გემრიელი ნაგავი - ცოტა ხანში ბაზარზე პლასტმასის ნარჩენებისგან მიღებული ვანილი გამოჩნდება

მეცნიერები ვანილის არომატს რეციკლირებული პლასტმასისგან დაამზადებენ
მიუხედავად იმისა, მიირთმევთ მას ნაყინში, ყავაში, მაფინებში თუ პუდინგში, ვანილი, რომელსაც მომავალში მიირთმევთ, შეიძლება ცოტა უფრო ტკბილი იყოს, საოცარი ახალი ინგრედიენტის: რეციკლირებული პლასტმასის წყალობით.

დამეთანხმებით, არც ისე მადის აღმძვრელად ჟღერს. ედინბურგის უნივერსიტეტის მეცნიერებისთვის უფრო ნაკლებად მიმზიდველია პლასტიკური ნარჩენები, რომლებიც ამჟამად ჩადის ოკეანეში (წელიწადში 8 მილიონი ტონა). ეს საკმარისია, რომ 2050 წლისთვის პლასტიკურმა ნარჩენებმა გადაწონოს ოკეანის ყველა თევზი.

პლასტმასით დაბინძურების ნაკადის შესაჩერებლად ხმელეთსა და ზღვაზე, მეცნიერებმა შეიმუშავეს მისი ვანილად გადაქცევის ახალი გზა.

მიუხედავად იმისა, რომ ვანილი გახლავთ მცენარე და ბუნებრივად გვაძლევს ამ სანელებელს, ის ასევე შეიძლება დამზადდეს სინთეზურად, ნავთობისგან მიღებული ქიმიკატების გამოყენებით.

პლასტმასისგან მის შესაქმნელად მკვლევრებმა გენეტიკური ინჟინერიით შექმნეს E. coli ბაქტერიის შტამი, რათა მან შეძლოს ვანილინის წარმოება ტერეფტალის მჟავისგან (TA), ნედლეულისგან, რომელიც გამოიყენება პლასტმასის ბოთლების დასამზადებლად, რომელიც შეიძლება დაიშალოს სპეციალური ფერმენტებით. ისინი შლიან მათ ძირითად ქიმიურ კომპონენტებამდე. 

„პლასტმასის ნარჩენების გლობალური კრიზისი ახლა აღიარებულია, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე აქტუალური გარემოსდაცვითი პრობლემა, რომელიც ჩვენი პლანეტის წინაშე დგას“, - აცხადებენ მეცნიერები, ჯოანა სედლერი და სტივენ უოლესი. 

„ეს არის ბიოლოგიური სისტემის პირველი გამოყენება პლასტმასის ნარჩენების ძვირფას სამრეწველო ქიმიკატად გადაქცევისთვის და მას აქვს ძალიან საინტერესო გავლენა წრიულ ეკონომიკაზე“, - განუცხადა სედლერმა ბრიტანულ გაზეთ The Guardian-ს.

სტატიის თანახმად, მსოფლიოში ვანილინის დაახლოებით 85% სინთეზირებულია წიაღისეული საწვავისგან, მათ შორის ნედლი ნავთობიდან მიღებული ქიმიკატებისგან. ვანილის მარცვლების მოსავლის აღება და დაძველება დამღლელი და შრომატევადი პროცესია, რომელიც ვერ გამოიმუშავებს საკმარის ვანილინს დღევანდელი სამყაროსთვის და ეს რომც შესაძლებელი იყოს, ვანილინის მარაგის ბუნებრივად გაზრდის ერთადერთი გზა იქნება მეტი ვანილის პლანტაციების გაშენება, რაც გამოიწვევს ტყეების განადგურებას.

ნავთობის ნაცვლად პლასტმასით ვანილინის შექმნის შესაძლებლობა ნიშნავს ვანილინის მიწოდების გაზრდას, პლასტმასის ნარჩენების შემცირებას, წიაღისეულ საწვავზე ინდუსტრიული დამოკიდებულების შემცირებას და ტყეების გადარჩენას.

ექსპერიმენტების დროს მკვლევრებმა წარმატებით გარდაქმნეს TA-ს 79% გადამუშავებული პლასტმასი ვანილინად. დამატებითი ტექნოლოგიით, სედლერს და უოლასს სჯერათ, რომ მათ შეუძლიათ კიდევ უფრო გაზარდონ ეს კონვერტირების მაჩვენებელი და შესაძლოა, სხვა ქიმიკატების წარმოებაც კი, როგორიცაა პარფიუმერიაში გამოყენებული ნაერთები.

„ჩვენი ნამუშევარი ეჭვქვეშ აყენებს პლასტმასს, როგორც პრობლემურ ნარჩენს და ამის ნაცვლად აჩვენებს მის გამოყენებას, როგორც ნახშირბადის ახალ რესურსს, საიდანაც შესაძლებელია ღირებული პროდუქტების დამზადება“, - განუცხადა უოლესმა The Guardian-ს.

ედინბურგის უნივერსიტეტი არის ერთ-ერთი უახლესი, რომელმაც შეისწავლა ვანილინის ალტერნატიული, მდგრადი წყაროები. მაგალითად, ნორვეგიული კომპანია Borregaard 1962 წლიდან აწარმოებს და ყიდის ხისგან მიღებულ ვანილინს, როგორიცაა ნაძვი. 2009 წელს მან გამოაქვეყნა დამოუკიდებელი ანალიზი, რომელიც აჩვენებს, რომ სათბურის აირების გამონაბოლქვი ხის დაფუძნებული ვანილინის წარმოებიდან მის "ბიოგადამამუშავებელ ქარხანაში" 90%-ით დაბალია, ვიდრე ნავთობზე დაფუძნებული ვანილინის წარმოების სათბურის აირების გამონაბოლქვი.

„ვინაიდან ბუნება ვერ შეძლებს ბაზრების მოთხოვნის დაკმაყოფილებას, ჩვენ გვჭირდება ალტერნატივები, რომლებიც შეიძლება კიდევ უკეთესი იყოს მდგრადობის თვალსაზრისით“, - თქვა თომას მარდეველმა, ბორეგორდის არომატული პროდუქტების ბიზნესდირექტორმა FoodNavigator.com-თან ინტერვიუში, 2009 წელს.  

წყარო: