგულაციით იკრძალება ისეთი მასალის სწავლება, რაც "ისლამურ შარიათს ეწინააღმდეგება". ასეთად ჩაითვალა წიგნები ადამიანის უფლებებზე, ქალების უფლებებზე, სექსუალურ შევიწროებასა და დასავლურ პოლიტიკურ აზროვნებაზე. ამასთან, უნივერსიტეტებს აეკრძალათ 18 სხვადასხვა საგნის სწავლება, მათ შორის ექვსი ასევე ქალებს ეხება: გენდერი და განვითარება, ქალების როლი კომუნიკაციაში, ქალთა სოციოლოგია და სხვა. უმაღლესი განათლების სამინისტრო უნივერსიტეტებისთვის გაგზავნილ წერილში აცხადებს, რომ გადაწყვეტილება "რელიგიურ სწავლულებთან და ექსპერტებთან" კონსულტაციით მიიღეს.

აღსანიშნავია, რომ ამ ახალ რეგულაციამდე რამდენიმე დღით ადრე, თალიბანის ბრძანებით, ავღანეთის სულ მცირე 10 პროვინციაში აიკრძალა ოპტიკურ-ბოჭკოვანი ინტერნეტიც "უზნეობის აღსაკვეთად".

თალიბანმა, ნაციონალისტურ-ფუნდამენტალისტურმა მოძრაობამ, რომელსაც არაერთი ქვეყანა ტერორისტულ დაჯგუფებად მიიჩნევს, 2021 წელს ძალაუფლების ხელში ჩაგდებიდან დღემდე არაერთი დისკრიმინაციული ზომა მიიღო, დიდწილად, ქალების წინააღმდეგ. 2022 წელს მათ ავღანელ ტელეწამყვან ქალებს სახის გამოჩენა აუკრძალეს, მოგვიანებით შეუზღუდეს უმაღლეს სასწავლებლებში სწავლისა და არასამთავრობო ორგანიზაციებში მუშაობის უფლებაც. ამასთან, ავღანელ ქალებს მხოლოდ კონკრეტულ დღეებში აქვთ საჯარო სკვერების მონახულების შესაძლებლობა, ხოლო გრძელ გზაზე "მეურვე კაცის" გარეშე გადაადგილება საერთოდ ეკრძალებათ. ორი წლის წინ თალიბანის ბრძანებით ქვეყანაში სილამაზის სალონებიც დაიხურა.

 "იმის გათვალისწინებით, რაც თალიბანმა ბოლო ოთხი წლის განმავლობაში გააკეთა, მოულოდნელი არ ყოფილა სასწავლო პროგრამაში შეზღუდვების დაწესება", — აღნიშნავს ავღანეთის იუსტიციის მინისტრის ყოფილი მოადგილე, პროფესორი ზაკია ადელი, რომლის ნაშრომებიც აკრძალულ წიგნებს შორის აღმოჩნდა, — "თალიბანის მიზოგინიური მსოფლმხედველობისა და პოლიტიკის ფონზე, ბუნებრივია, რომ როცა ქალებს სწავლის უფლებას არ აძლევენ, ებრძვიან მათ შეხედულებებს, იდეებსა და ნაწერებსაც".

გაეროს გამოქვეყნებულ ანგარიშში აღნიშნულია, რომ თალიბანის ეგრეთ წოდებული მორალის პოლიცია მიზანში იღებს ქალებსა და გოგოებს, რითაც ქვეყანაში "შიშისა და მუქარის კლიმატს" ქმნის. ქვეყნის ხელისუფლება კი ამტკიცებს, რომ ისინი პატივს სცემენ ქალთა უფლებებს "ავღანური კულტურისა და ისლამური სამართლის ფარგლებში".

თუმცა, ქალი ავტორების წიგნებთან ერთად, ავღანურ უნივერსიტეტებში ასევე აკრძალეს ირანელი მწერლების ტექსტები. ზედამხედველთა კომიტეტი მოტივად სასწავლო პროგრამის "ირანული მასალისგან" დაცვას ასახელებს. აკრძალული 679 დასახელების წიგნს შორის 310 სწორედ ან ირანელი ავტორის დაწერილია, ან ირანშია გამოცემული.

უმაღლეს სასწავლებლებში კი შიშობენ, რომ აკრძალული წიგნებით გაჩენილი ცარიელი სივრცის შევსება, ფაქტობრივად, შეუძლებელია, რადგან ირანელი ავტორებისა და მთარგმნელების ნამუშევრები მთავარი მაკავშირებელი რგოლია ავღანურ უნივერსიტეტებსა და საერთაშორისო აკადემიურ საზოგადოებას შორის. როგორც ქაბულის უნივერსიტეტის ერთ-ერთი პროფესორი ამბობს, ასეთ პირობებში, მათ მოუწევთ, თავადვე მოამზადონ სახელმძღვანელოები თალიბანის დაწესებული შეზღუდვების გათვალისწინებით.