1758216642

OpenAI-მ 18-წლამდე მოზარდებისთვის მკაცრი შეზღუდვები დააწესა - ChatGPT-ის ახალი პოლიტიკა აქვს

OpenAI-ის CEO სემ ალტმანმა ცოტა ხნის წინ მომხმარებელთა ახალი პოლიტიკა წარადგინა, რაც მნიშვნელოვან ცვლილებებს მოიცავს ChatGPT-ის 18წლამდე მოზარდებთან ინტერაქციის პროცესში - „ჩვენ პრიორიტეტს ვანიჭებთ თინეიჯერების კონფიდენციალურობას და თავისუფლებას. ეს ახალი და ძლიერი ტექნოლოგიაა, გვწამს, რომ არასრულწლოვნებს განსაკუთრებული დაცვა სჭირდებათ“. უფრო კონკრეტულად, აქ საქმე სექსუალური ხასიათისა და თვითდაზიანებასთან დაკავშირებულ საკითხებს ეხება. ახალი პოლიტიკის ფარგლებში, ჩეტბოტი ისე გაიწვრთნება, რომ არასრულწლოვნებთან ფლირტის მსგავს საუბრებში არ ჩაერთოს. ხოლო სუიციდის შესახებ წამოწყებული დისკუსიების ირგვლივ დამატებითი თავდაცვითი ზომები მიიღება - თუ არასრულწლოვანი ChatGPT-ს თვითმკვლელობის სცენარების წარმოდგენას მოსთხოვს, სერვისი მათ მშობლებთან დაკავშირებას შეეცდება და უფრო რთულ შემთხვევებში ადგილობრივ პოლიციასაც მიმართავს.სამწუხაროდ, ახლა ჰიპოთეტურ სცენარებზე არ ვსაუბრობთ - OpenAI-ს სასამართლოში ადამ რეინის მშობლებმა უჩივლეს, მოზარდის, რომელმაც ჩეტბოტისგან სუიციდისთვის საჭირო ინფორმაცია მიიღო…კონტენტთან დაკავშირებული შეზღუდვების გარდა, მშობლები, რომლებიც არასრულწლოვანს ანგარიშს შეუქმნიან, Blackout hours-ის დაყენებას შეძლებენ, რა დროსაც ChatGPT ხელმისაწვდომი აღარ იქნება. ამის საშუალება კი მათ აქამდე არ ჰქონდათ.ამ ეტაპისთვის ცდილობენ, გრძელვადიანი სისტემა ჩამოაყალიბონ, რომელიც მომხმარებლის ასაკს დაადგენს. ბუნდოვან შემთხვევებში კი OpenAI უფრო მკაცრ წესებს გამოიყენებს. ხოლო მშობლებისთვის, რომლებიც ძალიან დარდობენ ამ თემაზე, არასრულწლოვანი მომხმარებლის ამოსაცნობად ყველაზე საიმედო გზა მოზარდის ანგარიშის მშობლის ანგარიშთან დაკავშირებაა - ასე სისტემა მშობლებს პირდაპირ აცნობებს, როცა მოზარდს რთულ მდგომარეობაში აღმოაჩენს.სემ ალტმანმა OpenAI-ის მუდმივ ერთგულებაზეც ისაუბრა მომხმარებელთა კონფიდენციალურობის საკითხის მიმართ და მოზარდებისთვის ChatGPT-სთან ურთიერთქმედების არჩევისას სრული თავისუფლების მინიჭების თემაც ახსენა - “ვიაზრებთ, რომ ეს პრინციპები სადავოა და ყველა არ დაეთანხმება კონფლიქტის მოგვარების ჩვენეულ მიდგომას…“.

1758202740

რა ფორმით ჩატარდება 2026 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდები და რომელ პროგრამებზეა ყველაზე დიდი კონკურსები

რა ფორმით ჩატარდება 2026 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდები და რომელ პროგრამებზეა ყველაზე დიდი კონკურსები,- თემაზე გადაცემაში „შუადღე" შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელი, ნინო წერეთელი საუბრობს: „2025 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდების ანალიზმა გვაჩვენა, რომ ყველაზე მოთხოვნად მიმართულებად კვლავ სამართალი რჩება. ასევე, ბიზნესის ადმინისტრირება. სხვათა შორის, მოთხოვნა არქიტექტურაზე გაიზარდა. მოთხოვნადია, ფსიქოლოგია, ეკონომიკა. ჩვენთვის ძალიან სასიხარულოა, რომ წლიდან წლამდე საინჟინრო მიმართულებებზე მოთხოვნა იზრდება. როგორც იცით, ნავიგაციის მიმართულებით ორი უმაღლესი სასწავლებელი გვაქვს. ამ მიმართულებითაც დაინტერესებისა და მსურველების მომატება იგრძნობა. რა თქმა უნდა, ინფორმაციული ტექნოლოგიების მიმართულებით მოთხოვნა იზრდება. პროგრამების რაოდენობაც იზრდება. მოთხოვნა როგორც ბაკალავრიატის, ასევე სამაგისტრო საფეხურის დონეზე მაღალია. პროფესიულ სასწავლებლებში მისაღებ ტესტირებასაც ჩვენ ვატარებთ და მინდა გითხრათ, რომ იქაც ინფორმაციული ტექნოლოგიების პროგრამაზე მოთხოვნა დიდია.2026 წელს ზუსტად იმავე მოდელით ჩატარდება გამოცდები, როგორც 20 წელი ვატარებდით. მზადება უკვე დავიწყეთ და აბიტურიენტებს ვურჩევ, ინფორმაციას კარგად გაეცნონ".ვრცლად: 

1758196800

უნდა დაესწროს თუ არა მამაკაცი ცოლის მშობიარობას - რას ამბობს მეან-გინეკოლოგი

უნდა დაესწროს თუ არა მამაკაცი ცოლის მშობიარობას,- ამ თემაზე გადაცემაში „დილა მშვიდობისა საქართველო" ფსიქოლოგი, თაკო ლომიძე საუბრობს:„როდესაც მამა მშობიარობის ეტაპიდანვე არის შვილის გვერდით - ამას, სხვათა შორის ჩვილები უთქმელადაც გრძნობენ. გრძნობენ იმას, რომ იმ დრო იქ ორივე მშობელი იყო. ის მუცლიდანვე ისევე იცნობს მამას, როგორც დედას. ეს ყველაფერი შემდეგ მშობლისა და შვილის კავშირს ამყარებს იმდენად, რომ მშობლობა უფრო მარტივი ხდება". ვრცლად: 

1758187075

„ვიყავი, ვშრომობდი და დასრულდა ჩემი ცხოვრება” - ნახეთ რას წერდა სესილია თაყაიშვილი საკუთარ ანდერძში

„ვიყავი, ვშრომობდი და დასრულდა ჩემი ცხოვრება” - ნახეთ სესილია თაყაიშვილის ანდერძი: 

1758186137

Netflix-მა ვიქტორია ბეკჰემზე დოკუმენტური ფილმი გადაიღო

Netflix-მა ვიქტორია ბეკჰემზე დოკუმენტური ფილმი გადაიღო - ტრეილერი ინტერნეტსივრცეში  ცოტა ხნის წინ გავრცელდა.  როგორც ცნობილია, პროექტი სამი ნაწილისგან შედგება. მასში მთავარი აქცენტი ვიქტორიას  განვლილ გზაზე კეთდება - მუსიკალური კარიერიდან დაწყებული, დღევანდელი მდგომარეობით დამთავრებული. როგორც დიზაინერმა აღნიშნა,  ეს ფილმი მის ცხოვრებაში ძალიან მნიშვნელოვანი მოვლენაა, რადგან მისი საშუალებით გულშემატკივრებს საკუთარ თავს  კიდევ უფრო ახლოს გააცნობს. ვიქტორიას თქმით, Spice Girls-მა აქცია ის იმათ, ვინც დღეს არის. ვიქტორია ბეკჰემზე გადაღებული დოკუმენტური ფილმი Netflix-ზე 9 ოქტომბერს გამოვა.  

1758182771

შექმნეს „წებოს თოფი", რომელიც მოტეხილობებს ამრთელებს

სამხრეთ კორეაში მეცნიერებმა წებოს თოფი ისე შეცვალეს, რომ მისი მეშვეობით ძვლის ნიმუშების შექმნა და პირდაპირ მოტეხილ ადგილებზე გადატანა ყოფილიყო შესაძლებელი. ეს მეთოდი მათ ცხოველებზე წარმატებით გამოცადეს და შედეგები გამოცემა Device-ში გამოაქვეყნეს.ახალი ტექნოლოგია ძვლის იმპლანტანტების შექმნის პროცესს გვაცილებს თავიდან და პირდაპირ მკურნალობის დაწყებას ხდის შესაძლებელს. მოდიფიცირებული თოფით მკვლევრებმა კურდღლებისთვის სამგანზომილებიანი ძვლოვანი სტრუქტურა დაბეჭდეს და დაზიანებულ ადგილებში მიამაგრეს, რათა მოტეხილი კერები ბუნებრივად აღდგენილიყო.ცხოველთა ბარძაყის ძვლებზე ჩატარებული პროცედურიდან 12 კვირის განმავლობაში სპეციალისტებს ინფექციის კვალი არ შეუნიშნავთ. ასევე, მათში რეგენერაცია უკეთ მიმდინარეობდა, ვიდრე კონტროლ ჯგუფში, რომელთა შემთხვევაშიც ტრადიციული "ძვლის ცემენტი" გამოიყენეს. ეს პრობლემის მოსაგვარებლად ბევრად მარტივი და სწრაფი გზაა, რადგან მეტალის ან დონორის იმპლანტანტები პაციენტს ინდივიდუალურად უნდა მოერგოს, რაც დიდ დროს საჭიროებს.„ჩვენი ტექნოლოგია განსხვავებულ მიდგომას გვთავაზობს სამიზნე ადგილზე მიმართული ბეჭდვის სისტემით, რომელიც პირდაპირ ქირურგიულ ზონაში რეალურ დროში ძვლოვანი სტრუქტურის ფაბრიკაციასა და გადატანას ხდის შესაძლებელს. ეს ძალიან ზუსტი ანატომიური შესაბამისობის მიღწევის საშუალებას იძლევა, თუნდაც არათანაბარი და რთული დეფექტების მიმდებარედ", - აცხადებენ მეცნიერები.მათ თოფში ცხელი წებოს ნაცვლად ჰიდროქსიაპატიტისა და პოლიკაპროლაქტონის კომბინაცია გამოიყენეს, რომელიც 140 გრადუს ცელსიუსზე დაბალ ტემპერატურაზე თხევად მდგომარეობაში გადადის. პირველი ძვლებში ბუნებრივად არსებული აღმდგენი კომპონენტია, მეორე კი — ბიოშეთავსებადი თერმოპლასტმასა. მათი საშუალებით სამგანზომილებიანი ბეჭდვით მიღებული სტრუქტურის სიმტკიცე კონტროლდება.ავტორები ამბობენ, რომ თოფი კომპაქტურია, ამიტომ ქირურგს მოტეხილობაზე მისი მიმართულების, კუთხისა და სიღრმის მორგება შეუძლია. ასევე, მთლიანი პროცესი სულ რამდენიმე წუთს მოითხოვს, რაც ძალიან მცირე დროა. იმედოვნებენ, რომ ეს მეთოდი პაციენტებს გვერდით ეფექტებს ააცილებთ თავიდან და ანტიბიოტიკების მიმართ რეზისტენტობის ჩამოყალიბების რისკსაც შეამცირებს.

1758180578

ზოდიაქოს 5 ნიშანი, რომლებსაც 2025 წლის სექტემბრის ბოლოს, სავარაუდოდ, დიდი წარმატება და მნიშვნელოვანი ცვლილებები ელოდება

2025 წლის სექტემბერში არაერთი მნიშვნელოვანი ასტროლოგიური მოვლენაა. თვე ქალწულის ნიშანში პლანეტა მერკურის შესვლით დაიწყო, "სისხლიანი მთვარით" გაგრძელდა, რამაც დაბნელების დერეფანი გახსნა. სექტემბერი ქალწულის ნიშანში ახალი მთავრით დასრულდება, იქამდე კი მზის დაბნელებას ვიხილავთ. ეს ყველაფერი ზოდიაქოს თითოეული ნიშნის წარმომადგენელზე მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს. თუმცა, 2025 წლის სექტემბრის ბოლომდე ქვემოთ ჩამოთვლილი 5 ნიშნის წარმომადგენლებს დიდი წარმატება და ხელსაყრელი პერიოდი ელოდება:კურო (21 აპრილი – 20 მაისი)კუროსთვის სექტემბრის ბოლო ნამდვილად ბედნიერი და იღბლიანი იქნება. თქვენი მმართველი პლანეტა, ვენერა, ამ პერიოდში ქალწულის ნიშანში გადავა, რაც თქვენს ფინანსურ მდგომარეობაზე დადებითაც აისახება. შემოსავლის მიღების დამატებით გზებს იპოვით, მომგებიანი ინვესტიციების განხორციელების შანსი, დაწინაურებისა და ახალი, ხელსაყრელი თანამშრომლობის შესაძლებლობა გექნებათ.გარდა ამისა, პლანეტა მარსი მორიელის ნიშანში გადავა. ეს კომბინაცია კი თქვენი მეგობრობისა და სიყვარულის სექტორზე მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს. შედეგად, პირადი ურთიერთობების კუთხით სასიამოვნო სიახლე, დადებითი თავგადასავლები და ბედნიერი დღეები გელით.მორიელი (23 ოქტომბერი – 21 ნოემბერი)სექტემბრის ბოლოს ყველაფერი, რაც აქტიურ მუშაობას, ნებისყოფასა და დისციპლინას უკავშირდება, საათივით აეწყობა და თქვენი შრომის შედეგს სრულად ნახავთ. ცხადია, ეს, პირველ რიგში, თქვენს პროფესიულ ცხოვრებაზე იმოქმედებს. აქტიური მოქმედებისთვის იდეალური დროა. ამიტომ, თამამად შეგიძლიათ, სხვადასხვა პასუხისმგებლობა აიღოთ, ლიდერული თვისებები წარმოაჩინოთ და დიდ გეგმებს შეეჭიდოთ.პლანეტა მარსი ძალიან დიდ ენერგიას განიჭებთ. ეს კი გაძლევთ შესაძლებლობას, დაიწყოთ იმის გაკეთება, რაც აქამდე განსაკუთრებით გერთულებოდათ და შეუძლებლადაც კი გეჩვენებოდათ. ძალიან კარგი დროა ცხოვრების სტილის, კვებითი ჩვევების შეცვლისა და თვითგანვითარებაზე ზრუნვისთვის.ქალწული (23 აგვისტო – 22 სექტემბერი)სექტემბერი თქვენი თვეა. თქვენს ნიშანში მზის დაბნელება და ახალი მთვარე იქნება. ასევე, ვენერაც ქალწულის თანავარსკვლავედში გადავა. ამიტომ, ახლა იღბალი თქვენ მხარესაა და ყველა წამოწყებაში მხარს გიჭერთ. სასიყვარულო ურთიერთობების თვალსაზრისით, საინტერესო ეტაპი გელით. შესაძლოა, არსებული ურთიერთობა განავითაროთ ან შეხვდეთ ადამიანს, რომელსაც დიდი ხანია, ელოდებით.თვის ბოლოს შესანიშნავი პერიოდია იმისათვის, რომ ახალი პროექტები დაიწყოთ, განახორციელოთ ამბიციური გეგმები, საკუთარი თავის განვითარებაზე იფიქროთ. ძალიან დიდ ენერგიასა და მოტივაციას იგრძნობთ, რაც არსებული დაბრკოლებების გადალახვაში დაგეხმარებათ...ვრცლცად

1758048432

ვენეციის არხში მოცურავე წყვილი დააჯარიმეს და ქალაქის დატოვება მოსთხოვეს

 ბრიტანელ წყვილს, რომელიც შვებულების გატარებას ვენეციაში აპირებდა, არხების ქალაქის დატოვება დროზე ადრე მოუწია, უფრო ზუსტად — ჩასვლის დღესვე. 35 წლის ბრიტანელი კაცი და მისი 25 წლის რუმინელი პარტნიორი გონდოლის მენიჩბეებმა ვენეციის დიდ არხში მოცურავეები შენიშნეს და ამის შესახებ მაშინვე აცნობეს პოლიციას. პოლიციამ კი თითოეული მათგანი 450 ევროთი დააჯარიმა და წყვილს ქალაქი 48 საათით დაატოვებინა. პოლიციის ცნობით, მხოლოდ წელს, მათ უკვე 1136-ედ მოუწიათ მსგავსი ზომის მიღება ტურისტების არასათანადო ქცევის გამო.როგორც ირკვევა, ქალაქის ვიზიტორებმა წმინდა მარკოზის მოედნის მახლობლად, აკადემიის ხიდთან მოისურვეს არხში გაცურვა. თუმცა, წყვილს ჭყუმპალაობა არ დასცალდა — ადგილზე ოპერატიულად მისულმა პოლიციამ ისინი მალევე ამოიყვანა წყლიდან. ვენეციის არხებში ბანაობა რამდენიმე მიზეზითაა აკრძალული, მათ შორის, გონდოლების აქტიურად გადაადგილებისა და წყლის სისუფთავის გამო."ვენეცია უნდა დავიცვათ მათგან, ვინც ქალაქს უპატივცემულოდ ეპყრობა", — აცხადებს ქალაქის უსაფრთხოების საბჭოს წევრი, ელიზაბეტა პესჩე, — "დაცვა კი გულისხმობს წესრიგის უზრუნველყოფას ქალაქის მცხოვრებებისა და იმ ვიზიტორებისთვის, რომლებიც ცივილურად იქცევიან".წესრიგის უზრუნველყოფას კი, ვენეცია, რომელიც ყოველწლიურად ათობით მილიონ ტურისტს მასპინძლობს, ბოლო წლებში სხვადასხვა წესის შემუშავებით ცდილობს. მაგალითად, ქალაქში არ დაიშვება 25-ზე მეტი ადამიანისგან შემდგარი ტურისტული ჯგუფი, იკრძალება დინამიკების ან მეგაფონების გამოყენება და ვიწრო ქუჩაზე გაჩერება გიდის მოსასმენად."ჯარიმების გარკვეული სისტემის შემუშავება აუცილებელიც კი იყო პოტენციური დარღვევების აღსაკვეთად", - განმარტავს პესჩე და ამატებს, რომ ამგვარი რეგულაციებით ლაგუნის ისტორიულ ცენტრს "ჭარბი ტურიზმისგან" იცავენ.

1758046354

10 წლის ბიჭის ისტორია, რომელმაც შემთხვევით რადიოაქტიური კაფსული იპოვა და სახლში წაიღო

 63 წლის წინ მეხიკოში მცხოვრებ ოჯახს მოულოდნელად უჩვეულო სენი შეეყარა, რომელიც სიცხით, დაღლილობითა და ბევრი უცნაური სიმპტომით გამოიხატებოდა. დაავადების გამომწვევ მიზეზს ვერავინ მიაკვლია. დაბინძურებული წყალი ან მოწამლული საკვები სავარაუდო მიზეზებიდან მალევე გამოირიცხა.სინამდვილეში ეს უცნაური დაავადება მეტალის პატარა კაფსულმა გამოიწვია, რომელიც რადიოაქტიურ მასალას, კობალტ-60-ს, შეიცავდა.ისტორია 1962 წლის მარტში დაიწყო, როდესაც ოჯახი საცხოვრებლად ახალ სახლში გადავიდა. როგორც ოჯახის ექიმები ამბობდნენ, ამ სახლში მცირე ზომის ტყვიის კონტეინერი იპოვეს. ამის შემდეგ რადიოაქტივობის წყარო ვიღაცამ ყუთიდან ამოიღო და ეზოში დააგდო, სადაც იგი 10 წლის ბიჭმა იპოვა. მან კობალტ-60-ის კაფსული ჯიბეში ჩაიდო და სახლში შემოიტანა. შარვლის ჯიბიდან კაფსული დედამისმა ამოიღო და სამზარეულოს უჯრაში შეინახა.მოგვიანებით მათთან ბებია გადავიდა საცხოვრებლად. სწორედ მან შენიშნა პირველმა, რომ კაფსულთან შენახული შუშის ჭიქები გაშავებულიყო. მინის გაშავება რადიაციასთან ექსპოზიციის ერთ-ერთი ნიშანია, თუმცა ოჯახმა ეს არ იცოდა.გამომძიებლებმა სცადეს დაედგინათ, თუ რა დოზის რადიაცია მიიღო ოჯახმა. ეს საკმაოდ რთული საქმე იყო, რადგან ისინი სახლიდან ხშირად გადიოდნენ. არც იმის განსაზღვრა ყოფილა იოლი, თუ რა რაოდენობის რადიაცია შთანთქა სახლში არსებულმა ნივთებმა. ამ მიზეზების გამო მკვლევრებმა მიღებული რადიაციის დონე მიახლოებით გაზომეს.აღმოჩნდა, რომ 10 წლის ბიჭს საკმაოდ მაღალი დოზა მიეღო. ეს უმეტესად იმით აიხსნა, რომ კობალტ-60-ს იგი პირდაპირ შეეხო. ამის შემდეგ ბიჭი და თავისი და სამზარეულოს უჯრაში შენახულ რადიოაქტიურ წყაროს ნაკლებად ეხებოდნენ, რადგან უმეტესად ეზოში თამაშობდნენ.რადიაციის საკმაოდ მაღალი დოზის მიღება მოუწია დედას (თანაც ის ფეხმძიმედ იყო), რადგან საჭმელს თავიდან ძირითადად სწორედ ის ამზადებდა. მოგვიანებით იგი რადიაციის გამო ავად გახდა. ამ პერიოდში სახლის საქმეების კეთება ბებიამ ითავა.10 წლის ბიჭი რადიაციას პირველი ემსხვერპლა 29 აპრილს. მომხდარის შემდეგ მისი 2 წლის და ძირითადად შინ იყო, რადიაციის წყაროსთან ახლოს. მომდევნო მსხვერპლი დედა აღმოჩნდა, რომელიც ივლისში მოკვდა. სწორედ ამის შემდეგ იპოვეს კაფსული და გადააგდეს. საუბედუროდ, ოჯახის დარჩენილ წევრებს რადიაციის მომაკვდინებელი დოზა უკვე ჰქონდათ მიღებული. 2 წლის გოგო აგვისტოში მოკვდა, ბებია კი — ოქტომბერში.უბედურ შემთხვევას მხოლოდ მამა გადაურჩა, რომელიც სახლში იშვიათად იყო ხოლმე. მან დაახლოებით 990-იდან 1 200-მდე რადი შთანთქა, რაც ბევრად მცირეა თავისი ვაჟის მიერ შთანთქმულ დოზაზე (4 700-იდან 5 200 რადამდე).როგორც გაირკვა, კობალტ-60-ის კაფსული ადრე საავადმყოფოს რადიოთერაპიულ დანაყოფს ეკუთვნოდა. მას ადრე კიბოს სამკურნალოდ იყენებდნენ. მეორე მხრივ, დღემდე უცნობია, თუ როგორ აღმოჩნდა კაფსული ამ ოჯახის სახლში.

1758044319

ალასკის მდინარეები ნარინჯისფერი გახდა - რას ამბობენ მეცნიერები მიზეზებსა და შედეგებზე

 ალასკის ბრუქსის მთებში მდინარეები, რომლებიც ოდესღაც იმდენად სუფთა იყო, რომ პირდაპირ შეიძლებოდა დალევა, ნარინჯისფერი გახდა. ამის გამომწვევი მიზეზი ტოქსიკური ლითონების წყალში გავრცელებაა. გლობალური დათბობის შედეგად უძველესი, დიდი ხნის გაყინული მიწა დნება, რაც ქიმიური რეაქციების გააქტიურებას იწვევს. ზარალდებიან თევზები და ირღვევა ეკოსისტემა.როდესაც გლობალური ტემპერატურა იმატებს, მარად მზრალი ქვენიადაგი დნობას იწყებს. როცა წყალი და ჟანგბადი მასში ჩაედინება, გოგირდმჟავა წარმოიქმნება. ის ქანებიდან რკინას, ალუმინსა და კადმიუმს ათავისუფლებს, რაც შემდეგ მდინარეში ერევა. ხშირად მსგავს ცვლილებებს სამთო მრეწველობა იწვევს, თუმცა ახლა ის ამ შემთხვევას არ უკავშირდება."აი, ასე გამოიყურება მჟავის საბადოს ჩამონადენი", — ამბობსტიმ ლაინსონი კალიფორნიის უნივერსიტეტის ბიოგეოქიმიკოსი — "თუმცა აქ საბადო არაა. მხოლოდ მარად მზრალი ქვენიადაგი დნება და ლანდშაფტის ქიმიას ცვლის".მიუხედავად იმისა, რომ კვლევასალმონის მდინარეზე ჩაატარეს, მეცნიერები გვაფრთხილებენ, რომ მსგავსი ცვლილებები ათეულობით არქტიკულ აუზში მიმდინარეობს."ბრუქსის მთებში 1976 წლიდან ვმუშაობ და ვმოგზაურობ. ბოლო დროის ცვლილებები ლანდშაფტსა და წყლის ქიმიაში მართლაც გასაოცარია", — ამბობს კვლევის თანაავტორი, დევიდ კუპერი, კოლორადოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის მკვლევარი.ალასკის უნივერსიტეტის ეკოლოგმა პედი სალივანმა ცვლილებები პირველად 2019 წელს შეამჩნია, როცა არქტიკულ ტყეებზე მუშაობდა, რომლებიც ჩრდილოეთისკენ ინაცვლებს. ეს კლიმატის ცვლილების კიდევ ერთი შედეგია. პილოტმა, რომელიც სალივანს ადგილზე მიჰყავდა, გააფრთხილა, რომ სალმონის მდინარე თოვლის დნობის შემდეგაც არ გასუფთავებულა და კანალიზაციას ჰგავდა. შეშფოთებულმა სალივანმა თანამშრომლობა დაიწყო ლაიონსთან, ალასკის წყნარი ოკეანის უნივერსიტეტის მეცნიერთან რომან დაიალთან და სხვა მკვლევრებთან.ანალიზმა დაადასტურა, რომ დნობის შედეგად მარად მზრალ ქვენიადაგში ქიმიური რეაქციები იწყება. ამის შედეგად მჟავა და ლითონების დიდი ნაკადი წარმოიქმნება — მათ შორის კადმიუმი, რომელიც თევზის ორგანოებში გროვდება და შეიძლება დათვებსა და ფრინველებსაც ავნოს, რომლებიც ამ თევზს ჭამენ. პატარა რაოდენობით ლითონები ტოქსიკური არ არის, მაგრამ კვლევამაჩვენა, რომ მდინარის წყალში მათი დონე აშშ-ის გარემოს დაცვის სააგენტოს მიერ დადგენილ ზღვრებს აჭარბებს და წყლის ბინადრებს საფრთხეს უქმნის. გარდა ამისა, რკინით გაჯერებული წყალი მზის სინათლეს არ ატარებს და მდინარის ფსკერზე სახეობებს ვნებს.ჯერჯერობით ამ თევზების საკვებად გამოყენება საფრთხე არაა. მიუხედავად ამისა, მდინარეებში მიმდინარე ცვლილებები მალე რისკებს წარმოქმნის."ეს მხოლოდ სალმონის მდინარის ამბავი არ არის", — ამბობსლაიონსი — "ეს მთელ არქტიკაში ხდება. სადაც მარად მზრალი ქვენიადაგი დნება, ეს პროცესი ყველგან იწყება".საბადოებისგან განსხვავებით, სადაც მჟავე გამონადენის შეჩერება ბუფერებით ან დამცავი სისტემებით შეიძლება, ასეთ შორეულ აუზებში დაბინძურების ასობით წყარო არსებობს და ინფრასტრუქტურა არ არის. როგორც კი ქიმიური პროცესი იწყება, მისი შეჩერება მხოლოდ მარად მზრალი ქვენიადაგის აღდგენას შეუძლია."ამის შეჩერება შეუძლებელია, როგორც კი ერთხელ დაიწყება", — ამბობს ლაიონსი — "ეს კიდევ ერთი შეუქცევადი ცვლილებაა, რომელსაც გლობალური დათბობა იწვევს".კვლევა, რომელიც ეროვნული სამეცნიერო ფონდის სწრაფი რეაგირების პროგრამის მხარდაჭერით განხორციელდა, სხვა არქტიკული რეგიონებისთვისაც სერიოზულ საფრთხეს უსვამს ხაზს. მეცნიერები ცდილობენ, თემებსა და მიწის მართვის ორგანოებს დაეხმარონ, რომ შესაძლო შედეგები წინასწარ განსაზღვრონ და საჭიროების შემთხვევაში მოემზადონ."დედამიწაზე ცოტა ადგილიღა დარჩა ისეთივე ხელუხლებელი, როგორიც ეს მდინარეებია", — დაამატა ლაიონსმა — "მაგრამ თუნდაც აქ, ქალაქებისგან მოშორებით, გლობალური დათბობის კვალი ნათლად ჩანს. არც ერთი ადგილი არ არის დაცული".

1758043105

ბერდებიან თუ არა ქალები და მამაკაცები განსხვავებულად - რა განსხვავებაა ბიოლოგიურ ასაკსა და პასპორტის ასაკს შორის

ბერდებიან თუ არა ქალები და მამაკაცები განსხვავებულად, რა განსხვავებაა ბიოლოგიურ ასაკსა და პასპორტის ასაკს შორის, - თემაზე გადაცემაში „დილა მშვიდობისა საქართველო",  რევმატოლოგი, პროფესორი და თერაპევტი,  მარიკა თოიძე საუბრობს: 

1758042718

ალბანეთში „მსოფლიოში პირველი AI მინისტრი“ დაინიშნა

 სამთავრობო პირებისთვის გულგრილობა ხშირად პროფესიულ საფრთხეს წარმოადგენს, თუმცა ალბანეთმა ეს საკითხი AI მინისტრის დახმარებით დადებით მახასიათებლად აქცია. ოღონდ ხელოვნური ინტელექტების მინისტრი არ გეგონოთ, საბჭოს ჩვეულებრივი წევრია, უფრო სწორად ახალი კაბინეტის AI წევრი, რომელიც პრემიერ-მინისტრმა ედი რამამ არჩევნებში მეოთხედ გამარჯვებიდან 4 თვის თავზე წარადგინა და მოქალაქეებს დიელას სახელით გააცნო. აღნიშნული ოფიციალურზე მეტად სიმბოლური სვლა იყო, რადგან ალბანეთის კონსტიტუციის თანახმად, მინისტრები მენტალურად კომპეტენტური, 18 წელს ზემოთ მოქალაქეები შეიძლება იყვნენ… როგორც ამბობენ, ბოტის უპირატესობა, ადამიანებთან შედარებით, უკვე ცალსახად იკვეთება.დიელა ალბანურად მზეს ნიშნავს და მისი როლი სახელმწიფოში „ქვეყანაში არსებული საჯარო ტენდერების კორიფციისგან 100%-ით გათავისუფლებაა“.„შესანიშნავ გუნდთან ერთად ვმუშაობთ, რომელიც მხოლოდ ალბანელებისგან კი არ შედგება, არამედ საერთაშორისოა, რათა სახელმწიფო შესყიდვებისთვის პირველი სრულყოფილი AI მოდელი შევქმნათ. ასე არა მხოლოდ აღმოვფხვრით საჯარო ტენდერებზე არსებულ პოტენციურ გავლენას, არამედ პროცესს მეტად სწრაფს, ეფექტურსა და პასუხისმგებლობიანს გავხდით“, — განმარტავს პრემიერ-მინისტრი.  აღსანიშნავია, რომ დიელა მთავრობაში დანიშვნამდეც მუშაობდა ალბანეთში, AI ვირტუალური ასისტენტის როლს ირგებდა და აპლიკანტებს ოფიციალური დოკუმენტების შეგროვებაში ეხმარებოდა. როგორც გვეუბნებიან, მილიონზე მეტ აპლიკანტს დაეხმარა, მაგრამ მისი ხედვა AI-ის მთავრობაში ჩართვის შესახებ, გაცილებით გრანდიოზული იყო, ვიდრე უბრალოდ ჩეტბოტის. უფრო დიდი, განვითარებული ქვეყნების მიერ გადადგმულ ნაბიჯებზე საუბრობდა, რომლებიც კვლავ ინარჩუნებდნენ მუშაობის ტრადიციულ გზებს…რაღა თქმა უნდა, AI მინისტრის დანიშვნის ირგვლივ არსებული რეაქციები არაერთგვაროვანია — ოპოზიციური დემოკრატიული პარტია ინიციატივას სასაცილოსა და არაკონსტიტუციურს უწოდებს, თუმცა სხვები ოპტიმისტურად არიან განწყობილნი:„AI ჯერ კიდევ ახალი ხელსაწყოა, მაგრამ თუ სწორად დააპროგრამებთ, მკაფიოდ ნახავთ, კომპანია აკმაყოფილებს თუ არა საჭირო პირობებსა და კრიტერიუმებს. მართალია, ბევრი რამ დევს სასწორზე, მაგრამ ევროკავშირის მხრიდან მთავარი წინაპირობა კორუფციასთან ბრძოლაა. ხოლო თუ დიელა არის მექანიზმი ამ მიზნის მისაღწევად, ცდად ნამდვილად ღირს“, - აცხადებს ანდი ჰოხჰაჯი, ანტიკორუფციის ექსპერტი King’s College London-დან.მართალია, არც ედი რამა უარყოფს ამ ამბის უკან არსებულ პიარის მიზნებს, მაგრამ მაინც, ამ „ხუმრობის“ უკან სერიოზული განზრახვები იმალება — „კაბინეტის სხვა წევრებსა და ეროვნულ სააგენტოებს წნეხის ქვეშ აყენებს, რათა იმუშაონ და იფიქრონ განსხვავებულად. ეს უდიდესი უპირატესობაა, რომელსაც ამ მინისტრისგან ველით“.