1754033793

როგორ მოქმედებს ზედმეტი ძილი ჩვენს ჯანმრთელობაზე - კვლევა

ჩვენ ვიცით, რომ ძილი არ უნდა დავიკლოთ. ძილის ნაკლებობა ცუდია ტვინისთვის, გულისთვის და ზოგადი ჯანმრთელობისთვის, რომ აღარაფერი ვთქვათ კანსა და ლიბიდოზე.მეორე მხრივ, საყურადღებოა ჭარბი ძილიც. ბოლოდროინდელი ცნობების მიხედვით, ცხრა საათზე მეტი ძილი შეიძლება ჯანმრთელობისთვის უფრო უარესი იყოს, ვიდრე ძილის ნაკლებობა.მაშ, რამდენი ხანი უნდა გვეძინოს? და რა შეიძლება გვითხრას სინამდვილეში ბევრმა ძილმა ჩვენი ჯანმრთელობის შესახებ? მოდით, გავაანალიზოთ მტკიცებულებები.ძილი აუცილებელია ჩვენი ჯანმრთელობისთვისკვებასთან და ფიზიკურ აქტივობასთან ერთად, ძილი ჯანმრთელობისთვის აუცილებელი საყრდენია.ძილის დროს ხდება ფიზიოლოგიური პროცესები, რომლებიც ჩვენს სხეულს ეფექტიანად ფუნქციონირების საშუალებას აძლევს. ესენია კუნთების აღდგენასთან, მეხსიერების კონსოლიდაციასთან და ემოციურ რეგულირებასთან დაკავშირებული პროცესები.ძილის ჯანმრთელობის ფონდი — ავსტრალიის წამყვანი არაკომერციული ორგანიზაცია, რომელიც ძილის ჯანმრთელობის შესახებ მტკიცებულებებზე დაფუძნებულ ინფორმაციას გვაწვდის — ზრდასრულებს ღამეში შვიდიდან ცხრა საათამდე ძილს ურჩევს.ზოგიერთ ადამიანს ბუნებრივად ცოტა სძინავს და კარგად ფუნქციონირება შვიდ საათზე ნაკლები ძილითაც შეუძლია.მეორე მხრივ, ადამიანების უმეტესობისთვის შვიდ საათზე ნაკლებ ძილს უარყოფითი შედეგები მოჰყვება. მაგალითად, ძილის ნაკლებობის შემთხვევაში, მეორე დღეს შეიძლება გქონდეთ ნაკლები ენერგია, გაგიუარესდეთ განწყობა, თავი უფრო სტრესულად იგრძნოთ და სამსახურში კონცენტრირება გაგიჭირდეთ.გრძელვადიან პერსპექტივაში, არასაკმარისი ძილი ჯანმრთელობის პრობლემების ერთ-ერთი მთავარი რისკ-ფაქტორია. ის დაკავშირებულია გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებთან, მეტაბოლურ დარღვევებთან, მათ შორის მე-2 ტიპის დიაბეტთან, ფსიქიკური ჯანმრთელობის გაუარესებასთან, როგორიცაა დეპრესია და შფოთვა, კიბოსთან და საბოლოოდ სიკვდილთან.ასე რომ, ცხადია, ძილის ნაკლებობა ჩვენთვის ცუდია. მაგრამ როგორ არის ზედმეტი ძილის შემთხვევაში?შეიძლება ზედმეტი ძილი ცუდი იყოს?ერთ-ერთ ბოლო კვლევაში მეცნიერებმა გადახედეს 79 სხვა კვლევის შედეგებს, რომლებიც ადამიანებს მინიმუმ ერთი წლის განმავლობაში სწავლობდა. კვლევებში გაზომილი იყო, თუ როგორ მოქმედებს ძილის ხანგრძლივობა ჯანმრთელობის გაუარესების ან სიკვდილის რისკზე. მეცნიერებს სურდათ დაედგინათ, არსებობდა თუ არა საერთო ტენდენცია.მკვლევრებმა აღმოაჩინეს, რომ ადამიანებს, რომლებსაც 7 საათზე ნაკლები ეძინათ, სიკვდილის 14%-ით გაზრდილი რისკი ჰქონდათ, ვიდრე მათ ვისაც 7-8 საათი ეძინათ. ეს გასაკვირი არ არის, თუ გავითვალისწინებთ ძილის უკმარისობასთან დაკავშირებულ ფაქტორებს.მკვლევრებმა ასევე აღმოაჩინეს, რომ მათ ვისაც ზედმეტად ბევრი ეძინათ (ცხრა საათზე მეტი), სიკვდილის რისკები 34%-ით მეტი ჰქონდათ, ვიდრე მათ ვისაც 7-8 საათი ეძინათ.ეს ადასტურებს 2018 წლის მსგავს კვლევას, რომელშიც 74 წინა კვლევის შედეგები იყო გაერთიანებული. ეს კვლევაც მონაწილეთა ძილსა და ჯანმრთელობას აკვირდებოდა. აღმოჩნდა, რომ ცხრა საათზე მეტი ძილი დაკავშირებული იყო სიკვდილის რისკის 14%-ით ზრდასთან.კვლევებმა ასევე აჩვენა, რომ ზედმეტად ხანგრძლივი ძილი დაკავშირებულია ჯანმრთელობის ისეთ პრობლემებთან, როგორიცაა დეპრესია, ქრონიკული ტკივილი, წონის მატება და მეტაბოლური დარღვევები.ეს შეიძლება საგანგაშოდ მოგეჩვენოთ. მეორე მხრივ, მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ კვლევებმა მხოლოდ კავშირი აღმოაჩინა დიდხანს ძილსა და ცუდ ჯანმრთელობას შორის — ეს არ ნიშნავს, რომ დიდხანს ძილი ჯანმრთელობის პრობლემების ან სიკვდილის უშუალო მიზეზია.მაშ, რა კავშირია?ზედმეტ ძილსა და ცუდ ჯანმრთელობას შორის მრავალი კავშირი შეიძლება იყოს.ჯანმრთელობის ქრონიკული პრობლემების მქონე ადამიანებში ხშირია ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში ძილი. მათ ორგანიზმს შეიძლება დამატებითი დასვენება დასჭირდეს გამოჯანმრთელებისთვის, ან სიმპტომების თუ მედიკამენტების გვერდითი ეფექტის გამო შეიძლება მეტი დრო გაატარონ საწოლში.ეს ნიშნავს, რომ ადამიანებს შეიძლება მეტი ეძინოთ არსებული ჯანმრთელობის პრობლემების გამო და არა იმიტომ, რომ მეტი ძილი ჯანმრთელობის გაუარესებას იწვევს.მარტივად რომ ვთქვათ, ძილი შეიძლება ცუდი ჯანმრთელობის სიმპტომი იყოს და არა მისი მიზეზი.როგორია ძილის იდეალური დრო?ზოგიერთ ადამიანს მეტი ძილი სჭირდება, ზოგს ნაკლები. ეს ინდივიდუალურ მახასიათებლებზეა დამოკიდებული და ამის მიზეზებში ბოლომდე ჯერ ვერ ვერკვევით.ჩვენი ძილის მოთხოვნილებები შეიძლება ასაკთან იყოს დაკავშირებული. მაგალითად, მოზარდებისთვის ძილის რეკომენდებული ხანგრძლივობა ოდნავ მეტია (რვიდან ათ საათამდე), ვიდრე მოზრდილებისთვის.ხანდაზმულებს დასვენება შეიძლება უფრო სჭირდებოდეთ, მაგრამ მათთვის ძილის საჭიროება იმდენივეა, რამენიც შედარებით ახალგაზრდა ასაკში.მთლიანობაში, ზრდასრულ ადამიანს 7-დან 9 საათამდე ძილი სჭირდება. შესაბამისად, ეს არის ის ჯანსაღი ფანჯარა ძილისთვის, რომლისკენაც უნდა ისწრაფოდეთ.მეორე მხრივ, საქმე მხოლოდ იმაში არ არის, თუ რამდენ ხანს გძინავთ. ხარისხიანი ძილი და თანმიმდევრული დაძინებისა და გაღვიძების დრო ისეთივე მნიშვნელოვანია — თუ არა უფრო მეტად — თქვენი ჯანმრთელობისთვის.

1753976816

AI მოწყობილობა თქვენს სიზმრებს ფილმებად გარდაქმნის

თქვენსავე სიზმარს თუ დაუინტრიგებიხართ? მაგრამ გარკვეული დროის გასვლის შემდეგ, გონებიდან ამოვარდნილა ისე, თითქოს, ეს არასდროს გინახავთ… სწორედ ამიტომ მიმართავს ზოგი სიზმრების დღიურს და გაღვიძებისთანავე ინიშნავს, რაც ძილში იხილა, თუმცა დიზაინის სტუდია Modem-მა მეტად თანამედროვე ჩასაწერი მოწყობილობა შემოგვთავაზა -  Dream Recorder თავთან რომ საათი გიდევთ იმას ჰგავს, ხელოვნურ ინტელექტს იყენებს და თქვენს სიზმრებს ვიზუალებად აქცევს. ამგვარად, როცა გაიღვიძებთ, ეს მოწყობილობა უნდა აიღოთ და მოუყვეთ ყველაფერი, რაც თქვენი სიზმრიდან გახსოვთ. შემდგომში ეს ჩანაწერი ღრუბელში არსებულ ხელოვნური ინტელექტის ვიდეო გენერატორთან გაიგზავნება და მოკლე ვიდეოს შექმნის თქვენთვის. ჩათვალეთ, რომ თქვენი სიზმრების ციფრული დღიურია.„ეს ვიდეო გენერატორი მაგიურად ვერ შექმნის ზუსტად იმას, რაც თქვენს თავში ხდებოდა, მაგრამ შეუძლია, ფრაგმენტული იდეების არსი განაახლოს“, - განმარტავს მარკ ჰინჩი, პროექტის თანამონაწილე.მოწყობილობაზე სიზმრები ეთერიული ესთეტიკით არის ნაჩვენები, დაბალი 240/240 პიქსელის გარჩევადობით, რათა სიზმარი ნანახს დაამსგავსოს. თუმცა ხშირად სახეებს ბუნდოვანს გაჩვენებთ, რათა შემთხვევით არ გაჩვენოთ ისეთი ადამიანი, რომელიც სიზმარში ნანახისგან განსხვავებული იქნება. თუმცა ამ სიზმრებს მოწყობილობა სამუდამოდ კი არ შეინახავს, მხოლოდ ერთი კვირის მანძილზე გაჩვენებთ მანამ, სანამ ახლის ჩაწერას არ გადაწყვეტთ…მოწყობილობის გაყიდვის ნაცვლად, Modem კოდს Github-ზე აზიარებს, ყველა იმ ნივთთან ერთად, რაც მისი ასაწყობად გჭირდებათ, დაწყებული Raspberry Pi პროცესორით და დამთავრებული USB მიკროფონებით. კორპუსის დაბეჭდვა Shapeways-ითაა შესაძლებელი. თავად სიზმრების ფასი კი 14 ცენტამდეა იმის მიხედვით, თუ რომელ AI-სთან გადაწყვეტს მომხმარებელი დაკავშირებას. 

1753975297

მეცნიერებმა აუტიზმის 4 ქვეტიპი გამოავლინეს - უახლესი კვლევა

აუტისტური სპექტრის მახასიათებლების განმარტება არც ისე მარტივია, რადგან, შესაძლოა, ორი ადამიანიც კი ვერ იპოვოთ ისეთი, რომელთათვისაც გამოცდილება მსგავსია. მათი განვითარების დონეც განსხვავდება, სიმპტომებიც და საჭიროებებიც, უახლესი კვლევაც ამას გვეუბნება და აუტიზმის კლინიკურად და ბიოლოგიურად განსხვავებულ 4 ქვეტიპს ავლენს. თუმცა, სანამ ამას შემოგვთავაზებდნენ 5000 აუტისტური სპექტრის მქონე ბავშვზე ჩაატარეს კვლევა, რომელთა ასაკი 4-დან 18 წლამდე მერყეობდა. მათზე მონაცემები კი SPARK-ისგან მიიღეს, ეროვნული კვლევისგან, რომელიც მსგავს მასალებს მშობლებისგან აგროვებს… ამაზე დაფუძნებით 230 ცდა ჩაატარეს, რაც მოიცავდა სოციალურ ინტერაქციებს, განმეორებით ქმედებებსა და განვითარების ეტაპებს. შემდგომ კი გამოთვლით მოდელს მიმართეს, რათა ინდივიდები, თვისებების მიხედვით, ჯგუფებად დაენაწილებინათ.სწორედ ასე გამოავლინეს 4 ქვეტიპი, რაც აუტიზმის გენეტიკური მხარეების შესწავლისა და პერსონალიზებული მკურნალობის მეთოდებისკენ გადადგმული ნაბიჯია — „მნიშვნელოვანი კვლევაა, რადგან კიდევ ერთ აგურს წარმოადგენს კედლისთვის, რომელიც საფუძველს ქმნის მნიშვნელოვან კითხვებზე პასუხების გასაცემად“.ახლა კი უშუალოდ ახალი კვლევის მიერ გამოვლენილი ქვეტიპები განვიხილოთ:1. სოციალური და ქცევითი გამოწვევებიეს ჯგუფი კვლევის მონაწილეთა 37%-ს შეადგენდა, რომელთაც სოციალური გამოწვევები და განმეორებითი ქმედებები ახასიათებდათ. თუმცა, მიუხედავად ამისა, ჩვეულებრივ ვითარდებოდნენ იმ ბავშვების მსგავსად, რომელთაც აუტიზმი არ ჰქონდათ. მათ პარალელურად ისეთ მდგომარეობებთანაც უწევდათ გამკლავება როგორებიცაა ADHD, შფოთვა, დეპრესია და ობსესიურ-კომპულსიური აშლილობა.2. აუტისტური სპექტრი განვითარების ჩამორჩენითმონაწილეთა 19%-ში გამოვლინდა. ამ ჯგუფში არსებული ბავშვები უფრო გვიან იწყებდნენ სიარულსა და ლაპარაკს იმ ბავშვებთან შედარებით, რომელთაც აუტიზმი არ ჰქონდათ. თუმცა მათ შფოთვის, დეპრესიისა თუ სხვა დესტრუქციული ქმედებები არ აღენიშნებოდათ. ზოგიერთის შემთხვევაში კი განმეორებითი ქმედებები და სოციალური გამოწვევები გვხვდებოდა.3. მსუბუქი გამოწვევებიკვლევის მონაწილეთა საკმაოდ მნიშვნელოვან წილს, 34%-ს წარმოადგენდა. ეს ჯგუფი აუტიზმისთვის დამახასიათებელ ძირითად ქმედებებს აჩვენებდა, თუმცა არა ისე ძლიერად, როგორც სხვა ჯგუფები… განვითარების ტემპიც ჩვეულებრივი ჰქონდათ და არც რაიმე ფსიქიატრიული მდგომარეობა აღენიშნებოდათ.4. დიდი გავლენის ქვეშ მყოფიეს ჯგუფი კი უკვე კვლევის მონაწილეთა 10%-ს შეადგენდა. ისინი უფრო მძიმე გამოწვევების წინაშე იდგნენ, იქნება ეს განვითარების შეფერხებები, სოციალური თუ კომუნიკაციის სირთულეები, განმეორებითი ქმედებები და ისეთი ფსიქიატრიული მდგომარეობები, როგორებიცაა შფოთვა, დეპრესია და ე. წ. განწყობის დისრეგულაცია.ოთხივე ქვეტიპს განსხვავებული გენეტიკური მახასიათებლები აქვსაუტიზმის ერთი გამომწვევი მიზეზი არ არსებობს, ბევრ საკითხს უკავშირდება, რომელთაგანაც, მეცნიერთა ინფორმაციით, ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან როლს გენეტიკა ასრულებს. თუმცა ამჯერად ეს მიზეზი აუტიზმის სპექტრის მქონე პირების 20%-შია გამოხატული.„თუ გვეცოდინება, რომელ გენებზე ზემოქმედებს, როდის და სად გამოიხატება, შემდგომ აუტიზმის განსხვავებული ტიპების მიღმა არსებულ ბიოლოგიასაც მოვფენთ ნათელს. ეს არის გასაღები ზუსტი მედიცინის მიზნისკენ, რა დროსაც მკურნალობები მორგებული შეიძლება იყოს თითოეულ ინდივიდზე, რომელიც მათი გენეტიკის, განვითარებისა და კლინიკური პროფილის შესახებ არსებულ ინფორმაციებს დაეფუძნება“, — განმარტავენ მეცნიერები.კვლევის შეზღუდვაგამომდინარე იქიდან, რომ კვლევის მონაწილეთა საშუალო ასაკი 8.5 გამოდის, მეცნიერებს აინტერესებთ, რა შედეგები გამოვლინდება უფრო ასაკიან ადამიანებში… სამომავლოდ კი მიღებული შედეგების უფრო ფართო და მრავალფეროვან ჯგუფებზე გამეორება სურთ…მართალია, უახლესმა კვლევამ აუტიზმის 4 ქვეტიპი წარადგინა, მაგრამ ეს სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ მეტი არ არსებობს — „რაც უფრო მეტი მონაცემი გახდება ხელმისაწვდომი, მით უფრო დაიხვეწება არსებული ქვეტიპები და მათ შორის ახლებიც იჩენს თავს“.ამგვარად, კვლევას დრო სჭირდება, უფრო ზუსტი დიაგნოზი კი, უფრო ეფექტურ მკურნალობის მეთოდებამდე მიგვიყვანს. 

1753973135

რა სიმპტომები ახასიათებს სითბურ დარტყმას და ვინ არიან რისკჯგუფებში - ზაზა თელია განმარტავს

რა სიმპტომებით შეიძლება, გავიგოთ, რომ სითბური დაკვრა განვითარდა, ვინ არიან რისკჯგუფებში და რა შეიძლება, პრობლემის თავიდან ასარიდებლად გავაკეთოთ - თემაზე დერმატო-ვენეროლოგი, მედიცინის დოქტორი ზაზა თელია გადაცემაში"დილა მშვიდობისა საქართველო"საუბრობს: სითბური დაკვრის დროს ორგანიზმის გადახურება ხდება, მასში ტემპერატურა იმატებს. ეს შეიძლება ჰაერის მაღალი ტემპერატურით იყოს გამოწვეული ან მზის სხივების უშუალო ზემოქმედების შედეგად. ის, თუ რამდენი გრადუსის პირობებში შეიძლება, ადამიანს სითბური დაკვრა დაემართოს, ძალიან ინდივიდუალურია. თუ ქრონიკული დაავადების მატარებელია, მისთვის სულ მცირე პერიოდიც კი საკმარისია იმისათვის, რომ სითბური დაკვრა მიიღოს. ერთ-ერთი რისკფაქტორი ჭარბი წონა, სიმსუქნეა. შესაძლოა, ამ პრობლემის მქონე ადამიანს, სითბური დაკვრა ძალიან სწრაფად, მაგალითად, დაახლოებით, 1 საათში დაემართოს. ჭარბწონიანი ადამიანების მეტაბოლიზმი შენელებულია. ამავდროულად, სითბოს გაცემაც შემცირებულია.სითბური დაკვრის დროს რისკჯგუფებში შედიან:-ბავშვები-ხანდაზმულები-ქრონიკული დაავადებების მქონე პირები, რომელთაც აქვთ შაქრიანი დიაბეტი, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები, არტერიული ჰიპერტენზია, ჭარბი წონა, დერმატომიოზიტი, სისტემური წითელი მგლურა, ინსულტი.რა უნდა გავაკეთოთ პირველადი დახმარებისათვის?- დაუყოვნებლივ გადავადგილდეთ გრილ ადგილას- ყველა არასაჭირო ტანსაცმელი, მაგალითად, მოსაცმელი, წინდები გავიხადოთ- ცივი წყლის, სპორტული სასმელის მიღება- კანის გაგრილება - ცივი წლის სპრეი, ცივი საფენები-ტანსაცმელში გახვეული ყინულის კუბების მოთავსება იღლიის ქვეშ ან კისერზე. ყინულის პირდაპირ ყინულის კანზე მოთავსება არ შეიძლება. ამით შესაძლოა, დამწვრობა გამოვიწვიოთ.დახმარების შემდეგ, დაახლოებით, 30 წუთის განმავლობაში ადამიანი კარგად უნდა გახდეს. 

1753973023

რამდენ ხანს უნდა იხარშოს კვერცხი, ქათამი და ფილე, რომ სარგებლობა არ დაკარგოს - ნუტრიციოლოგის რჩევები

ნუტრიციოლოგი ნატა გაგუა გადაცემაში "დილა მშვიდობისა საქართველო" საუბრობს,თუ რამდენ ხანს უნდა იხარშოს კვერცხი, ქათამი და ფილე, რომ სარგებლობა არ დაკარგოს:„თუ გვინდა, რომ კვერცხი რბილი, ნაზი ტექსტურის იყოს, 3-4 წუთი უნდა მოვხარშოთ. თუ გვინდა, რომ ცილა მკვრივი იყოს და გული ფუმფულა, ამას, დაახლოებით, 6 წუთი სჭირდება, ხოლო სრულად მოხარშვისთვის 8-10 წუთია საჭირო. თუ კვერცხს 12-14 წუთი და კიდევ მეტი დროის განმავლობაში მოვხარშავთ, ის გემოვნურ თვისებებს დაკარგავს. მოხარშული ფილეს შემთხვევაში, რომელიც ბევრი ადამიანისათვის სასჯელია, კარგ წესს გაგიზიარებთ: ფილეს მარილს, სუნელებს მოვაყრით. შემდეგ ალუმინის ფოლგაში კარგად გადავახვევთ, ძეხვის ფორმას მივცემთ. 5 წუთი წყალში ვხარშავთ. შემდეგ გაზქურას გამოვრთავთ, მაგრამ 40 წუთის განმავლობაში მდუღარე წყლიდან არ ამოვიღებთ. უგემრიელესია... ვისაც ქათმის ფილე არ უყვარს, ასე მომზადება ერთხელ მაინც უნდა სცადოს. ფილეში ნაკლები ცხიმია, ამიტომ ნაკლებ კალორიულია.თუ მთლიან ქათამს ვხარშავთ, მაქსიმუმ 1 საათი უნდა მოვხარშოთ. ფილე შეგვიძლია, 20 წუთი ვხარშოთ. წყლის გამოცვლა საჭირო არ არის". 

1753969980

როგორ რეაგირებთ კრიტიკაზე - აირჩიეთ ძაღლი და გეტყვით სიმართლეს, რომლის მოსმენაც, ალბათ, არ გსურთ

ფსიქოლოგები ამტკიცებენ: ის, თუ როგორ რეაგირებს ადამიანი შენიშვნაზე, ბევრს ამბობს მის ხასიათზე, ემოციურ სიმწიფეზე და ფარულ კომპლექსებზეც კი.გინდა გაიგოთ, როგორ იღებთ კრიტიკას – მშვიდად თუ შინაგანი პროტესტით? უბრალოდ შეხედეთ სურათს ოთხი ძაღლით და აირჩიეთ ის, რომელმაც მაშინვე გამოიწვია თქვენში სიმპათია. ნუ გააანალიზებთ. ენდეთ ინტუიციას.ძაღლი №1თქვენ ხართ ადამიანი, რომელსაც შეუძლია მოისმინოს და აღიაროს თავისი შეცდომა. კრიტიკას აღიქვამთ არა როგორც თავდასხმას, არამედ როგორც შესაძლებლობას, გახდეთ უკეთესი. არ გწყინთ და არ იცავთ თავს, პირიქით, მადლობას იხდით უკუკავშირისთვის და ფიქრობთ, როგორ გამოასწოროთ სიტუაცია. სწორედ ეს მიდგომა გეხმარებათ ზრდაში - როგორც პირად ცხოვრებაში, ასევე სამსახურში. იცით სწავლა და ეს არის თქვენი ძალა.ძაღლი №2თქვენთვის რთულია შენიშვნის მიღება შინაგანი დაძაბულობის გარეშე. მიდრეკილი ხართ თავდაცვისკენ, გამართლების ძიებისკენ, ზოგჯერ - საპასუხო თავდასხმისკენაც კი. შესაძლოა, თქვენში ძლიერია სახის დაკარგვის შიში, ამიტომ ნებისმიერი კრიტიკა აღიქმება როგორც საფრთხე. ამის გამო, თქვენ შეიძლება ხელიდან გაუშვათ შანსი, მოისმინოთ რაიმე მნიშვნელოვანი საკუთარ თავზე. მაგრამ ყველაფრის შეცვლა შესაძლებელია, თუ მოინდომებთ.ძაღლი №3გარეგნულად სიმშვიდეს ინარჩუნებთ, მაგრამ შიგნით აღშფოთება დუღს. კრიტიკას ღრმად განიცდით, თუმცა ამას ყოველთვის არ აჩვენებთ. მოჩვენებით ეთანხმებით, მაგრამ სინამდვილეში წყენას გულში ინახავთ. ზოგჯერ გეჩვენებათ, რომ შენიშვნები შურის გამოვლინებაა. ეს დამოკიდებულება ხელს გიშლით წინსვლაში. შეეცადეთ კრიტიკა სარკესავით აღიქვათ - ის მტერი არ არის, უბრალოდ აჩვენებს იმას, რაც არის.ძაღლი №4რეაგირებთ გონივრულად და საღი გონებით. ჯერ აანალიზებთ სიტუაციას: რა იყო არასწორი? რა მოხდა არასწორად? არ გეშინიათ კითხვების დასმის, ეძებთ პრობლემის არსს და ფიქრობთ, როგორ არ დაუშვათ ის ხელახლა. პასუხისმგებლობა შენთვის ცარიელი სიტყვა არ არის. იცით, როგორ შეიცვალოთ და ეს პატივისცემას იწვევს.ეს ტესტი გასართობ ხასიათს ატარებს, მაგრამ ასახავს რეალურ ფსიქოლოგიურ პატერნებს. მთავარია, იყოთ საკუთარ თავთან გულწრფელი. იმიტომ, რომ მხოლოდ საკუთარი რეაქციის მიღებით შეგვიძლია მისი შეცვლა.

1753966320

„ზაფხულის პერიოდში უმჯობესია, თუ დღის განმავლობაში ფეხს რამდენჯერმე დავიბანთ" - ზაზა თელიას რჩევები ფეხის ტერფის ჰიგიენისათვის

ზაფხულში ფეხის ტერფის ჰიგიენაზე  გადაცემაში "დილა მშვიდობისა საქართველო" დერმატო-ვენეროლოგი, მედიცინის დოქტორი ზაზა თელია საუბრობს:„ყოველდღე კარგად დაიბანეთ ფეხები საპნითა და წყლით. განსაკუთრებით გარეთ, პლაჟზე ან აუზზე ყოფნისას. საპონში იგულისხმება დასაბანი საშუალება, რომელიც ანტისეპტიკურ საშუალებას ან ალკოჰოლს შეიცავს. ალკოჰოლი და ანტისეპტიკური საშუალებები ბაქტერიულ და სოკოვან აგენტებს ანეიტრალებს და მათ გამრავლებას ხელს უშლის. ზაფხულის პერიოდში უმჯობესია, თუ დღის განმავლობაში ფეხს რამდენჯერმე დავიბანთ.ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ფეხსაცმელი მაღალი ხარისხის იყოს. როგორც წესი, ზაფხულის პერიოდში ბადის ტიპის, სუნთქვადი მასალისგანა დამზადებული ფეხსაცმელი გამოგვადგება. ასევე, შეგვიძლია ტყავი გამოვიყენოთ.ალბათ, გინახავთ, რომ ფეხსაცმელს ზაფხულში შიშველ ფეხზე ატარებენ. ეს რეკომენდებული არ არის. სანდლებს ჩავიცვამთ თუ ბადისებრ ფეხსაცმელს, აუცილებლად წინდასთან ერთად უნდა გამოვიყენოთ. როდესაც კანს ფეხსაცმლის მატერიასთან პირდაპირი შეხება აქვს, განსაკუთრებული რისკია, რომ გარკვეული ტიპის პრობლემები დაიწყოს და კანის დაზიანება გამოიწვიოს. ყველაზე კარგი ბამბუკის წინდაა".იხილეთ გადაცემა ვრცლად: 

1753962901

მეცნიერებმა წყალქვეშ ყველაზე ღრმად მცხოვრები ორგანიზმები გადაიღეს - ნახეთ ვიდეო

ჩინელმა მეცნიერებმა მარიანას ღრმულში წყალქვეშა აპარატი ჩაუშვეს და ზღვის დონიდან დაახლოებით 10 კილომეტრ სიღრმეში მცხოვრები არსებები დააფიქსირეს. მათ შორის იყო ათასობით ჭია და მოლუსკები, რომლებიც ყველაზე ღრმად მცხოვრებ კოლონიებში შედიან. ეს კიდევ ერთხელ ამტკიცებს, რომ ოკეანეების მეტწილად შეუსწავლელ ფსკერზე, შესაძლოა, ასეთი ორგანიზმები მრავლად გვხვდებოდეს.დედამიწაზე სიცოცხლის ფორმების უდიდესი ნაწილი მზის სხივებზეა დამოკიდებული. ამის მიუხედავად, ზოგი მათგანი სრულიად ბნელ გარემოში ბინადრობს და ფსკერის ნაპრალებში მეთანის მსგავსი ელემენტებით იკვებება, რასაც ქემოსინთეზი ეწოდება.ამ ეკოსისტემის შესასწავლად დასავლეთ წყნარ ოკეანეში მკვლევრებმა სპეციალური აპარატი Fendouzhe (იგივე Striver) 23-ჯერ ჩაუშვეს. მარიანას ღრმულში მათ 30 სანტიმეტრამდე სიგრძის მილისებრ ჭიებსა და ორსაგდულიანებს მიაგნეს, რომლებიც მოლუსკები არიან. სიღრმე, რომელშიც ისინი აღბეჭდეს, 2500-დან 9533 მეტრამდე მერყეობდა. ასევე გადაიღეს კიბოსნაირები, ზღვის ჭიები, ე.წ. ზღვის კიტრები, ზღვის შროშნები და სხვა არსებები.მეცნიერები ამას "ქემოსინთეზზე დაფუძნებული ყველაზე ღრმა და ექსტენსიური კოლონიების აღმოჩენას" უწოდებენ. ვარაუდობენ, რომ ასეთი პოპულაციები ღრმაწყლოვან არეალებში იმაზე მეტადაა გავრცელებული, ვიდრე აქამდე მიიჩნეოდა. ისინი ამბობენ, რომ მიკრობების მიერ მეთანის წარმოქმნის პირდაპირ მტკიცებულებასაც მიაგნეს. ასეთი მიკროორგანიზმების გარშემო კი მილისებრი ჭიები იყრიან თავს, რაც ზედა ფოტოზეც ჩანს.მსგავსი მიგნებები მნიშვნელოვანია, რადგან ოკეანეების ფსკერიდან მინერალების მოპოვებით უკვე მრავალი ქვეყანაა დაინტერესებული. მეცნიერები გვაფრთხილებენ, რომ ეს ისედაც შეუსწავლელ ეკოსისტემას დააზიანებს.რაც შეეხება მარიანას ღრმულს, პირველად ის 1960 წელს გამოიკვლიეს. შემდეგ ამ ადგილს 2012 წელს რეჟისორი ჯეიმზ კემერონი ეწვია და განაცხადა, რომ ეს გარემო "უცხოპლანეტურია". იქ ისეთი ძლიერი წნევაა, რომელიც ზღვის დონის ატმოსფერულ წნევას ათასზე მეტჯერ აღემატება. შესაბამისად, ამგვარ პირობებში მცხოვრები ორგანიზმები განსაკუთრებულად საინტერესოა. 

1753962720

რა საშიშროების შემცველი შეიძლება აღმოჩნდეს კონდიციონერი

რა საშიშროების შემცველი შეიძლება აღმოჩნდეს კონდიციონერი და რა დაავადებით შეიძლება დაავადდეთ, თუ კონდიციონერის გამოყენების წესებს უგულებელვყოფთ:ზაფხულში ცხელი დღეების განმავლობაში, ბევრ ადამიანს დიდი ხნის განმავლობაში უწევს სახლში ან მანქანაში ყოფნა, რაც ზოგიერთისთვის რთულ გამოცდას წარმოადგენს. თანამედროვე ტექნოლოგიების წყალობით, სიცხესთან ბრძოლის გზები არსებობს და აქ კონდიციონერი ერთ-ერთი სამაშველო საშუალებაა.გამაგრილებელი ჰაერის ნაკადის ქვეშ ყოფნა, რა თქმა უნდა, უკეთესია, ვიდრე მცხუნვარე სიცხისგან ტანჯვა, მაგრამ კონდიციონერთან ხანგრძლივად ყოფნამ შესაძლებელია ჯანმრთელობისთვის უსიამოვნო შედეგები გამოიწვიოს. როგორც წესი, ეს მსუბუქი ფორმით შეიძლება გამოვლინდეს, როგორიცაა კუნთების ანთება, სინუსიტი, ჰაიმორიტი და უფრო სერიოზული დაავადება - ლეგიონელოზი.რა არის ლეგიონელოზი და რატომ ეწოდება მას ასე?ეს არის ინფექციური დაავადება, რომელიც გადადის ჰაერწვეთოვანი გზით. პათოგენი (ლეგიონელა) ცხოვრობს ბუნებრივ გარემოში, როგორიცაა წყლის ობიექტები, ნიადაგი და ჩვეულებრივ, არ წარმოადგენს საფრთხეს ადამიანისთვის. თუმცა, ლეგიონელა ასევე გავრცელებულია ხელოვნურ გარემოში, როგორიცაა სავენტილაციო შახტები, კონდიციონერები, საცურაო აუზები ან ჯაკუზიები, რაც ზრდის ლეგიონელოზის განვითარების რისკს და, შესაბამისად, კლასიფიცირდება, როგორც ადამიანის მიერ შექმნილი ტექნოგენური ინფექცია.დაავადებას ეს სახელი 1976 წელს ეწოდა, როდესაც ვეტერანების - ამერიკული ლეგიონის - ყრილობის შემდეგ მოხდა დაავადების აფეთქება. დაავადების სიმპტომები პნევმონიას წააგავდა, მაგრამ უფრო აგრესიული მიმდინარეობით ხასიათდებოდა, რამაც რამდენიმე ათეული პაციენტის სიკვდილი გამოიწვია. კვლევის მსვლელობისას მეცნიერებმა დაადგინეს პათოგენი და ლეგიონერების პატივსაცემად უწოდეს ეს სახელი. აქედან მოდის სახელწოდება „ლეგიონელოზი“ - „ლეგიონერების დაავადება“...ვრცლად

1753960080

შეიძლება თუ არა ადამიანმა წინასწარ იცოდეს, აქვს თუ არა სიმსივნის, დიაბეტის ან გულის დაავადებების გენი - გენეტიკოსის კომენტარი

შეიძლება თუ არა ადამიანმა წინასწარ იცოდეს, აქვს თუ არა სიმსივნის, დიაბეტის ან გულის დაავადებების გენი - გენეტიკოსი, მედიცინის დოქტორი მაკა ჭიპაშვილი გადაცემაში "დილა მშვიდობისა საქართველო" თემაზე ვრცლად საუბრობს:„გვაქვს როგორც გენეტიკურად განპირობებული, ასევე შეძენილი დაავადებები. ამ შემთხვევაში, გენეტიკურად განპირობებულ დაავადებებზე ვსაუბრობთ. ონკოლოგიური დაავადებების, დაახლოებით, 10% გენეტიკურად განპირობებულია. თუმცა, ყველაზე გავრცელებული - ძუძუს კიბოს გენი თუ აქვს ადამიანს, დაახლოებით, 40-50% შემთხვევებში, კიბოს განვითარების რისკი მაღალია. ხშირი სკრინინგი და იმ ფაქტორების თავიდან არიდება, რაც ძუძუს კიბოს განვითარებას ხელს უწყობს, მნიშვნელოვანიამაგალითად, გულის იშემიური დაავადება, ინფარქტი, შეიძლება, გენეტიკურად განპირობებულიც იყოს და არაგენეტიკურად განპირობებულიც. როდესაც გენეალოგიურ ანალიზს ვატარებთ და გამოვიკითხავთ, აღმოჩნდება ხოლმე, რომ პაციენტის ყველა თაობას გულის პრობლემები აწუხებდა. ძირითადად, თუ გენეტიკურად განპირობებულია, ადრეული გამოვლინება ახასიათებს ხოლმე. გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადებებიდან ოჯახური ჰიპერქოლესტერინემიაა აღსანიშნავი, რომელიც საკმაოდ მაღალი სიხშირითაა გავრცელებული".ვრცლად: 

1753865520

როგორები არიან ზოდიაქოს ნიშნები, რომლებიც ადამიანებში კარგად ერკვევიან

 ზოდიაქოს ზოგიერთი ნიშანი თითქოს "მეექვსე გრძნობით" არის დაჯილდოებული – მათ შეუძლიათ, ადვილად ამოიცნონ სხვების ემოციები, განწყობა და მოტივაცია.გვთავაზობთ ზოდიაქოს ნიშნების ჩამონათვალს, რომლებსაც ადამიანების კარგად გაგება განსაკუთრებულად ეხერხებათ. კირჩხიბი – ემოციური და მგრძნობიარეკირჩხიბი შესანიშნავად გრძნობს სხვების ემოციებს.მას მყისიერად შეუძლია შეამჩნიოს განწყობის ცვლილება ან ენერგიის ცვალებადობა.შეუძლია, დაუხმარებლად მიხვდეს, რა სურს ან რაზე დარდობს ადამიანი.იდეალური მხარდამჭერია, რომელიც გულისყურით უსმენს და უგებს გარშემომყოფებს.ქალწული – დაკვირვებული და ანალიტიკოსიქალწულს დეტალები არასდროს გამოეპარება.ყურადღებით აკვირდება სხეულის ენას, ხმის ტონს და ქცევას.მაშინაც კი, როცა სხვა ვერაფერს ამჩნევს, ქალწული ხედავს სიმართლეს.შეუძლია, მალევე მიხვდეს, ვინ არის გულწრფელი და ვინ – არა.სასწორი – დიპლომატი და გონიერისასწორი ბუნებით შესანიშნავი მედიატორია.მას სხვადასხვა შეხედულებების გაგება და დაბალანსება შეუძლია.შესანიშნავად გრძნობს ადამიანების მოტივებს და განზრახვებს.მართლა და გულწრფელად ემპათიურია, რაც ადამიანების მოსმენის უნარს კიდევ უფრო უძლიერებს. მორიელი – ინტუიციური და გამჭრიახიმორიელი ყოველთვის ხედავს სიღრმისეულ ჭეშმარიტებას.შეუძლია, ამოიცნოს ფარული ემოციები და ტყუილები.ხშირად გრძნობს, როცა ადამიანი რამეს მალავს.აქვს ძლიერი ინტუიცია, რაც ეხმარება სწორი დასკვნების გამოტანაში. თევზები – ემოციურად ღრმა და ინტუიციურითევზებს სხვებთან კავშირის უნიკალური უნარი აქვთ.მათ შეუძლიათ გაიგონ ადამიანის შინაგანი ემოციური მდგომარეობა, სიტყვების გარეშეც კი.ხშირად გრძნობენ გარშემომყოფების განწყობას, თითქოს მენტალურად უკავშირდებიან მათ.ინტუიციური და გულისხმიერია, რაც ამ ნიშანს განსაკუთრებულ სიღრმეს სძენს.

1753861440

უნიკალური მექანიზმი კიბოს წინააღმდეგ - ამერიკელი მეცნიერები უნივერსალურ ვაქცინაზე მუშაობენ

 ფლორიდის უნივერსიტეტის კვლევაში ი-რნმ ვაქცინამ სიმსივნის საწინააღმდეგო ეფექტი აჩვენა. ეს ექსპერიმენტი თაგვებზე ჩატარდა და კიბოს წინააღმდეგ საყოველთაო ვაქცინის შექმნის პროცესში წინ გადადგმული უზარმაზარი ნაბიჯია.როგორც აღმოჩნდა, ექსპერიმენტული ი-რნმ ვაქცინის კიბოს საწინააღმდეგო ტრადიციულ პრეპარატებთან ერთად გამოყენება ძლიერ ანტისიმსივნურ რეაქციას იწვევს. კვლევის ავტორების თქმით, ამ გასაოცარ ეფექტს არა კონკრეტული სიმსივნური უჯრედის პირდაპირი განადგურებით, არამედ საერთო იმუნური სისტემის სტიმულირებით მიაღწიეს. მკურნალობის პროცესი ორგანიზმის მიერ რაიმე ვირუსთან ბრძოლას ჰგავდა. ფლორიდის უნივერსიტეტის გუნდმა სიმსივნურ უჯრედში PD-L1ცილის გააქტიურებით, სიმსივნეები მკურნალობის მიმართ მეტად მგრძნობიარე გახადა.კვლევას არაერთმა ფედერალურმა სააგენტომ და ფონდმა, მათ შორის აშშ-ის ჯანმრთელობის ეროვნულმა ინსტიტუტმა, დაუჭირა მხარი.კვლევის წამყვანი ავტორის, ელიას საიურის თქმით, ეს აღმოჩენა კიბოს მკურნალობის ახალ მეთოდს გვთავაზობს. მისი თქმით, ეს ალტერნატივა სხივური და ქიმიოთერაპიის ჩანაცვლების საშუალებას მოგვცემს. მეთოდი განსაკუთრებით სასარგებლო ისეთი სიმსივნეების წინააღმდეგ იქნება, რომლებიც ტრადიციულ მკურნალობას არ ემორჩილება.„ეს კვლევა მოულოდნელი და აღმაფრთოვანებელი შედეგით დასრულდა. როგორც ჩანს, ვაქცინას მაშინაც კი შეუძლია სიმსივნეზე ზემოქმედება, როცა იგი კონკრეტული უჯრედისთვის არ შექმნილა. ასეთი ვაქცინები შესაძლოა, კიბოს უნივერსალური მკურნალობის მეთოდად იქცეს", - აღნიშნავს საიური. დღემდე კიბოს საწინააღმდეგო ვაქცინის შექმნაში ორი ძირითადი მიდგომა არსებობდა:უნდა გვეპოვა ბევრ პაციენტში გამოხატული კონკრეტული სამიზნე და მისთვის გვემკურნალა.ან ინდივიდუალურად, ცალკეულ პაციენტებზე მორგებული სპეციალური მეთოდი შეგვემუშავებინა.ამ კვლევამ მესამე მიმართულებაც გააჩინა. აღმოჩნდა, რომ იმუნური სისტემის სტიმულაციით ძლიერი ანტისიმსივნური რეაქციის მიღწევა კონკრეტული სიმსივნური უჯრედის დაუზიანებლადაც შეგვიძლია. ეს ნიშნავს, რომ მსგავსი ვაქცინები კიბოს მქონე პაციენტებზე ფართოდ შეგვიძლია გამოვიყენოთ. მომავალში მან შესაძლოა, ყველა პაციენტისთვის ერთნაირად ხელმისაწვდომი კიბოს ვაქცინის შექმნის შესაძლებლობაც კი მოგვცეს. რვა წელზე მეტია საიური თანამედროვე ტექნოლოგიების საშუალებით ანტისიმსივნური ვაქცინების შექმნის პროცესს ხელმძღვანელობს. ეს ახალი კვლევა გარკვეულწილად საიურის ლაბორატორიის წინა მიღწევას ეფუძნება.გასულ წელს ადამიანზე ჩატარებულ კლინიკურ კვლევაში, ი-რნმ ვაქცინამ იმუნური სისტემის განახლებით აგრესიული გლიობლასტომადაამარცხა. ოთხ პაციენტზე ჩატარებულ კვლევაში განსაკუთრებით შთამბეჭდავი ახალი მეთოდის სისწრაფე იყო. ამ ტექნიკამ სიმსივნის დასაძლევად მძლავრი იმუნური რეაქცია უსწრაფესად გამოიწვია.ამ ბოლო კვლევაში, საიურის გუნდმა "ზოგადი" ი-რნმ ვაქცინა გამოცადა. ვაქცინა რომელიმე კონკრეტულ ვირუსზე ან კიბოს უჯრედზე ორიენტირებული არ ყოფილა. მისი მიზანი უბრალოდ იმუნური სისტემის რეაქციის გაძლიერება იყო. ეს პრეპარატი COVID-19-ის ვაქცინების მსგავსი ტექნოლოგიით დამზადდა, მაგრამ ახლა იგი უშუალოდ კორონავირუსის სპაიკ-ცილის წინააღმდეგ არ ყოფილა მიმართული.ექსპერიმენტის ფარგლებში, ეს პრეპარატი მელანომას მქონე თაგვებზე გამოიცადა. შედეგები ისეთ სიმსივნეებშიც კი იმედის მომცემი გამოდგა, რომლებიც ტრადიციული მეთოდებით არ იკურნება. „განსაკუთრებით ეფექტური პრეპარატისა და PD-1 ინჰიბიტორის ერთად გამოყენება აღმოჩნდა. PD-1 ინჰიბიტორი მონოკლონური ანტისხეულების ტიპია, რომელიც, მარტივად რომ ვთქვათ, იმუნურ სისტემას "ასწავლის", რომ სიმსივნე უცხოა და მასთან გამკლავება სჭირდება", - განმარტავს კვლევის თანაავტორი დოქტორი დუეინ მიჩელი.კვლევის მომდევნო ეტაპზე კანის, ძვლისა და თავის ტვინის სიმსივნეების შემთხვევებშიც დადებითი შედეგები დაფიქსირდა. ზოგიერთი თაგვის შემთხვევაში, სიმსივნე მაშინაც კი გაქრა, როცა ი-რნმ ვაქცინა PD-1 ინჰიბიტორისა და სხვა დამატებითი პრეპარატების გარეშე გამოიყენებოდა. საირუმა და მისმა კოლეგებმა აღმოაჩინეს, რომ ი-რნმ ვაქცინა იმუნური სისტემის საპასუხო რეაქციას ააქტიურებს. მისი გამოყენების შემდეგ T ლიმფოციტების გამოყოფა იწყება, რომლებიც იქამდე არ ფუნქციონირებდა. თუ ვაქცინის მიერ გამოწვეული იმუნური რეაქცია საკმარისად ძლიერი იქნება, ლიმფოციტები სიმსივნურ უჯრედებს ანადგურებს.დუეინ მიჩელის შეფასებით, კვლევის შედეგები რევოლუციურია და შესაძლოა, კიბოს წინააღმდეგ ბრძოლის უნივერსალურ იარაღად იქცეს. მართალია, ექსპერიმენტი თაგვებზე ჩატარდა, მაგრამ თუ მკურნალობის მეთოდი ადამიანებშიც იგივე ეფექტს მოგვცემს, ეს უდიდესი მიღწევა იქნება.ფლორიდის უნივერსიტეტის მკვლევრები კიბოს საყოველთაო ვაქცინის შექმნის იმედს იძლევიან. პრეპარატი იმუნურ სისტემას ააქტიურებს და სტანდარტულ ანტისიმსივნურ საშუალებებთან კოორდინირებული მუშაობით სიმსივნურ უჯრედებს ანადგურებს. ზოგიერთ შემთხვევაში, ვაქცინა დადებით შედეგს დამატებითი პრეპარატების გარეშეც კი იძლევა.ახლა მკვლევართა ჯგუფი მკურნალობის მეთოდის დახვეწასა და თაგვებზე ექსპერიმენტებიდან ადამიანებზე გადასვლას აპირებს.